Vượt mùa đông khó khăn, người Ukraine thích nghi cuộc sống bình thường mới

Trước bình minh ngày 9/3, một tên lửa siêu vượt âm Kinzhal của Nga đã lao vào một nhà máy điện ở Kiev, Ukraine. Vụ nổ đánh thức mọi người trên khắp thủ đô khi khói đen kịt bốc lên bầu trời mịt mù.

Đêm không kích bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) trên khắp Ukraine là loạt tấn công lớn mới nhất trong chiến dịch quân sự của Nga nhằm phá hủy cơ sở hạ tầng điện, hệ thống sưởi ấm, thông tin liên lạc và cung cấp nước của Ukraine biến các thành phố này thành "vùng đất chết".

Nhưng đến 8h30 sáng, chưa đầy một giờ sau loạt tấn công tên lửa, đường phố Kiev vẫn đông đúc người đi làm. Các quán cà phê được mở cửa để phục vụ bánh sừng bò và cà phê cappuccino. Hầu hết trên khắp lãnh thổ Ukraine vẫn có điện. Sự gián đoạn cục bộ đã được khắc phục nhanh chóng.

Nhiệt độ đang ấm dần lên, ngày dài hơn đêm và nhu cầu sưởi ấm và chiếu sáng đang giảm. Ukraine đã ngừng cắt điện luân phiên, biện pháp từng áp dụng để tiết kiệm điện khi hứng chịu các cuộc tập kích liên tục vào cơ sở hạ tầng điện.

Nhờ đâu mà Ukraine có thể vượt qua mùa đông khó khăn như vậy?

Ngoài việc được Mỹ và các nước phương Tây viện trợ các hệ thống chống tên lửa tinh vi chẳng hạn như khẩu đội Patriot và SAMP-T cùng với máy phát điện và phụ tùng thay thế cho lưới điện, người dân Ukraine trở nên quen với cuộc sống khốn khổ thời chiến và tìm cách vượt qua nghịch cảnh.

"Đất nước chúng ta, nhờ các đối tác của chúng ta và cả chúng ta, đã vượt qua giai đoạn khó khăn này", ông Oleksiy Danilov, Cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Volodymyr Zelensky, nói.  

Đã có những thời điểm thực sự quá khốc liệt đối với Ukraine như khi hứng chịu các cuộc không kích vào ngày 23/11 khiến tất cả các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine phải đóng cửa khẩn cấp, gây ra sự cố mất điện kéo dài nhiều ngày và đánh sập dịch vụ điện thoại di động. Mùa đông, đối với nhiều người, thực sự lạnh, tối và tang thương.

Hiện nay, Ukraine đang chạy đua với thời gian để sửa chữa và củng cố mạng lưới cơ sở hạ tầng của mình và cả năng lực phòng không. Giám đốc điều hành của công ty điện lực nhà nước Ukrenergo Volodymyr Kudrytskyi cho biết: "Nga sẽ tiếp tục tấn công nhưng tính đến mùa đông này, họ đã thất bại. Mùa đông đã qua và chúng tôi vẫn ở đây".

Nga cũng tuyên bố kho tên lửa của họ sẽ không cạn kiệt và sẽ tiếp tục tấn công các mục tiêu ở Ukraine cho đến khi đạt được các mục tiêu của "chiến dịch quân sự đặc biệt".

Chính quyền Ukraine từ lâu biết rằng cơ sở hạ tầng năng lượng của họ rất dễ bị tổn thương, cùng với đó là hệ thống bơm nước, nước thải, sưởi ấm và thông tin liên lạc, tất cả đều chạy bằng hệ thống điện trung tâm và không thể thiếu đối với cuộc sống đô thị khi có khoảng 70% người Ukraine sống ở các thành phố.

Ukraine ngắt kết nối lưới điện của mình với Nga chỉ vài giờ trước khi Moscow mở chiến dịch quân sự đặc biệt vào ngày 24/2/2022. Trong vòng vài tuần, Ukraine đã nối lưới điện với Liên minh châu Âu (EU), dù có công suất hạn chế nhưng điều đó chứng tỏ là một phương án dự phòng quan trọng.

Lưới điện của Ukraine là một mạng lưới toàn quốc duy nhất dựa trên 4 nhà máy điện hạt nhân lớn cùng với than đá và các nguồn năng lượng khác. Các quan chức năng lượng nói rằng hệ thống năng lượng có một thế mạnh lớn được kế thừa từ thời Liên Xô cũ: công suất cao hơn nhiều so với mức cần thiết. Ukraine từng là nơi đặt một phần lớn cơ sở công nghiệp của Liên Xô cũ. Do đó, tất cả các phần của lưới điện đều được tích hợp dự phòng và mọi thành phố đều có thể nhận điện theo nhiều tuyến đường khác nhau.

Lúc đầu, Nga không tiến hành tập kích một cách có hệ thống cơ sở hạ tầng năng lượng vì tin rằng Ukraine sẽ nhanh chóng thất thủ. Chín ngày sau cuộc chiến, các lực lượng Nga giành quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, nơi có 6 lò phản ứng và cung cấp 1/5 lượng điện năng của Ukraine.

Các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga lúc đầu nhắm vào các mục tiêu quân sự nhưng không làm gián đoạn giao thông đường sắt và sau đó chỉ gây ra một cuộc khủng hoảng nhiên liệu ngắn bằng cách phá hủy các nhà máy lọc dầu chính.

Vào tháng 9/2022, khi Ukraine tiến hành các cuộc phản công hiệu quả ở khu vực Kharkov và Kherson, cuộc sống của người dân Kiev vẫn diễn ra gần như bình thường. Nền kinh tế Ukraine đang ổn định và thậm chí bắt đầu phục hồi.

