Đưa công tác trợ giúp pháp lý đi vào chiều sâu, lan tỏa tinh thần nhân văn

Nhân kỷ niệm 28 năm Ngày thành lập Tổ chức trợ giúp pháp lý Việt Nam  (6/9/1997-6/9/2025), Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) vừa tổ chức toạ đàm “Sự tham gia của tổ chức xã hội trong công tác trợ giúp pháp lý”.

Đây là dịp để nhìn lại chặng đường phát triển của công tác trợ giúp pháp lý qua gần 3 thập kỷ và trao đổi các giải pháp phát huy vai trò của tổ chức xã hội - một nguồn lực quan trọng trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, nhất là nhóm yếu thế.

Ông Lê Vệ Quốc, Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, nhấn mạnh trong bối cảnh đổi mới mạnh mẽ hiện nay, công tác trợ giúp pháp lý cần có sự thay đổi, hoàn thiện về thể chế và nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 66/2025 của Bộ Chính trị.

Tại tọa đàm, đại diện các tổ chức xã hội đều khẳng định vai trò quan trọng của sự chung tay trong hỗ trợ pháp lý và trợ giúp pháp lý cho người dân.

Bà Tạ Thị Minh Lý, Chủ tịch Hội Bảo trợ tư pháp cho người nghèo Việt Nam, nhận định, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa Cục và các tổ chức xã hội để tăng hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý cho nhóm yếu thế.

Về chế định luật sư công, bà Lý cho rằng nhiệm vụ của luật sư công không chỉ dừng lại ở việc tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng mà quan trọng là việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhóm yếu thế, công dân Việt Nam ở nước ngoài và các tổ chức xã hội.

Theo bà Lý, phần lớn nhiệm vụ của luật sư công đang được trợ giúp viên pháp lý thực hiện, với ưu thế là trợ giúp pháp lý gắn bó trực tiếp với người dân, đặc biệt là người nghèo, đối tượng chính sách.

Từ đó, bà đề xuất cần nghiên cứu sửa đổi chế định “Trợ giúp viên pháp lý” thành “Luật sư trợ giúp pháp lý” hoặc “Luật sư công” để gần gũi với người dân và phát huy thế mạnh của đội ngũ này.

Giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý TP Hà Nội Nguyễn Tú Anh nhấn mạnh, muốn nâng cao hiệu quả thì phải chú trọng phát triển đội ngũ trợ giúp viên pháp lý cả về số lượng lẫn chất lượng.

“Nếu thiếu nhân lực được đào tạo bài bản, am hiểu pháp luật và gần dân, chính sách khó đi vào cuộc sống”, bà Tú Anh nêu quan điểm và đề nghị phải tăng cường sự phối hợp với các tổ chức xã hội trong công tác trợ giúp pháp lý.

Đại diện Liên hiệp Hội Người khuyết tật Việt Nam - ông Đặng Văn Thanh, Phó Chủ tịch thường trực, thông tin hiện có khoảng 8-10 triệu người khuyết tật, với nhu cầu được trợ giúp pháp lý ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác hỗ trợ và trợ giúp pháp lý cho đối tượng này vẫn gặp không ít khó khăn về kinh phí, nhân lực cũng như khả năng tiếp cận, nhất là ở những địa bàn xa trung tâm, vùng sâu, vùng xa.

Việc phối hợp với các hội người khuyết tật ở địa phương là giải pháp khả thi để đưa dịch vụ trợ giúp pháp lý đến gần hơn với người dân, nhất là nhóm yếu thế, theo ông Thanh.

Đồng quan điểm, ông Trịnh Văn Khải, đại diện Hội Cựu chiến binh Việt Nam, nhìn nhận, các tổ chức ở cơ sở đã và đang giúp người dân, trong đó có người khuyết tật, cựu chiến binh và cựu quân nhân tiếp cận chính sách trợ giúp pháp lý.

Ông đề nghị tăng cường công tác phối hợp với các tổ chức xã hội, đổi mới công tác truyền thông để người dân hiểu rõ quyền lợi được trợ giúp pháp lý, bởi “nếu không biết thì dù chính sách tốt đến đâu cũng khó phát huy hiệu quả”.

Đại diện Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam đề nghị đối tượng được hỗ trợ và trợ giúp pháp lý cần được mở rộng thông qua việc cung cấp dịch vụ của các tổ chức xã hội, bởi vì mỗi nhóm như phụ nữ đơn thân hay nữ lao động di cư đều có những điểm yếu thế riêng. Do đó, cần có cơ chế phối hợp liên ngành giữa Bộ Tư pháp và các tổ chức chính trị - xã hội nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Kết luận buổi tọa đàm, Cục trưởng Lê Vệ Quốc cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng các tổ chức xã hội nghiên cứu thể chế hóa những đề xuất hợp lý, từ đó từng bước hoàn thiện chính sách.

“Mục tiêu cuối cùng là đưa công tác trợ giúp pháp lý đi vào chiều sâu, lan tỏa tinh thần nhân văn và góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh”, ông Quốc nói.