Hà Nội cấm xe máy chạy xăng: Không thể lăn tăn, do dự nữa!

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, được biết tới là chuyên gia có nhiều trăn trở về các vấn đề ô nhiễm môi trường ở Hà Nội. Ông trao đổi với phóng viên Dân trí xung quanh chủ trương nghiên cứu cấm xe máy chạy xăng, dầu vào đường Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026 đang thu hút dư luận.

"Tôi sẵn sàng chuyển sang xe điện”

Suy nghĩ đầu tiên của ông khi đọc thông tin Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Hà Nội thực hiện các biện pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xe chạy bằng xăng, dầu) lưu thông trong Vành đai 1?

- Một câu hỏi rất thú vị. Thực sự, tôi hơi bất ngờ với chủ trương, lộ trình cấm xe máy chạy xăng, dầu lưu thông trong vành đai 1 được nêu tại Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường.

Chỉ thị đã yêu cầu Hà Nội thực hiện theo lộ trình rất quyết liệt, không phải tới năm 2030 mà ngay năm 2026 tới đây thôi. Thậm chí có những công việc Hà Nội cần thực hiện ngay trong quý 3 năm nay. Điều này thể hiện sự quyết liệt của Chính phủ trước vấn đề môi trường của Thủ đô Hà Nội.

Ông có theo dõi dư luận, mạng xã hội bàn luận về chủ trương này suốt 2 ngày qua không?

- Tôi theo dõi thì thấy rằng người dân băn khoăn nhất là việc cấm xe máy chạy xăng, dầu như vậy sẽ ảnh hưởng tới từng con người, gia đình đang sinh sống trong Vành đai 1 và cả những người sống ở nơi khác nhưng làm ăn trong khu vực đường Vành đai 1.

Băn khoăn cũng phải thôi, bởi thói quen sử dụng xe máy trong công việc, cuộc sống hàng ngày tới đây sẽ phải thay đổi như thế nào, phải tốn bao nhiêu tiền, có được chính sách hỗ trợ gì không?

Đa phần tôi thấy người dân đồng thuận, không phản đối gì cả nhưng họ băn khoăn làm sao khi thực hiện chính sách phải giảm thiểu tác động ở mức cao nhất tới cuộc sống của họ.

Xe máy chạy xăng có trong từng gia đình, quen thuộc với cuộc sống mưu sinh hàng ngày, trong khi nhiều người dân vẫn chưa có thói quen sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Xe máy còn là tài sản lớn của rất nhiều gia đình nên việc người dân suy nghĩ, bình luận về chủ trương đó cũng hoàn toàn dễ hiểu thôi.

Gia đình ông có sinh sống trong Vành đai 1 không và đã sẵn sàng chuyển đổi xe máy chạy xăng sang dùng xe điện?

- Tôi sống trong Vành đai 1 của Hà Nội. Nhà tôi chỉ có một xe máy và tôi sẵn sàng chuyển sang dùng xe điện. Nhưng gia đình tôi không chịu tác động nhiều như những gia đình khác đang phải mưu sinh, buôn bán hàng ngày. Có những nhà mỗi người lớn sở hữu một xe máy, tác động chuyển đổi phương tiện sẽ lớn hơn nhiều.

Hà Nội phải tính tới những bài toán lớn, ảnh hưởng tới hàng triệu xe máy đang quản lý hiện nay. Tôi mong muốn Nhà nước, TP Hà Nội sẽ có chính sách hỗ trợ, chuyển đổi phương tiện hợp lý, bởi rất nhiều gia đình không thể bỏ ra số tiền lớn khi chuyển sang xe điện.

Rồi phải có những chính sách để làm sao ắc quy, sạc điện luôn được thuận tiện, an toàn. Đó cũng là vấn đề người dân rất quan tâm.

Kinh nghiệm chuyển đổi phương tiện của Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc, Đài Loan… có rồi, tôi nghĩ mình cũng nên học tập để quá trình chuyển đổi được thuận lợi, êm ái nhất, không ai bị bỏ rơi trong quá trình chuyển đổi xanh này.

