World Cup 2022 nhiều khả năng sẽ là giải đấu lớn cuối cùng của rất nhiều tên tuổi lẫy lừng thế hệ 8X đã tung hoành trên khắp những sân cỏ hàng đầu thế giới trong suốt hơn thập niên qua.

Đó là Lionel Messi và C.Ronaldo, bộ đôi kỳ phùng địch thủ vĩ đại nhất lịch sử túc cầu. Đó là Luka Modric (đáng ra là cả Karim Benzema), cầu thủ hiếm hoi giành được Quả bóng vàng trong kỷ nguyên Messi-Ronaldo. Đó là Luis Suarez và Robert Lewandowski, những tay săn bàn cự phách "tiệm cận" đẳng cấp bóng vàng.

Đó là những huyền thoại có thể nói đã góp phần định nghĩa lại bóng đá bằng sự mới lạ và độc đáo trong vị trí và vai trò thi đấu. Manuel Neuer ở vị trí thủ môn quét (sweeper goalkeeper). Thomas Muller là raumdeuter - chuyên gia giải mã không gian - đầu tiên. Trong khi đó, Sergio Busquets đưa ra định nghĩa mới về vị trí tiền vệ trụ.

Ngoài ra là một loạt tên tuổi lẫy lừng như Gareth Bale, Edison Cavani, Olivier Giroud, Dani Alves, Pepe, Angel Di Maria v.v.. Sau giai đoạn vòng bảng, có những lão tướng tỏa sáng, có những lão tướng mờ nhạt, có những ngôi sao bước tiếp nhưng cũng có không ít phải dừng lại. Hãy cùng điểm qua một vài dấu ấn đáng kể nhất.

Đầu tiên là màn trình diễn chất lượng và đẳng cấp của Messi và Modric. C.Ronaldo và Lewandowski vẫn thể hiện phẩm chất của những chuyên gia săn bàn song đã dấu hiệu của tuổi tác đã in hằn trong những pha xử lý. Trong khi đó, sự tàn tạ của tuổi già đã thể hiện rõ ở Luis Suarez hay Manuel Neuer.

Sở dĩ phải xếp Messi và Modric (chứ không phải C.Ronaldo) vào chung một nhóm là bởi sự tương đồng về vai trò lẫn vị trí. Cả hai lần lượt là nhạc trưởng của Argentina và Croatia. Đặc sắc hơn, những gì Messi và Modric thể hiện trên sân hoàn toàn đối nghịch nhưng cùng đem đến chung một kết quả: Tỏa sáng để dẫn dắt đội nhà vượt qua vòng bảng.

Theo chuyên trang dữ liệu SofaScore, trong số các cầu thủ từ 33 tuổi trở lên, Messi là cầu thủ được chấm điểm cao nhất (7,93). Modric cao điểm thứ ba (7,33). Lão tướng được chấm cao điểm thứ hai là Dusan Tadic. Tiền đạo đang khoác áo Ajax Amsterdam đã có kỳ World Cup thăng hoa, đáng tiếc chừng đó không đủ để đưa Serbia đi tiếp.

Trở lại với Messi, siêu sao người Argentina bắt đầu hành trình chinh phục cúp vàng bằng bàn thắng trên chấm 11m trong trận đấu với Saudi Arabia. Ngoài pha làm bàn, La Pulga thi đấu khá mờ nhạt và Albiceleste thua sốc trước đại diện châu Á. Đến lượt trận thứ hai, Messi tỏa sáng rực rỡ với một pha làm bàn đẳng cấp và một đường chuyền dọn cỗ cho Enzo Fernandez ấn định chiến thắng 2-0 trước Mexico. Ở lượt trận cuối then chốt với Ba Lan, Messi bỏ lỡ cơ hội trên chấm 11m, không ghi bàn hay kiến tạo, song Argentina đã chơi một trận tuyệt hay. Ở trận thắng Australia 2-1 dù Messi đã mở tỷ số đẹp mắt, nhưng chiến thắng của Argentina ghi dấu ấn của nhiều đồng đội xuất sắc như De Paul, Alvarez.

Ở cả 3 trận đấu, đặc biệt trận gặp Ba Lan, Messi chủ yếu… đi bộ. Anh không theo dõi các cầu thủ chạy chỗ, chẳng buồn thò chân nếu đối phương cầm bóng ở gần. Messi chỉ tỏ ra vội vàng trong hai trường hợp. Một là các tình huống di chuyển để tránh việt vị hoặc chạy đến vị trí thực hiện đá phạt. Hai là những pha bứt tốc để chạy chỗ hoặc đột phá rất nhỏ giọt.

