HLV Philippe Troussier được biết đến với biệt danh "Phù thủy trắng" bởi những kỳ tích cùng các đội bóng ở "thế giới bóng đá thứ ba". Giờ đây, hàng triệu người hâm mộ đang chờ ông tạo ra phép nhiệm màu thêm lần nữa để đưa đội tuyển Việt Nam dự World Cup 2026.

Bóng đá thế giới đang chứng kiến sự thu hẹp đáng kể về mặt trình độ giữa các nền bóng đá châu Á và châu Phi, vẫn được gọi là "thế giới bóng đá thứ ba", so với thế giới bóng đá thứ nhất và thứ hai là châu Âu và Nam Mỹ.

Trước nhất là trình độ của các cầu thủ. Ngày nay, không chỉ châu Âu hay Nam Mỹ, lục địa đen cũng sản sinh ra hàng loạt cầu thủ đạt tới đẳng cấp ngôi sao hàng đầu. Từ Samuel Eto'o, Didier Drogba, Yaya Toure cho đến Sadio Mane, Mohamed Salah v.v.

Trong khi đó, các cầu thủ châu Á vốn thua sút về thể chất và cho đến những năm đầu thập niên 2000 vẫn xem việc sang châu Âu thi đấu như chuyến du học trải nghiệm. Tuy nhiên, hơn 10 năm trở lại đây, bóng đá châu Á chứng kiến làn sóng cầu thủ sang châu Âu chơi bóng và khẳng định được tên tuổi.

Thậm chí đã có những trường hợp vươn tới tầm vóc ngôi sao như Son Heung Min trong màu áo Tottenham hay hứa hẹn trở thành ngôi sao như Kaoru Mitoma, cầu thủ đang trở thành hiện tượng trong màu áo Brighton.

Tiếp đến là trình độ của các đội tuyển quốc gia. Trong những kỳ World Cup gần đây, điển hình như giải đấu vừa diễn ra cuối năm ngoái trên đất nước Qatar, các đại diện của bóng đá châu Á và châu Phi không chỉ gây khó khăn cho những ông lớn mà còn tạo nên nhiều bất ngờ.

Bằng chứng là Hàn Quốc đánh bại đương kim vô địch Đức tại World Cup 2018; Nhật Bản dẫn đầu bảng đấu có cả Tây Ban Nha và Đức, Morocco lọt vào bán kết World Cup 2022 hay Saudi Arabia đánh bại Argentina, đội bóng sau đó lên ngôi vô địch.

Trong sự phát triển mạnh mẽ của bóng đá châu Á và châu Phi ấy, ông Philippe Troussier, ứng cử viên huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia Việt Nam đóng góp dấu ấn không nhỏ.

Ngót nghét 30 năm theo nghiệp cầm quân, vị chiến lược gia sinh năm 1955 chủ yếu gắn bó với "thế giới bóng đá thứ ba". Ông bén duyên với bóng đá châu Phi vào năm 1989, khi trở thành HLV ASEC Mimosas, đội bóng ở Bờ Biển Ngà. Tại câu lạc bộ này, Troussier lập kỷ lục bất bại 105 trận và đăng quang giải VĐQG 3 mùa liên tiếp từ 1990 đến 1992. Nhờ thành tích ấn tượng này, nhà cầm quân người Pháp được bổ nhiệm làm HLV đội tuyển Bờ Biển Ngà.

Sau đó, Troussier góp công đưa Nigeria dự World Cup 1998 hay dẫn dắt Burkina Faso lần đầu tiên trong lịch sử lọt vào bán kết CAN 1998. Với những kỳ tích như vậy, ông được đặt biệt danh là "Phù thủy trắng".

Chia tay lục địa đen vào năm 1998, nhà cầm quân người Pháp bước vào chuyến phiêu lưu mới trên lục địa vàng cùng vị trí HLV đội tuyển Nhật Bản. Sau màn trình diễn thê thảm tại giải vô địch bóng đá thế giới, giới chức bóng đá xứ Phù Tang nỗ lực cải tổ để chuẩn bị cho kỳ World Cup trên sân nhà 4 năm sau. Troussier là người được "trao ấn kiếm".

Sau những bất đồng văn hóa và ngôn ngữ ban đầu, dẫn đến thất bại tại Copa America 1999, Troussier quyết định trẻ hóa lực lượng bằng cách tiếp cận các cấp đội tuyển trẻ và bắt đầu gặt hái thành công. Ông dẫn dắt U20 Nhật Bản tham dự giải U20 thế giới 1999 và giành ngôi Á quân. Một năm sau, ông đưa đại diện của bóng đá đất nước mặt trời mọc vào tới tứ kết Olympic Sydney 2000.

