"Cần phản ứng chính sách nhanh hơn vì 10 năm nay báo chí đã nhiều thay đổi"

"Việc xét cấp thẻ nhà báo hiện nay đã có hệ thống tiêu chí khá chặt chẽ"

Chiều 23/10, phát biểu góp ý về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Tạ Thị Yên (Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội) dẫn Điểm C Khoản 2 Điều 29 dự thảo luật về cấp, đổi, thu hồi thẻ nhà báo, quy định: "Đối với trường hợp cấp thẻ lần đầu, phải có thời gian công tác liên tục tại cơ quan báo chí đề nghị cấp thẻ từ 2 năm trở lên tính đến thời điểm xét cấp thẻ và đã qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức".

Theo đại biểu Yên, quy định này xét về mục tiêu là hướng đến nâng cao chất lượng đội ngũ làm báo, song lại đang đi ngược với chủ trương chung của Chính phủ về cải cách hành chính và cắt giảm giấy phép con, chứng chỉ không cần thiết.

Vị đại biểu cho rằng thực tế, việc xét cấp thẻ nhà báo hiện nay đã có hệ thống tiêu chí khá chặt chẽ như người được xét phải có thời gian công tác báo chí, được cơ quan báo chí nơi công tác đề nghị, có trình độ chuyên môn phù hợp và được cơ quan chủ quản xác nhận.

Bên cạnh đó, các điều kiện đầu vào của người làm báo cũng đã được kiểm soát thông qua tiêu chuẩn tuyển dụng, bằng cấp và quá trình đào tạo chuyên ngành, theo đại biểu Yên.

"Nếu bổ sung thêm quy định bắt buộc phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp mới được xét cấp thẻ nhà báo, vô hình trung lại tạo thêm một tầng thủ tục hành chính mới không khác gì một loại giấy phép con, làm phát sinh chi phí, thời gian và thủ tục cho người làm báo", bà Yên nêu vấn đề.

Đặc biệt, theo vị đại biểu, từ năm 2021, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Nội vụ rà soát và bãi bỏ hàng loạt chứng chỉ không cần thiết, nhằm giảm gánh nặng hành chính, tiết kiệm nguồn lực xã hội. Trong bối cảnh đó, việc bổ sung thêm một loại "chứng chỉ" mới - dù mang tên lớp bồi dưỡng - sẽ khó nhận được sự đồng thuận từ thực tiễn.

Vì vậy, vị đại biểu đề nghị xem xét lại quy định này, không nên quy định bắt buộc phóng viên, biên tập viên phải "qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp" mới được cấp thẻ; thay vào đó quy định cập nhật kiến thức và đạo đức nghề nghiệp cho các nhà báo khi cần thiết bằng những cách thức đơn giản hơn như tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề...

Cần phân biệt rõ báo và tạp chí

Đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) đánh giá việc sửa đổi Luật Báo chí là rất phù hợp, song đến thời điểm hiện nay mới sửa đổi là chậm. Do đó, ông kiến nghị Chính phủ cần xem xét để có phản ứng chính sách nhanh hơn, khi từ năm 2016 đến nay, hoạt động báo chí đã có nhiều thay đổi.

Theo ông Hiếu, tình trạng "báo hoá" tạp chí đã gây ra một số mặt tiêu cực trong hoạt động báo chí thời gian qua, đặt ra vấn đề cần xử lý. Dự thảo luật cần đưa ra khái niệm cụ thể, rõ ràng để phân biệt báo và tạp chí.

Về kinh tế báo chí, ông Hiếu cho rằng các cơ quan báo chí rất quan tâm đến vấn đề này.

Theo ông Hiếu, thông thường các phóng viên được tính nhuận bút dựa trên lượng tin bài, lượt xem (view). Việc này sẽ không khuyến khích phóng viên đầu tư vào các tuyến bài chất lượng, từ đó làm giảm chất lượng các sản phẩm báo chí hoặc phát sinh tiêu cực trong hoạt động báo chí.

Cho biết ngân sách hàng năm chi cho hoạt động báo chí khoảng 0,5%, vị đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu để có các cơ chế, chính sách hỗ trợ về kinh tế báo chí nhằm đảm bảo hoạt động của cơ quan báo chí, góp phần nâng cao chất lượng các sản phẩm báo chí.

Ông Hiếu cho biết vừa qua đã có chính sách giảm thuế thu nhập doanh nghiệp với các cơ quan báo chí, song cần có thêm các chính sách khác để hỗ trợ thêm.

Về các nền tảng mạng xã hội, vị đại biểu Quốc hội cho rằng mạng xã hội cần có trách nhiệm chia sẻ doanh thu cho cơ quan báo chí khi sử dụng, đăng tải lại các nội dung của cơ quan báo chí. "Cần có các quy định cụ thể về nội dung này", ông Hiếu nhấn mạnh.

Ông dẫn chứng trên thế giới đã có nhiều nước đưa ra quy định về việc này. Trong đó, Canada quy định mạng xã hội có từ 2 triệu lượt người dùng trở lên, khi sử dụng nội dung của cơ quan báo chí mang tính chất thương mại sẽ phải chia sẻ doanh thu.

Đồng tình với các quan điểm về vấn đề cần có cơ chế hỗ trợ cho báo chí, đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) cho rằng mức chi khoảng 0,5% trong tổng ngân sách chi thường xuyên cho hoạt động báo chí mỗi năm là còn thấp.

Vị đại biểu cho biết dự thảo luật đã nêu rõ: "Báo chí của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là báo chí cách mạng, gắn liền với cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, hoạt động theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại".

Theo ông Mai, "báo chí cách mạng" cần có cơ chế để nuôi dưỡng, giúp các cơ quan báo chí hoàn thành các nhiệm vụ chính trị. Cần có tính toán về cơ chế hỗ trợ, mức hỗ trợ phù hợp.

Vị đại biểu cho rằng khi cơ quan báo chí khó khăn về kinh tế sẽ kéo theo các hoạt động tác nghiệp, sản xuất các sản phẩm báo chí của phóng viên gặp khó, từ đó làm giảm chất lượng và khi sản phẩm báo chí giảm chất lượng, sẽ ảnh hưởng đến sức mạnh của báo chí cách mạng Việt Nam.