Có lẽ, siêu sao người Argentina… "không làm gì" như vậy lại hay. Bởi, đội hình Argentina đã thích ứng được với một Messi biếng nhác như vậy. Nếu như trước đây, Albiceleste phải "nhìn" vào Messi để lên bóng thì hiện tại, dưới thời HLV Lionel Scaloni, La Pulga tuy vẫn là trung tâm, là linh hồn, nhưng đội bóng áo sọc xanh trắng có nhiều phương án để xuyên phá và các cầu thủ cũng mạnh dạn để xuyên phá hơn. 2 bàn thắng không in dấu giày Messi trong trận gặp Ba Lan là minh chứng sống động.

Tất nhiên, "không làm gì" không đồng nghĩa vô dụng. Messi dù chỉ "đứng yên" trên sân, đối phương vẫn phải dành phần lớn công lực để phong tỏa anh, đồng nghĩa tạo ra khoảng trống và cơ hội hơn cho đồng đội. Điều đáng nói, Messi không "đứng yên". Tài nghệ tuyệt luân đưa La Pulga tới đẳng cấp thượng thừa để tạo ra sự khác biệt trong từng lần chạm bóng.

Messi không di chuyển nhiều nhưng mỗi khi anh tăng tốc đồng nghĩa hàng thủ đối phương chao đảo. Messi chuyền bóng không nhiều, nhưng những đường chuyền đột biến chất lượng nhất là của anh. Messi rê bóng không nhiều, nhưng hễ đột phá là tạo ra sự khác biết. Và Messi sút bóng không nhiều, nhưng khi đã ra chân là khung thành đối phương phải run rẩy.

Pha dứt điểm tung lưới Mexico là minh chứng sống động. Kẽ hở hệ thống phòng ngự áo xanh để lộ ra rất nhỏ. Không gian và thời gian để xử lý càng hạn hẹp. Khung thành lại rất xa (ngoài vòng cấm). Phi Messi, hiếm ai tạo ra được tuyệt phẩm như thế!

Trái ngược với Messi "tĩnh" là Modric "động". Hình ảnh tiền vệ sinh năm 1984 (37 tuổi) này nằm vật ra sân thở hổn hển sau trận đấu với đội tuyển Bỉ cho thấy anh đã vắt kiệt sức như thế nào. Ở một đội bóng chất lượng hàng thủ và hàng công đều có vấn đề như Croatia, tuyến giữa buộc phải hoạt động hết công suất để hỗ trợ hai tuyến.

Trong vai trò thủ lĩnh hàng tiền vệ, Modric gần như oằn mình gánh hai đầu khung gỗ. Anh lùi sâu về phần sân nhà nhận bóng để điều phối và tổ chức tấn công. Sau đó lại xuất hiện bên phần sân đối phương để tung ra những đường chuyền dọn cỗ hoặc tự mình dứt điểm. Đó là khi Croatia có bóng. Khi không bóng, anh tổ chức lớp đánh chặn đầu tiên và dọn dẹp trung tâm như một máy quét chuyên nghiệp.

Khối lượng công việc khổng lồ Modric quán xuyến qua mỗi trận tại đội tuyển Croatia hiếm ai sánh được, kể cả những cầu thủ đang ở độ tuổi sung mãn. Để đảm đương được trọng trách như vậy, ngoài sự bền bỉ, dẻo dai, đòi hỏi rất nhiều tư duy chiến thuật lẫn kỹ năng chơi bóng vừa toàn diện, vừa thượng thừa. Thật may cho Croatia, Modric như rượu vang, càng để lâu càng ngon. Những giọt tinh túy của anh vẫn sóng sánh hết trận này qua trận khác, từ cái cách xoay compa uyển chuyển cho đến cú vẩy má đã trở thành thương hiệu.

Thầm lặng hơn Modric, Busquets vẫn miệt mài thêu dệt tiki-taka cùng Tây Ban Nha. 10 năm trước khi sát cánh với hai đàn anh Xavi-Iniesta hay bây giờ dìu dắt Gavi-Pedri, phong cách của Busi không hề thay đổi. Cho dù chơi thấp nhất ở trung tuyến, Busquets không mạnh mẽ và hiếu chiến như một máy quét, cũng không có tính phiêu lưu, biểu diễn của một tiền vệ kiến thiết lùi sâu kiểu Andrea Pirlo.

Tiền vệ trụ kỳ cựu của đội tuyển Tây Ban Nha chơi bóng khôn ngoan, an toàn và đơn giản. Busquets là trạm trung chuyển trái bóng qua đợt sóng gây áp lực (pressing) đầu tiên của đối phương đồng thời có thể ví như "trung tâm cứu hộ" vì luôn sẵn sàng nhận lấy trái bóng để "xử lý" khi đội nhà rơi vào tình thế éo le. Không có Busquets, đội hình Tây Ban Nha không thể vận hành trơn tru và càng không thể chơi bóng cho ra chất tiki-taka. Trẻ trung, sung mãn hơn, lại đang chơi cực hay ở Man City, tuy nhiên Rodri phải chấp nhận lùi xuống đá trung vệ vì không cạnh tranh nổi vị trí với đàn anh. Chỉ một chi tiết đó thôi đủ cho thấy đẳng cấp của Busquets lớn tới mức nào.

