Solskjaer đã đánh thức linh hồn và giá trị của "Quỷ đỏ" Man Utd, nhưng để gã khổng lồ này thực sự tái sinh, họ cần những ý tưởng. Thế nên Ralf Rangnick được chọn. 

Chiến thuật bóng đá là khái niệm có chiều sâu và hàm lượng kiến thức khổng lồ. Những đấu pháp tinh kỳ được áp dụng ngày nay chính là kết tinh của hơn trăm năm hình thành và phát triển của mảng miếng bài vở tấn công hay phòng ngự. Cứ mỗi giai đoạn lại chứng kiến một xu hướng chiến thuật thịnh thành. Đến khi thoái trào, đấu pháp đó không mất đi mà lắng đọng như một lớp trầm tích làm phong phú và dày dặn thêm cho tầng sâu kiến thức về đấu pháp trong môn thể thao vua.

Khái quát một cách sơ qua, khi người Anh khai sinh ra bóng đá, sơ đồ được áp dụng gần như mặc định là 2-3-5, hệ thống tận dụng tối đa nhân sự để tấn công. Khái niệm chiến thuật được phác họa với 3 tuyến theo chiều ngang sân (hậu vệ-tiền vệ-tiền đạo) và 5 lộ theo chiều dọc sân (trung lộ, 2 hành lang trong và 2 biên).

Tháng 8/1925, sau 40 năm ra đời, luật việt vị được FA điều chỉnh. Theo đó, cầu thủ tấn công không bị việt vị khi đứng trên 2 cầu thủ đối phương. Trước cột mốc lịch sử này, cầu thủ tấn công phải đứng trên 3 cầu thủ đối phương mới không bị thổi việt vị. Quy định này khiến xác suất đội tấn công rơi vào thế việt vị rất cao, gây hạn chế sức tấn công của các đội bóng. Việc điều chỉnh luật việt vị giúp khuyến khích các đội tấn công nhiều hơn. Đây là bước ngoặt lớn của dòng chảy chiến thuật. 

Từ sự điều chỉnh này, sơ đồ với chỉ 2 hậu vệ không còn đảm bảo khả năng phòng ngự. Herbert Chapman, chiến lược gia huyền thoại của Arsenal tạo ra sự đột phá khi tăng cường thêm một cầu thủ phòng ngự khi chuyển qua sơ đồ 3-2-2-3 hay còn gọi là WM.

Niềm kiêu hãnh của quê hương bóng đá và sơ đồ WM chỉ tắt ngúm vào ngày 25/11/1953 định mệnh, khi đội tuyển Anh đại bại 3-6 ngay trên thánh địa Wembley. Kẻ hủy diệt Tam sư là đội tuyển Hungary. Không chỉ sở hữu nhiều tài năng kiệt xuất như Puskas, Hidegkuti, Kocsis v.v. trong đội hình, những người Magyars ma thuật dưới sự dẫn dắt của HLV Sebes còn sử dụng sơ đồ cấp tiến hơn WM. Họ kéo một trung phong xuống đá tiền vệ tấn công, đúng hơn là "số 9 ảo". WM nhường chỗ cho 3-2-3-2. Đây chính là giai đoạn bóng đá tấn công phát triển rực rỡ, ngoài Hungary còn có Brazil của Pele, Garrincha hay Real Madrid của Di Stefano là những đại diện tiêu biểu.

Trước sự lên ngôi của trường phái tấn công, triết lý phòng ngự phải cải tiến. Người Ý khai sinh lối đá catennacio trứ danh, với đại diện là Inter Milan những năm thập niên 1960. Sự tiến hóa tiếp tục cùng luồng gió mới Total Football của người Hà Lan, thứ bóng đá gây rúng động lịch sử bởi cường độ, tính đồng bộ và hoán đảo vị trí linh hoạt.

Ở thập niên 70 của thế kỷ trước này, các cầu thủ lẫn HLV vẫn quan niệm ai giữ vị trí đó. Khi một hậu vệ dâng cao tấn công, vị trí của anh ta sẽ bị bỏ trống. Sau khi mất bóng, anh ta phải chạy 60m để về phòng ngự. Với tư duy khai thác triệt để không gian sống vì diện tích nhỏ và một phần còn nằm dưới mực nước biển, người Hà Lan nghĩ khác đi. Khi hậu vệ dâng cao tấn công, sẽ có một cầu thủ khác đứng gần vị trí anh ta bỏ trống sẽ trám vào đó.