Nòng cốt đội tuyển Olympic Nhật Bản được sử dụng tại Asian Cup diễn ra sau đó và giành chức vô địch. Đến năm 2001, đội tuyển Nhật Bản lọt vào tới chung kết Confederations Cup. Và một năm sau, tại World Cup 2002, Samurai Xanh dưới sự dẫn dắt của Phù thủy trắng Troussier thi đấu đầy ấn tượng để lần đầu tiên vượt qua vòng bảng.

Philippe Troussier đến với bóng đá như một định mệnh. Người đàn ông sinh ra và lớn lên tại Paris nhớ lại "cuộc gặp gỡ" với túc cầu một cách đầy sống động: "Năm lên 8 tuổi, tôi nhìn thấy đôi giày đá bóng trong nhà để xe của gia đình. Lập tức tôi nhặt lấy và đi thử. Cảm giác thật diệu kỳ, như thể có sức mạnh bí ẩn nào đó giúp tôi chạy nhanh và nhảy cao hơn".

Định mệnh thứ hai là World Cup 1970. Vua bóng đá Pele tỏa sáng rực rỡ và làm mê đắm hàng triệu người hâm mộ, trong đó có chàng thiếu niên Troussier. Ông quyết định trở thành cầu thủ bóng đá và cho dù trải qua sự nghiệp không mấy nổi bật song lửa đam mê chưa bao giờ nguội tắt.

Sau khi từ giã sự nghiệp cầu thủ vào năm 29 tuổi, ông lập tức chuyển sang vai trò HLV. Và như đã đề cập, vị chiến lược gia người Pháp đóng góp nhiều công trạng cho sự vươn lên của "thế giới bóng đá thứ ba" và được đặt biệt danh là "Phù thủy trắng".

Bên cạnh thành công và tài năng, Philippe Troussier được biết đến là một nhà cầm quân mạnh mẽ, cá tính và "si mê bóng đá thái quá". Trên sân cỏ, Troussier thuộc mẫu quản lý "quân phiệt". Ông không chấp nhận các cầu thủ xem bản thân là ngôi sao.

Một giai thoại đặc sắc của bóng đá Nhật Bản liên quan đến vị chiến lược gia người Pháp là màn dằn mặt ngôi sao Shinji Ono bằng câu hỏi "Cậu có phải Pele không?", giống như lời huyền thoại Franz Beckenbauer cảnh báo chân sút lừng lẫy một thời Juergen Klinsmann tại World Cup 1990. Đối với Troussier, các cầu thủ phải tuyệt đối tuân thủ kỷ luật chiến thuật và kế hoạch đề ra.

Không chỉ vậy, "Nếu ai đó can thiệp quá nhiều vào công việc của ông ấy, ông ấy sẵn sàng từ bỏ mọi thứ", Mamadou Gaye, người từng làm đại diện cho Troussier lý giải cho quyết định ông đột ngột chia tay đội tuyển Nigeria vào năm 1998. Điều này đã xảy ra thêm một lần nữa khi Troussier từ chức HLV trưởng Morocco vào năm 2005 chỉ sau 2 tháng cầm quân vì những mâu thuẫn với liên đoàn bóng đá nước này. Điều đó cho thấy tính cách rất mạnh mẽ của "Phù thủy trắng", người luôn luôn muốn có được toàn quyền xử lý công việc của mình.

Ngoài ra, vị chiến lược gia người Pháp là mẫu người theo chủ nghĩa logic. Thời điểm dẫn dắt đội tuyển quốc gia Nhật Bản, đất nước nổi tiếng dùng ý chí để tạo nên kỳ tích phi thường, Troussier lại xem phẩm chất ấy là… nhược điểm. Ông đưa ra quan điểm rằng các cầu thủ Nhật tận tụy tới mức họ tin rằng họ luôn phải đẩy bản thân đến mức tới hạn, kết quả là bị kiệt sức trong tập luyện để rồi khi thi đấu không thể phán đoán chính xác hay điềm tĩnh phân tích đối phương. Đối với nhà cầm quân này, đó là vòng luẩn quẩn đối với các cầu thủ Nhật Bản.

Cuối cùng, về phong cách, Troussier là mẫu chiến lược gia ít khi đi sâu vào chi tiết kỹ thuật. Lối dẫn dắt của ông dựa trên việc củng cố tinh thần cho các học trò và đảm bảo triết lý chơi bóng xuyên suốt trong toàn đội…

Phân tích sâu hơn về mặt kỹ chiến thuật, giữa ông Troussier và người đồng nghiệp Park Hang Seo có khá nhiều điểm tương đồng để vị chiến lược gia người Pháp có thể tiếp nối "công trình" thành công rực rỡ 5 năm qua của ông Park.