Tuổi tác khiến C.Ronaldo không còn bùng nổ như trước. Sau 3 trận vòng bảng, anh chỉ có một bàn thắng từ chấm phạt đền. Những thông số của siêu sao người Bồ Đào Nha không còn ấn tượng như xưa, 3 trận tuy đều vào sân ngay từ đầu nhưng chỉ một lần chuyền dọn cỗ, không có nổi một pha qua người và những đóng góp trên mặt trận phòng ngự đều rất hạn chế. Vì thế, chuyên trang SofaScore cũng chỉ chấm điểm trung bình (6,37) cho màn trình diễn của CR7.

Vị thế của C.Ronaldo tại đội tuyển Bồ Đào Nha cũng không còn lớn như trước. Anh buộc phải san sẻ tầm ảnh hưởng với các đồng đội, đặc biệt là Bruno Fernandes, tác giả của 2 bàn thắng và 2 pha kiến tạo tại vòng bảng. Trên mặt trận tấn công, Joao Felix cũng nhiều lần thay siêu sao vừa chia tay Man Utd trong vai trò mũi nhọn xuyên phá. Dù vậy, dẫu không bùng nổ như trước song CR7 phần nào được tận hưởng sự hỗ trợ từ các đàn em. Đó cũng là điều may mắn ở tuổi xế chiều.

Điều đáng nói, bằng một cách nào đó, C.Ronaldo vẫn trở thành nhân vật chính của một trong những màn tranh cãi lớn nhất cho đến nay của World Cup 2022. Đó là tình huống "không ghi bàn" trong trận gặp Uruguay. Pha bóng này đã gây ra quá nhiều tranh cãi trong những ngày qua. Nhiều người cho rằng bàn thắng nên tính cho C.Ronaldo, kể cả tác giả Bruno Fernandes. Tuy vậy, FIFA đã tung ra bằng chứng đanh thép là CR7 chưa hề chạm bóng, cho dù một cọng tóc. Song, có lẽ nếu không phải là C.Ronaldo, tranh cãi đã không bị đẩy đến mức khủng khiếp như vậy.

Không tham vọng như C.Ronaldo và tuyển Bồ Đào Nha, Lewandowski đang tận hưởng World Cup theo cách riêng. Tiền đạo lừng danh đang khoác áo Barca đã cùng đội tuyển Ba Lan vượt qua vòng đấu bảng. Anh thi đấu ấn tượng, dẫn dắt hàng công, đóng góp một bàn thắng và một pha kiến tạo. Đáng nói, pha dứt điểm tung lưới Saudi Arabia là bàn thắng đầu tiên của Lewy tại vòng chung kết giải vô địch bóng đá thế giới. Dù cho buồn vui hiếm khi lộ mặt, Lewandowski vẫn bật khóc vì hạnh phúc với bàn thắng này. Điều đó cho thấy World Cup vẫn là sân chơi thật đặc biệt và mang đến những giá trị cảm xúc không thể đong đếm.

Đối nghịch với giọt nước mắt hạnh phúc của Lewandowski là giọt nước mắt đau đớn và tức tưởi của Luis Suarez. Ở lần cuối cùng tham dự World Cup, Suarez cùng Uruguay đã bị loại ngay từ vòng bảng trong đường tơ kẽ tóc. Ở lượt trận cuối, Uruguay đã thắng Ghana 2-0, nếu thắng 3-0, La Celeste đã có mặt ở vòng 1/8 chứ không phải Hàn Quốc.

Tuy nhiên, giá trị Suarez mang đến chỉ là yếu tố cảm xúc thay vì chuyên môn. Tiền đạo răng thỏ này đã già. Tuổi tác khiến anh trở nên chậm chạp và yếu đuối. Trong trận mở màn với Hàn Quốc, Suarez chỉ chạm bóng 18 lần và để mất bóng 9 lần, không tung nổi một pha dứt điểm. Hai trận đấu tiếp theo, cựu tiền đạo Barca vẫn thi đấu nhạt nhòa và không thể chia tay giải đấu lớn cuối cùng trong sự nghiệp với bất kỳ bàn thắng hay pha kiến tạo nào.

Tương tự Suarez, Manuel Neuer cũng chia tay World Cup bằng màn trình diễn đáng quên trong màu áo đội tuyển Đức. Theo SofaScore, Neuer chính là lão tướng bị chấm điểm thấp nhất (6,23). Thủ thành 36 tuổi đội tuyển Đức đã chậm chạp đi nhiều trong phản xạ, thế nên không có nổi pha cứu thua xuất thần nào trong 3 trận đấu vòng bảng, một phần nguyên nhân khiến Die Mannschaft phải xách va-li về nước sớm. Khép lại một kỳ World Cup đáng quên.

Nội dung: Khải Hưng

Thiết kế: Đỗ Diệp