Nhưng cùng thời kỳ với Total Football, còn có một lối chơi khác có thể kém hấp dẫn và cục mịch nhưng thực sự lì lợm như một cỗ xe tăng. Đó chính là đội tuyển Đức, với việc khai sinh ra vị trí hậu vệ quét (libero) cùng ngôi sao Franz Beckenbauer.

Tới thập niên 90, Johan Cruyff, hiện thân của Total Football nâng cấp triết lý của người Hà Lan bằng Dream Team đã vô địch C1 và đăng quang La Liga 4 lần liên tiếp cùng Barca. Đội bóng hùng mạnh này bị quật ngã ở chung kết Champions League 1994 bởi AC Milan của Arrigo Sacchi, vị chiến lược gia đã cải tiến chiến thuật Catennaccio bằng cách bỏ vị trí libero và sử dụng chiến thuật phòng ngự khu vực (zonal marking). Lối phòng thủ này đã đập bỏ tư tưởng một kèm một tồn tại suốt trăm năm.

Bước sang thế kỷ 21, kế thừa tư tưởng Cruyff, Barca dưới sự dẫn dắt của Pep Guardiola trở thành kẻ thống trị với lối đá kiểm soát bóng và định hướng vị trí. Để cầm nhiều bóng và kéo giãn hệ thống phòng ngự đối thủ, phương cách tối ưu là thực hiện những pha ban bật nhỏ và các cầu thủ liên tục hoán chuyển vị trí. Tiqui-taca chính là cách miêu tả những pha đập nhả tí tách này nhưng chưa thể biểu đạt hết sự ma mị của lối chơi đội bóng xứ Catalonia áp dụng.

Không những vậy, tiqui-taca còn có một ý đồ khác: Phòng ngự. Cầm bóng chắc trong chân đồng nghĩa không phải đối mặt nguy cơ bị tấn công. Tuy nhiên, một quan điểm khác: cầm bóng càng nhiều càng có nguy cơ mắc sai lầm. Do đó, gegen-pressing ra đời. Trong lối chơi này, thay vì co về phòng ngự sau khi mất bóng, đội tấn công sẽ dồn đồn hình vây ráp kịch liệt để đoạt lại bóng và tiếp tục tấn công. Thế nên gegen-pressing có thể hiểu là phản-phản công. Ralf Rangnick, tân HLV Man Utd là vị chiến lược gia tiên phong cho cuộc cách mạnh này.

Gegen-pressing luôn gắn liền với Juergen Klopp, từ Dortmund đến Liverpool. Nhưng cảm hứng để vị chiến lược gia này tạo dựng nên những thành công cả về đấu pháp lẫn danh hiệu chính là Rangnick. Tân HLV Man Utd miên man nhớ về thời gian ông dẫn dắt Hoffenheim, đội bóng ông đã đưa từ hạng ba lên Bundesliga và trở thành hiện tượng: "Những gì chúng tôi đã làm tại Hoffenheim đã ảnh hưởng lớn đến bóng đá Đức. Tôi nhớ mùa đầu tiên chúng tôi tham dự Bundesliga, chúng tôi đè bẹp Dortmund với tỷ số 4-1. Đáng ra chúng tôi có thể ghi 6, 7 bàn vì chúng tôi ép cho họ không thở nổi suốt cả trận. Một tuần sau, Juergen đến gặp tôi và thổ lộ đây chính là thứ bóng đá ông ấy muốn xây dựng cho Dortmund trong tương lai".

Không chỉ tạo ảnh hưởng lên Klopp, Rangnick còn là thầy của rất nhiều thầy đang thành công trong thế giới bóng đá. Giai đoạn giữ vai trò Giám đốc thể thao RB Leipzig, ông không chỉ đưa đội bóng này từ hạng Tư trở thành thế lực của bóng đá Đức mà còn đứng lớp truyền cảm hứng cho nhiều HLV. Trong đó có Thomas Tuchel của Chelsea và Nagelsmann của Bayern. 