Trước nhất, như đã đề cập, ông Troussier và ông Park đều đặt nặng kỷ luật chiến thuật và loại bỏ yếu tố ngôi sao trong đội hình. Thứ hai, HLV Troussier cũng đề cao yếu tố chặt chẽ trong đảm bảo cự ly đội hình và cũng sử dụng thành thục sơ đồ 3 trung vệ. Giai đoạn thành công nhất sự nghiệp cùng Nhật Bản, sơ đồ nhà cầm quân người Pháp sử dụng chính là sơ đồ 3 trung vệ.

Ngoài ra, mô tả về công việc huấn luyện của bản thân, chính ông Troussier từng chia sẻ: "Tôi sẽ giao cho mỗi cầu thủ một vai trò rõ ràng trong đội. Tôi giống như nhạc trưởng chỉ đạo các nhạc công trong dàn nhạc. Dưới sự dẫn dắt của nhạc trưởng, phải làm sao cho các nhạc công phát huy được hết khả năng".

Một ưu thế khác để HLV Troussier viết tiếp thành công của HLV Park Hang Seo tại các cấp đội tuyển Việt Nam là sự hiểu biết và căn cơ. Vị chiến lược gia người Pháp thực ra không hề xa lạ với bóng đá Việt. Cuối năm 2018, ông đã trở thành cố vấn chiến lược và Giám đốc kỹ thuật chính thức của học viện bóng đá PVF tại Việt Nam và từng làm HLV U19 Việt Nam.

Như vậy, quãng thời gian gắn bó với bóng đá Việt Nam của ông Troussier tương đương ông Park, do đó nhà cầm quân 67 tuổi này không chỉ nắm vững tình hình nhân sự mà còn hiểu rõ di sản người tiền nhiệm để lại. Nhắc lại, để thành công với bóng đá Nhật Bản, HLV Troussier cũng bắt đầu bằng cách tiếp cận các cấp đội tuyển trẻ để nắm bắt nguồn nhân lực.

Hai năm trước, khi trả lời phỏng vấn Football Asian, vị chiến lược gia này đã đưa ra những đánh giá về cầu thủ Việt Nam như sau: "Tôi nhìn thấy niềm đam mê, tiềm năng tinh túy của cầu thủ Việt Nam. Tiềm năng ấy xuất hiện lần đầu tiên từ ngôi á quân U23 châu Á. Khi ấy, phản ứng của người hâm mộ trong nước thật đáng kinh ngạc. Chẳng khác nào World Cup cả. Việt Nam là đất nước có nền tảng và triết lý. Bóng đá rất phổ biến nơi đây suốt thời gian dài. Tầm ảnh hưởng của Ngoại hạng Anh hay Champions League ở Việt Nam cũng rất lớn. Có một nền văn hóa bóng đá thực sự ở đất nước này.

Đúng là đội tuyển Việt Nam đã có những màn thể hiện tốt trong thời gian qua. World Cup 2026 sẽ được mở rộng thành 48 đội và cơ hội sẽ đến với cho Việt Nam. Nếu 9 đến 10 đội châu Á dự World Cup, tôi nghĩ Việt Nam có thể lọt vào top 10. Bóng đá đất nước này đầy tham vọng. Nhiệm vụ của tôi là phát triển bóng đá Việt Nam và tham dự World Cup 2026. Điều đó thật thú vị.

Đưa đội tuyển Việt Nam dự vòng chung kết World Cup 2026 là thử thách lớn. Dự án này mất 8 năm. Tôi không nói tôi đã làm việc ở đây 8 năm nhưng tôi hướng tới con số ấy. Muốn vậy, trước tiên nên giải thích cho các cầu thủ Việt Nam hiểu, phối hợp với nhau, làm việc theo nhóm, cơ cấu như vậy mới đủ tốt. Chúng tôi có sức mạnh, có tầm nhìn, có hệ thống và cơ sở vật chất. Tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể đạt được thành tích ấy. Tin tôi đi!".

Tất nhiên sẽ có những hoài nghi, nhưng khi ông Troussier được bổ nhiệm làm HLV đội tuyển Việt Nam, chắc chắn có những niềm tin mãnh liệt đặt vào vị chiến lược gia đầy tài năng và cá tính này!

Nội dung: Khải Hưng

Thiết kế: Ngọc Diệp