Những điểm mới quan trọng mang tính đột phá trong Luật Báo chí sửa đổi

Sáng 23/10, Quốc hội nghe tờ trình về dự án Luật Báo chí (sửa đổi) và thảo luận nội dung này tại tổ chiều cùng ngày.

Dự án Luật báo chí sửa đổi gồm 4 chương, 51 điều (giảm 2 chương, 10 điều so với Luật Báo chí năm 2016), dự kiến được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 10.

Báo chí được liên kết sản xuất nội dung, hoạt động trên không gian mạng

Với tư duy đổi mới, luật sửa đổi quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn lại giao Chính phủ và bộ ngành, địa phương quy định những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động để bảo đảm tính linh hoạt.

Theo tờ trình của Chính phủ, dự án Luật Báo chí sửa đổi quy định các nguyên tắc về mô hình hoạt động, kinh tế báo chí, mở rộng không gian hoạt động của báo chí để phát triển báo chí trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, đáp ứng yêu cầu thông tin trong kỷ nguyên mới.

Trong đó, dự thảo luật bổ sung quy định cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính theo quy định của Chính phủ; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng phê duyệt.

Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí.

Quy định về hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng cũng được bổ sung trong dự thảo lần này. Dự luật quy định kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng là sản phẩm báo chí. Cơ quan báo chí thông báo với cơ quan quản lý Nhà nước về báo chí khi mở các kênh nội dung trên không gian mạng và kết nối trực tuyến với hệ thống lưu chiểu của cơ quan quản lý Nhà nước.

Cơ quan báo chí ngoài đăng, phát nội dung báo chí còn được tích hợp hoạt động dịch vụ trực tuyến trên báo chí. Nội dung này dự kiến giao Chính phủ quy định chi tiết.

Cũng theo dự thảo luật sửa đổi, cơ quan báo chí được liên kết sản xuất nội dung, trừ nội dung về thời sự chính trị, an ninh, quốc phòng, đối ngoại. Quy định này được bổ sung nhằm thúc đẩy cơ quan báo chí khai thác giá trị từ hoạt động liên kết phục vụ phát triển báo chí, đồng thời đảm bảo định hướng trong thông tin thời sự chính trị.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết về liên kết trong hoạt động báo chí, minh bạch trách nhiệm, quyền lợi của các bên khi tham gia liên kết, thúc đẩy liên kết đem lại giá trị cho phát triển báo chí.

Dự thảo luật cũng bổ sung quy định đầy đủ các phương thức Nhà nước giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu và hỗ trợ cước vận chuyển, chi phí đăng tải, truyền dẫn, phát sóng để báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc phòng, văn hóa…

Liên quan quy định về thẻ nhà báo, dự thảo luật bỏ quy định về kỳ hạn thẻ nhà báo, đồng thời quy định thời hạn sử dụng thẻ nhà báo là 5 năm tính từ ngày cấp thẻ và được ghi trên thẻ. Hết thời hạn đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xét cấp đổi thẻ nhà báo.

Tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tăng nguồn lực tài chính

Để tăng cường quản lý, dự thảo luật bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết điều kiện cấp giấy phép hoạt động báo chí đối với các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp. Quy định này nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động tạp chí thuộc tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tránh thành lập tạp chí tràn lan, hoạt động không hiệu quả.

Dự luật đồng thời bổ sung quy định thu hồi giấy phép hoạt động của cơ quan báo chí trong trường hợp không hoạt động, không đảm bảo điều kiện hoạt động, có hành vi vi phạm nhiều lần. Chính phủ sẽ quy định chi tiết các trường hợp thu hồi giấy phép.

Thẩm tra dự án Luật Báo chí sửa đổi, Ủy ban Văn hóa và Xã hội thống nhất với việc bổ sung các quy định về “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện”.

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng ngoài 6 cơ quan báo chí được xác định theo Quyết định 362 năm 2019 của Thủ tướng về phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, cần cân nhắc bổ sung cơ quan báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện ở một số địa phương hoặc một số đơn vị đã xây dựng được uy tín, có vị trí nhất định trong hoạt động báo chí.

Với nội dung liên quan đến “kinh tế báo chí”, cơ quan thẩm tra ủng hộ các quy định nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tăng thêm nguồn lực tài chính để bảo đảm và nâng cao chất lượng hoạt động như dự thảo luật.

Tuy nhiên, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, làm rõ hơn khái niệm “kinh tế báo chí” và các quy định liên quan đến đầu tư công, cơ chế tự chủ, những quy định về nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của cơ quan báo chí.

Về hoạt động báo chí trên không gian mạng, cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung các quy định nhằm thúc đẩy hoạt động của báo chí trên không gian mạng, đồng thời nghiên cứu quy định nguyên tắc về cơ chế thực hiện thỏa thuận, trách nhiệm của cơ quan báo chí và cơ quan, tổ chức liên quan trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí trên không gian mạng, tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).