Cần nhấn mạnh thêm, bóng đá Đức có một thời gian chững lại vì ảnh hưởng quá lớn của Beckenbauer. Vì sự vĩ đại trên mọi cương vị của "Hoàng đế", không ai dám xâm phạm đến vị trí libero huyền thoại của ông. Đến thập niên 90, bóng đá Đức vẫn trung thành với sơ đồ xoay quanh libero, đồng nghĩa các cầu thủ khác chỉ hoạt động trong từng vị trí cố định.

Bản thân Rangnick khi chưa lập danh từng lên tiếng chỉ trích: "Về cơ bản trong 30 năm qua, Franz Beckenbauer đã đặt ra tiêu chuẩn cho hầu hết các đội bóng Đức khi ông ấy xây dựng tượng đài cho vị trí libero. Bản thân Franz thậm chí còn nói vào những năm giữa thập niên 90 rằng bạn không thể chơi với hàng hậu vệ 4 người theo phương pháp phòng ngự khu vực vì các cầu thủ Đức sẽ không hấp thụ được. Tôi tự hỏi, tại sao cầu thủ Đức lại kém thông minh hơn so với cầu thủ Bỉ, Tây Ban Nha hay Hà Lan? Đối với tôi, lý giải này không hề hợp lý?!".

Rốt cuộc, sau thảm bại tại Euro 2000, bóng đá Đức đã phải lên kế hoạch cải tổ. Và đến ngày nay, tất cả phải thừa nhận quan điểm của Rangnick là đúng. Vì vậy, với triết lý đã truyền thụ, Rangnick vẫn được ví là Johan Cruyff của bóng đá Đức. Huyền thoại Hà Lan không chỉ là huyền thoại sân cỏ mà còn được ví như một nhà hiền triết, thầy của các thầy trong bóng đá. Từ tư tưởng của ông, Barca đã chạm tới những đỉnh cao muôn trượng vô tiền khoáng hậu trong lịch sử. 

Rangnick thiếu một thành công cụ thể như thế để sánh bước với Cruyff. Tuy nhiên, đó không phải là lý do duy nhất để vị GĐTT của Lokomotiv Moscow được Man Utd mời về tái thiết đội bóng khổng lồ này.

Jonathan Northcroft, phóng viên của tờ The Times có một ấn tượng mạnh về Rangnick sau cuộc phỏng vấn 9 tháng trước. Đó là một người đàn ông tự tin, thông minh, lôi cuốn và rất có năng khiếu hùng biện. Có lẽ ban lãnh đạo Man Utd, gồm Phó chủ tịch phụ trách điều hành Ed Woodward, Giám đốc bóng đá John Murtough, cũng có ấn tượng như vậy khi đàm thoại với nhà hiền triết của bóng đá Đức tại văn phòng Mayfair. Thế nên, những ứng viên khác như Ernesto Valverde hay Rudi Garcia không còn cơ hội dẫn dắt Quỷ đỏ.

Hợp đồng được đưa ra cho Rangnick là 6 tháng làm HLV tạm quyền và 2 năm với tư cách cố vấn cấp cao. Như vậy, trước tiên, chiến lược gia 63 tuổi này sẽ đến để tu sửa đội bóng. Sau đó, ông sẽ chuyển từ công xưởng sang phòng thiết kế, với nhiệm vụ tạo ra một dự án thể thao mới sao cho Man Utd không còn bị hỏng thêm lần nữa. Đó đều là nhiệm vụ vô cùng khó khăn, tới mức truyền thông đã phải dùng từ "lời nguyền thời hậu Sir Alex". Tuy nhiên, sự nghiệp độc đáo của Rangnick cho thấy ông có năng lực để thành công.

Các nguyên tắc chơi bóng ông đưa ra mang tính cách mạng và hiện tại là nền tảng cho những đội bóng xuất sắc nhất: tổ chức bắt người theo hướng bóng, phối hợp gây sức ép có ý đồ và tấn công tức thì, mãnh liệt. Man Utd sẽ chơi thứ bóng đá thịnh hành của thời đại. Mặc dù Rangnick, có thể như Klopp, sẽ phải mất hàng tháng để chuyển tải hết ý tưởng, nhưng thật sai lầm khi nghĩ rằng những người thầy giỏi không thể tạo ảnh hưởng sâu sắc lên đội bóng trong thời gian ngắn. 