Maryna Kovalchuk, quản lý chuỗi nhà hàng Pesto Café, nhớ lại đó là khoảng thời gian đầy hy vọng. Các trường học mở cửa trở lại, những bà mẹ và trẻ em tại nạn ra nước ngoài đang trở về. "Chúng tôi đã có doanh thu. Tôi nghĩ: Bây giờ chúng tôi có thể thở được rồi", cô nói.

Nỗ lực của đội quân sữa chữa

Nhưng Nga đã phát động cuộc tấn công dữ dội đầu tiên nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng vào ngày 11/9/2022, khiến các thành phố Kharkov và Dnipro rơi vào tình trạng mất điện.

Tổng thống Zelensky khi đó đã cảnh báo Ukraine về "một mùa đông đau khổ". Rostyslav Shurma, Cố vấn kinh tế của Tổng thống Zelensky, cho biết nhóm của ông đã tổ chức một cuộc mô phỏng về trận chiến sắp tới để phân tích xem liệu hệ thống năng lượng của Ukraine có thể tồn tại lâu hơn kho tên lửa của Nga hay không. Các quan chức nghĩ rằng, trên giấy tờ thì lợi thế thuộc về Ukraine.

Tuy nhiên, Kiev một số loại thiết bị quan trọng đang bị thiếu hụt, đặc biệt là các máy biến áp lớn được sử dụng tại các trạm biến áp. Máy móc theo tiêu chuẩn Liên Xô này thường không được sản xuất ở phương Tây và rất khó thay thế.

Vào ngày 10/10, Nga đã phóng một loạt 70 tên lửa và nhiều UAV, tấn công khoảng 30% cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine nhằm trả đũa vụ đánh bom cầu Crimea. Ngay sau đó, các đội sửa chữa của Ukraine nỗ lực vào cuộc để "cứu" hệ thống lưới điện, nước...

Tại một trạm biến áp ở miền trung Ukraine, các công nhân đứng trước đống đổ nát khi các thiết bị bị trúng tên lửa hành trình Kh-101. Một nửa nhà máy phân phối điện cho 600.000 người đã bị phá hủy. Những mảnh kim loại xoắn, bê tông và gốm bao phủ mặt đất đen kịt. May mắn là trạm biến áp có phụ tùng thay thế. Điện đã được khôi phục cho các thành phố lân cận vào tối hôm đó.

Hai tên lửa hành trình khác tấn công trạm biến áp 1 tuần sau đó. Một máy biến thế nặng 300 tấn đã hư hại. Đội sửa chữa lại tìm giải pháp. Họ lùng sục các thiết bị cũ tương thích trên khắp Đông Âu và các khu vực thuộc Liên Xô cũ, chẳng hạn như Azerbaijan.

Một loạt tên lửa thứ ba tấn công trạm biến áp vào một buổi chiều tháng 11/2022. Đến lúc đó, công nhân đã quen với việc sữa chữa như thế nào. Khi màn đêm buông xuống, sau đó là mưa và sau đó là tuyết, đội sửa chữa của trạm biến áp vẫn nỗ lực tìm cách thay thế các thiết bị bị hỏng.

"Đó là cuộc sống bình thường mới", trưởng nhóm sửa chữa nói đồng thời cho biết họ đã học được những kỹ năng mới trong những lần sữa chữa đó.

Việc khôi phục hệ thống chiếu sáng, sưởi ấm và cấp nước ở các thành phố mất nhiều thời gian hơn. Hàng triệu người phải chịu cảnh mất điện trong 3 ngày. Mạng điện thoại và internet cũng ngừng hoạt động, đe dọa khả năng duy trì hoạt động của đất nước. Nhưng cuối cùng, họ đã vượt qua được mùa đông khắc nghiệt.

Cuộc sống bình thường mới

Giữa những lần mất điện kéo dài sau các cuộc tấn công, người Ukraine phải tiết kiệm tối đa điện và nước. Lịch cúp điện được đăng trực tuyến cho từng khu phố, đường phố và khu chung cư. Ở một số khu vực của Kiev, người dân chỉ được cung cấp điện, nước và sưởi ấm trong vài giờ mỗi ngày, chỉ đủ để đường ống không bị đóng băng. Các thành phố tắt đèn đường, thậm chí một số hệ thống đèn giao thông.

Người Ukraine cũng quen với việc lên kế hoạch sinh hoạt theo thời gian cúp điện, nước. Một số đặt báo thức thời gian có thể đi tắm. Những người khác chuyển đến sống với người thân ở nông thôn, nơi họ có thể dùng củi đốt.

Một số gia đình vẫn đến quán cà phê Pesto do bà Kovalchuk quản lý. Trong thời gian mất điện, họ mặc áo parka, ngồi dưới ánh nến và ăn thịt nguội.

Tại khu phố Podil sành điệu của Kiev, người dân địa phương đã cố gắng đến rạp chiếu Zhovten để xem phim dù nguy cơ mất điện chực chờ. Khi mất điện, họ ngồi chờ trong khi nhân viên khởi động máy phát điện diesel.

Người Ukraine nhanh chóng trở thành "những chuyên gia" về máy phát điện, pin dự phòng và trạm phát điện di động. Những thứ này cũng như chăn, nến và hộp đựng nước... đã trở thành những mặt hàng bán chạy nhất tại trung tâm thương mại Epicenter.

Từ tháng 1/2023, Nga giảm dần cường độ các cuộc tấn công bằng tên lửa. Vào tháng 2, Ukraine đã khôi phục lưới điện đủ để chấm dứt tình trạng mất điện luân phiên. Kiev bật đèn đường trở lại.