“Không thể đợi nước tới chân mới nhảy”

 Ô nhiễm môi trường ở Hà Nội có nguyên nhân từ phương tiện giao thông chạy xăng, dầu đã tới mức báo động chưa, thưa ông?

- Đã có nhiều người đặt ra câu hỏi đó. Chúng ta đã có những bằng chứng ô nhiễm từ phương tiện giao thông là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới ô nhiễm môi trường. Ngoài ra còn có từ bụi, ô nhiễm từ cơ sở sản xuất trong nội đô.

Đô thị nào trên thế giới cũng gặp vấn đề ô nhiễm môi trường từ phương tiện giao thông là chính, không riêng gì Hà Nội, TPHCM. Phải chắc chắn như vậy để có chính sách tuyên truyền đúng đắn, không nghi ngờ gì nữa. Vì thế, tôi cho rằng lộ trình thực hiện chuyển đổi phương tiện phải rõ ràng, không thể lăn tăn, do dự trong hành động nữa.

Đi liền với chủ trương đó phải đẩy nhanh phát triển giao thông công cộng hơn nữa?

- Chính xác là vậy. Phải có thêm nhiều tuyến xe buýt, đường đi bộ, đường sắt đô thị. Đường sắt đô thị đầu tư lớn, không thể năm nay nói mà năm sau có luôn được nên phải khởi động thực hiện các dự án ngay. Việc này Hà Nội đang quyết tâm đẩy nhanh đầu tư rồi.

Có rất nhiều việc Hà Nội có thể thực hiện ngay như nâng cấp, mở rộng các tuyến xe buýt, đường giao thông đô thị, xe buýt xanh chạy điện, rồi di dời các cơ sở sản xuất trong nội đô ra ngoài thành phố…

Tôi nghĩ một cái nữa cần phải làm tốt là công tác tuyên truyền để người dân hiểu, không để người dân băn khoăn nữa về chủ trương này.

Trong giai đoạn đầu thực hiện cũng chưa nên xử phạt ngay, mà phải tập trung tuyên truyền để người dân tuân thủ, hình thành thói quen sử dụng xe điện khi lưu thông vào Vành đai 1?

- Đấy là khâu tổ chức, Hà Nội phải làm tốt. Trước đây khi chúng ta bắt buộc người điều khiển mô tô, xe gắn máy phải đội mũ bảo hiểm đã gặp biết bao phản ứng trái chiều, thậm chí tiêu cực, nhưng sau đấy mới thấy quy định rất hợp lý và được người dân tuân thủ.

Tôi nghĩ công tác tổ chức tuyên truyền, hỗ trợ người dân, chính sách đưa ra phải có thời gian để người dân làm quen. Tất nhiên không thể đợi “nước tới chân mới nhảy”, Hà Nội cần ban hành ngay nhiều chính sách ngay trong năm 2025 này, để tới 2026 thực hiện được ngay.

Từ nay tới 1/7/2026 chỉ khoảng một năm. Ông có tin Hà Nội sẽ đảm bảo được tất cả các điều kiện để thực hiện tốt chủ trương trên không?

- Tôi cho rằng nếu quyết tâm cao thì làm được ngay. Phải hình dung những vấn đề này hết sức cụ thể. HĐND TP Hà Nội chắc chắn sẽ quyết sách rất nhiều việc trong thời gian tới, trong đó có việc sẽ hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện như thế nào. Các chính sách cần đi vào cuộc sống rất nhanh.

Chính sách cần sớm được ban hành, thí điểm rồi sửa đổi, bổ sung từ nhỏ tới cái lớn, từ đơn giản tới phức tạp với tinh thần phải đứng trên địa vị của người dân để suy nghĩ về chính sách thì sẽ thuận lợi và nhanh hơn.

Xin cảm ơn ông!