Tầm nhìn của Rangnick cũng được thể hiện rõ khi ông thực hiện một cuộc phỏng vấn với The Times vào ngày 8/2, 13 ngày sau khi Tuchel được bổ nhiệm làm HLV Chelsea. "Chelsea sẽ tiến bộ. Tôi chắc chắn họ sẽ kết thúc trong top 4", ông nói. Chỉ cần xem 1 trận của The Blues, Rangnick đã nhận xét "đội bóng này bây giờ đã có kế hoạch rõ ràng về thời điểm có bóng cũng như không bóng, điều trước đây họ không có".

Tuchel là một trong những học trò xuất sắc nhất của Rangnick. Khi Tuchel là thành viên đội trẻ Stuttgart đồng thời làm việc tại quán bar và theo học chuyên ngành kinh tế tại trường đại học, Rangnick là HLV đội bóng này. Khi chuyển sang dẫn dắt Ulm và đưa đội bóng này thăng hạng Bundesliga, tân HLV Man Utd cũng kéo đương kim HLV Chelsea theo. 

Thực tế Chelsea đã đưa ra đề nghị với Rangnick vào thời điểm Frank Lampard bị sa thải. Một cuộc phỏng vấn dài 90 phút qua video đã được thực hiện với Petr Cech và Marina Granovskaia. Tuy nhiên, BLĐ Chelsea chỉ muốn ký hợp đồng 4 tháng và Tuchel mới là ứng viên dài hạn ưa thích. Do đó, Rangnick bước sang một bên.

Hành động đó cho thấy sự tự trọng rất lớn của Rangnick. Ông mô tả bản thân là một nhà sư phạm. "Giảng dạy là lẽ sống của tôi, vậy thì tại sao tôi phải khư khư giữ kiến thức cho riêng mình?", ông nói. Và trong suốt sự nghiệp, Rangnick luân chuyển giữa hai vị trí HLV và Giám đốc thể thao. Ông cảm thấy không cần phải đứng dưới ánh đèn sân khấu. Tuy nhiên, Rangnick luôn giữ quan điểm nếu đến Ngoại hạng Anh, ông phải là nhà quản lý (manager).

"Vấn đề là ở Anh quốc, công việc của Giám đốc thể thao theo nghĩa của người Đức không tồn tại. Ngay cả Txiki (Begiristain), một GĐTT quyền uy bậc nhất xứ sương mù, tôi cũng không thấy Txiki sa thải Pep hoặc làm điều gì đó trái với mong muốn của Pep", Rangnick chia sẻ. "Điều đó có nghĩa nếu tôi muốn làm việc ở Anh, mục tiêu của tôi là HLV (head coach). Chẳng có vấn đề gì nghiêm trọng cả đâu. Chỉ là tôi muốn làm việc với tư cách là HLV trong mô hình của người Anh, HLV cũng tham gia vào việc lên kế hoạch, tuyển dụng và đưa ra các quyết định ở CLB. Tôi cảm thấy mình có thể tạo ảnh hưởng lên mọi thứ ngay từ ngày đầu tiên".

Lần cuối cùng Rangnick làm HLV là mùa giải 2018/19. Ông dẫn dắt RB Leipzig đứng thứ ba Bundesliga và lọt vào chung kết cúp Quốc gia Đức. Năm 2011, Rangnick từng dẫn dắt Schalke giành Siêu cúp Đức và lọt vào bán kết Champions League. Tại đây, ông và các học trò đã để thua Man Utd với Michael Carrick và Darren Fletcher trong đội hình.

Carrick hiện là người dẫn dắt Quỷ đỏ tạm thời cho đến khi Rangnick hoàn thành thị thực lao động. Một HLV trẻ ham học hỏi và tận tâm.  Rất dễ để hình dung ra một tương lai xán lạn cho Carrick nếu thụ hưởng được kiến thức của Rangnick. Trên bảng xếp hạng Bundesliga tính đến cuối tuần này, 7 trên 11 đội bóng dẫn đầu được dẫn dắt bởi HLV từng là thuộc cấp của Rangnick. Fletcher là Giám đốc kỹ thuật cũng sẽ học hỏi nhiều ở Rangnick. Theo hợp đồng đã ký, vị chiến lược gia 63 tuổi này sẽ làm HLV tạm quyền đến hết mùa, sau đó chuyển sang vị trí cố vấn cấp cao, với quyền tác động đến mọi quyết định nhân sự.

