Chi phí xuất khẩu lao động có khi gấp 10 lần thông báo

Ủy ban Các vấn đề xã hội vừa tổ chức một số cuộc giám sát, khảo sát việc thực hiện chính sách pháp luật về đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài thuộc các địa phương có đông lao động.

Lẫn lộn tốt xấu

Theo báo cáo đánh giá sơ bộ của UB, việc xuất khẩu lao động góp phần quan trọng xóa đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống của người lao động và gia đình người lao động. Có đến 85 -90% số người lao động cho rằng, xuất khẩu lao động là thành công, hài lòng khi về; Góp phần cải thiện đáng kể bộ mặt nông thôn, đặc biệt là ở các xã nghèo, có nơi 60 - 70% nhà xây kiên cố, cao tầng, khang trang… là do đi lao động nước ngoài.

Tuy nhiên, hiện có quá nhiều doanh nghiệp, tổ chức nhà nước và tư nhân được cấp phép (164 đơn vị) xuất khẩu lao động, tập trung chủ yếu ở 2 thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM - lẫn lộn tốt xấu, người lao động không biết chắc lựa chọn thế nào cho đúng.

Nhiều đơn vị quá nhỏ, lực lượng mỏng, thiếu kinh nghiệm và năng lực hoạt động xuất khẩu lao động. Theo thống kê từ 1/7/2007 đến hết tháng 6/2009, chỉ có 81 doanh nghiệp đưa được trên 500 lao động đi, trong đó có 54 doanh nghiệp đưa được trên 1.000. Có đến 16 doanh nghiệp đưa dưới 100 và 29 doanh nghiệp không đưa được lao động nào đi xuất khẩu.

Thực hiện hợp đồng, có đơn vị khoán trắng cho chi nhánh hoặc trung tâm thực hiện hợp đồng; tuyển chọn lao động thông qua môi giới, liên kết tràn lan, triển khai không thống nhất...

Tổ chức dạy nghề, ngoại ngữ, bồi dưỡng kiến thức cần thiết cho người lao động trước khi đi nhiều nơi làm qua quýt, chiếu lệ, nhất là các đơn vị có hợp đồng cung ứng nhỏ, không biết rõ đối tác.

Thiếu trách nhiệm trong quản lí, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động ở nước ngoài; thanh lí hợp đồng với người lao động thiếu rõ ràng; vẫn nặng hoạt động vì lợi ích của doanh nghiệp là chính.

Công tác tuyển dụng qua môi giới, tư vấn nhiều hơn doanh nghiệp tuyển trực tiếp. Giá dịch vụ không thống nhất, phí môi giới tràn lan, đa dạng, không kiểm soát được. Kinh phí tuyển dụng và các khoản đóng góp thiếu minh bạch…

Xử lí doanh nghiệp vi phạm chưa nghiêm

Đối với người lao động, tâm lí cần việc làm chi phối rất lớn nên dễ bị lợi dụng. Nhiều lao động lười tìm hiểu kỹ pháp luật, thị trường, nội dung, hợp đồng, tin môi giới, “cò tư vấn” hơn công ty tuyển dụng.

Một bộ phận muốn đi nhanh, đi ngang, không muốn đào tạo bài bản nên sẵn sàng mất tiền để được đi. Tỉ lệ lao động không có nghề cao, ngoại ngữ kém, nên hầu hết làm các nghề có thu nhập thấp…

Một bộ phận ý thức kỷ luật lao động, chấp hành pháp luật của nước sở tại kém, phá hợp đồng, bỏ trốn ra nước ngoài, trộm cắp, đánh nhau,... Phần lớn lao động nông thôn thu nhập trung bình, không có khả năng đầu tư lớn để học nghề, ngoại ngữ, chi phí để đi các thị trường lớn và thu nhập cao.

Chi phí cho đi lao động xuất khẩu gấp 1,5 - 2 lần, thậm chí có thị trường đến 10 lần so với thông báo của các doanh nghiệp tuyển dụng.

Về quản lí nhà nước, chưa chú trọng đến công tác thanh tra, kiểm tra, quản lí hoạt động của các doanh nghiệp đã được cấp phép. Xử lí chưa nghiêm minh và đầy đủ các vi phạm của doanh nghiệp trong hoạt động xuất khẩu lao động.