Vì sao Mỹ để trống vị trí đại sứ tại Trung Quốc hơn 300 ngày?

Ghế đại sứ Mỹ tại Trung Quốc bị bỏ trống

Hôm 29/7, ông Qin Gang, tân đại sứ Trung Quốc tại Mỹ, đã đến Washington bắt đầu nhiệm kỳ. Tuy nhiên, vị trí đại sứ Mỹ tại Trung Quốc vẫn bỏ trống kể từ khi cựu đại sứ Terry Branstad rời Bắc Kinh hồi tháng 10/2020.

Việc bỏ trống vị trí đại sứ, một kênh ngoại giao quan trọng, làm dấy lên nhiều đồn đoán, đặc biệt ở thời điểm quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang ở mức thấp nhất từ trước đến nay. Một số nguồn tin nói rằng, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden dự tính bổ nhiệm ông Nicholas Burns, một cựu đại diện thường trực của Mỹ tại NATO, làm tân đại sứ tại Trung Quốc. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm này vẫn chưa được công bố và cũng không rõ khi nào Thượng viện Mỹ sẽ phê chuẩn.

Ngoài đại sứ ở Trung Quốc, Mỹ thậm chí chưa bổ nhiệm đại sứ ở một số nước đồng minh, trong đó có Nhật Bản. Vị trí đại sứ Mỹ tại Nhật Bản vẫn để trống từ khi cựu đại sứ William Hagerty từ chức vào tháng 7/2019 để chạy đua vào Thượng viện, đánh dấu khoảng thời gian trống ghế đại sứ dài nhất kể từ Thế chiến thứ hai.

Chậm trễ bổ nhiệm vì nhiều lý do

Ông Lu Xiang, một chuyên gia nghiên cứu về Mỹ tại Học viện Khoa học Xã hội ở Bắc Kinh, nhận định với Global Times hôm 9/8 rằng, chính quyền Biden muốn ưu tiên các cuộc đối thoại trực tiếp với Trung Quốc thông qua các quan chức cấp cao hơn như thứ trưởng ngoại giao, thay vì đại sứ.

"Hiện tại, mối quan hệ Mỹ - Trung khá nhạy cảm, phức tạp và gai góc. Với tư cách là người thực thi chính sách của một đất nước hơn là người ra quyết định, vai trò của đại sứ Mỹ tại Trung Quốc khá hạn chế. Sẽ tốt hơn cho một đại sứ để chờ đợi các quan chức cấp cao hơn đưa ra quyết định về những vấn đề lớn trước khi đảm nhiệm vai trò của mình", ông Lu bình luận.

Một số chuyên gia cho rằng, khó khăn trong việc bổ nhiệm một đại sứ mới cũng phản ánh chính sách của chính quyền Tổng thống Biden là: Đối phó với Trung Quốc "bên ngoài Trung Quốc".

Li Haidong, giáo sư tại Viện Quan hệ Quốc tế thuộc Đại học Ngoại giao Trung Quốc, lý giải vấn đề mấu chốt là chính quyền của ông Biden không tìm kiếm sự thỏa hiệp hay nhượng bộ của Trung Quốc về các vấn đề quan trọng bởi rất khó để đạt được mục tiêu này, thay vào đó, Washington tìm kiếm sự ủng hộ của các quốc gia khác trong cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc.

Theo ông Li, Mỹ nhiều khả năng sẽ chỉ định đại sứ tại Trung Quốc sau khi củng cố các liên minh, quan hệ đối tác và hoàn tất bổ nhiệm đại sứ tại các quốc gia đó.

Ngoài ra, giới quan sát cũng chỉ ra một số nguyên nhân khác khiến việc bổ nhiệm đại sứ mới bị chậm trễ. Theo hãng tin NPR, chính quyền Tổng thống Biden đã đưa ra hàng chục đề cử nhưng quá trình kiểm tra lý lịch và đạo đức các ứng viên lâu hơn thông thường cũng làm chậm quá trình đề cử. Do vậy, khi quốc hội Mỹ hoàn tất kỳ nghỉ hè thường niên trong tháng 8 và họp trở lại vào tháng 9 tới, nhiều khả năng ứng cử viên Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc sẽ vẫn chưa được phê chuẩn cho đến đầu năm sau. Chuyên gia Lu nói, nhiều quan chức cấp cao do ông Biden bổ nhiệm đã bị thử thách tại các phiên điều trần trước quốc hội và điều này cũng có thể xảy ra với ứng viên đại sứ Mỹ tại Trung Quốc.

Hôm 11/8, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jens Psaki đổ lỗi cho Thượng viện Mỹ khiến quá trình bổ nhiệm bị chậm trễ. "Chúng tôi rất thất vọng vì quá trình phê chuẩn chậm chạp, đặc biệt với các ứng viên không gây tranh cãi. Rất nhiều ứng viên chờ phê chuẩn là những người có năng lực, nhiều người nhận được sự ủng hộ của cả đảng Cộng hòa. Vậy tại sao họ vẫn chưa được phê chuẩn", bà Psaki nói. Bà cho biết, cùng thời điểm này của nhiệm sở, ông Biden đưa ra nhiều đề cử hơn cựu Tổng thống Barack Obama hay George Bush.