Tại Hoffenheim, trên cương vị HLV trưởng, Rangnick đưa đội bóng này từ giải hạng tư trở thành hiện tượng Bundesliga. Thời gian ngắn ngủi tại RB Leipzig, ông đem đến bước nhảy vọt tương tự cho đội bóng này. Đồng thời trong vai trò Giám đốc bóng đá của hệ thống các CLB của tập đoàn Red Bull, Rangnick tạo nền tảng để RB Salzburg, một đội bóng Áo, lọt tới bán kết Europa League. Trong giai đoạn này, RB Salzburg đã phát hiện và phát triển một loạt tài năng như Sadio Mané, Dayot Upamecano, Patson Daka, Duje Caleta-Car và Takumi Minamino. Không lâu sau, ông còn ký hợp đồng với Erling Haaland.

Trở lại với RB Leipzig, hai trong số những bản hợp đồng thành công nhất của Rangnick là Joshua Kimmich và Naby Keita. Một chi tiết đáng chú ý, trong đội hình Liverpool của Klopp hiện tại có 6 cầu thủ do Rangnick phát hiện. Bao gồm Mané, Keita, Roberto Firmino, Joel Matip, Ibrahima Konaté và Minamino. Không chỉ là chiến lược gia, những ý tưởng kiến thiết con người và tìm kiếm tài năng của Rangnick cũng thật sự hấp dẫn.

Những gạch đầu dòng trước tiên về tuyển dụng của tân HLV Man Utd là "trí lực" và "nhận thức". Ông nói: "Bóng đá đương đại những yếu tố đó ngày càng trở nên quan trọng. Bạn cũng cần có thêm trí thông minh cảm xúc, ý chí vươn lên mỗi ngày. Đó là khi bạn cảm thấy bực mình vì để thua trong trận đấu 4 vs 4 trên sân tập. Haaland và Kimmich là ví dụ điển hình. Cả Mane và Firmino nữa".

"Mặt khác phải có nhận thức. Khi Naby chơi cho chúng tôi, bất cứ lúc nào có bóng, cậu ấy đều biết trước đồng đội đứng đâu, đối thủ đứng đâu xung quanh mình như thể có radar 360 độ. Cậu ấy không bao giờ phải ngoái lại đằng sau. Cậu ấy luôn cảm nhận được mọi chuyển động xung quanh", Rangnick tiếp tục. 

Dù vậy, với tất cả những kinh nghiệm và kiến thức, Rangnick chưa bao giờ phải giải quyết một vấn đề như Man Utd. Liệu tân HLV Man Utd có thể thích nghi với C.Ronaldo và ngược lại, khi rao giảng về gegenpressing? Paul Poga có thể chơi bóng theo mô thức bóng đá bão tố như vậy không? Và liệu hợp đồng chỉ có 6 tháng với tư cách HLV có cho nhà cầm quân này đủ thời gian và quyền hạn để tu sửa Quỷ đỏ? Nhưng đâu chỉ có vấn đề nội tại, đừng quên những đối thủ hùng mạnh tới cỡ nào. Chelsea, Liverpool và Man City là ba đội bóng xuất sắc bậc nhất mà lịch sử Premier League từng chứng kiến.

Tuy nhiên, động thái của Man Utd cho thấy BLĐ đội bóng đang quyết tâm theo đuổi một kế hoạch dài hơi và rành mạch với Rangnick. Đầu tiên, nhà cầm quân 63 tuổi này sẽ mang đến sự cải thiện trên sân cỏ. Sau đó là kế hoạch phát triển sâu rộng trong lẫn ngoài sân cỏ cho toàn CLB, trong khi một chiến lược gia trẻ hơn kế nhiệm vị trí HLV.

Đừng quá chê bai Solskjaer, "sát thủ có gương mặt trẻ thơ" đã làm tròn nhiệm vụ cứu rỗi tâm hồn Quỷ đỏ ở thời điểm tuyệt vọng nhất nhờ sự thấu hiểu giá trị và văn hóa của CLB. Chỉ có điều, Solsa quá thiếu kiến thức lẫn ý tưởng để đưa có thể đưa Man Utd tái sinh rực rỡ. Rangnick, với vị thế của một nhà hiền triết, thầy của những người thầy, được kỳ vọng sẽ khai phá ra sức mạnh tiềm tàng đó của Man Utd.