Lịch sử Euro 1960: "Nhện đen" Lev Yashin chắp cánh Liên Xô

*Ngày 12/6/2021, Euro 2020 sẽ chính thức khởi tranh. Bắt đầu từ hôm nay, Dân trí sẽ thực hiện loạt bài về lịch sử các kỳ Euro, để độc giả có cái nhìn toàn diện nhất về giải đấu này.

Giải vô địch quốc gia châu Âu (European Nations' Cup) ra đời vào năm 1960. Giải đấu này ra đời khá muộn so với giải vô địch Nam Mỹ (Copa America, ra đời năm 1916) hay giải vô địch bóng đá thế giới (World Cup, 1930).

Thực tế, ý tưởng tổ chức giải đấu của các quốc gia châu Âu đã có từ năm 1927 bởi Chủ tịch Liên đoàn bóng đá Pháp, Henri Delaunay. Dù vậy, ở thời điểm đó, người đồng hương của ông, Jules Rimet đã nảy ra ý tưởng giải đấu với quy mô thế giới (World Cup). Do đó, ý tưởng của Henri Delaunay bị tạm gác lại.

Năm 1954, khi nhậm chức Tổng thư ký UEFA, Henri Delaunay lại đưa ra ý tưởng này nhưng nó tiếp tục không được chấp nhận. Phải tới khi con trai ông, Pierre Delaunay ngôi vào chiếc ghế của cha mình (Tổng thư ký UEFA), ông mới tổ chức thành công giải đấu, với tên gọi đầu tiên là European Nations' Cup (cúp vô địch quốc gia châu Âu).

Giải đấu đầu tiên chỉ có 17 đội đăng ký tham dự vòng loại. Trong đó, những cường quốc như Tây Đức, Italia hay Anh đều vắng mặt. Vòng loại được tổ chức theo thể thức loại trực tiếp (lượt đi, lượt về). Ngày 28/9/1958, trận đấu đầu tiên vòng loại giữa Liên Xô và Hungary diễn ra. Đó là cột mốc đầu tiên của giải đấu.

Sau đó, tới năm 1960, 4 đội Tiệp Khắc (cũ), Pháp, Liên Xô (cũ) và Nam Tư (cũ) đã lọt vào vòng chung kết. Ban tổ chức quyết định chọn Pháp làm nước chủ nhà. Ở vòng bán kết, Liên Xô đã giành chiến thắng 3-0 trước Tiệp Khắc còn Nam Tư vượt qua chủ nhà Pháp với tỷ số 5-4. Sau đó, Liên Xô đã lên ngôi vô địch sau khi đánh bại Nam Tư ở trận chung kết với tỷ số 2-1 (sau thời gian đá hiệp phụ).

Giải đấu này chứng kiến sự xuất sắc của thủ thành Lev Yahsin (Liên Xô). Ở thời điểm Euro 1960, ông đã bước sang tuổi 30 và từng có thời gian chơi… khúc côn cầu (cũng chơi ở vị trí thủ môn). Có lẽ, những ngày tháng thi đấu khúc côn cầu đã giúp Lev Yahsin đã phản xạ tuyệt vời và phán đoán tình huống rất tốt.

Ông đã định nghĩa lại mọi quan điểm về vị trí thủ môn, biến nó trở thành vị trí quan trọng nhất trên sân. Người ta gọi Lev Yashin là "Nhện đen" bởi ông thường mặc đồ đen và sở hữu những pha "bay nhảy" tài tình như chú nhện.

Lev Yashin chính là ngôi sao sáng nhất Euro 1960, người có công lớn nhất đưa Liên Xô tới chức vô địch. Đặc biệt, trong trận đấu với Nam Tư, ông đã vô hiệu hóa rất nhiều cú dứt điểm của những ngôi sao Nam Tư như Milan Galić, Dražan Jerković… giúp Liên Xô cầm chân đối thủ với tỷ số 1-1 trong thời gian chính thức. Sau đó, Liên Xô đã lên ngôi vô địch với bàn thắng trong hiệp phụ.

Sau chiến công ở Euro 1960, Lev Yahsin tiếp tục thi đấu thăng hoa. 3 năm sau, ông đã giành danh hiệu Quả bóng vàng. Tới nay, ông vẫn là thủ môn duy nhất có vinh dự nhận danh hiệu này.