Ukraine, Mỹ tính chiến lược mới sau cuộc phản công thất bại của Kiev

Nỗ lực thúc đẩy một cách tiếp cận mới được đưa ra sau khi cuộc phản công kéo dài nhiều tháng qua của Ukraine không đạt kết quả như kỳ vọng, và sau nhiều tuần căng thẳng giữa các quan chức hàng đầu của Mỹ và những người đồng cấp Ukraine.

Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine đã đến Washington ngày 11/12 để gấp rút sắp xếp các cuộc gặp trong tuần này với người đồng cấp Mỹ Joe Biden và Quốc hội để thảo luận về hướng đi trước mắt. Cả hai nhà lãnh đạo sẽ nỗ lực thể hiện sự đoàn kết và nhất trí tăng cường hỗ trợ cho Ukraine vào thời điểm quan trọng, cả trên chiến trường và tại Đồi Capitol.

Phe Cộng hòa ở Quốc hội Mỹ gần đây phản đối việc tiếp tục hỗ trợ tài chính cho Kiev, làm bùng nổ những tranh cãi gay gắt trên chính trường nước này. Thậm chí, một số quan chức cấp cao của Mỹ còn bày tỏ lo ngại nếu cuộc chiến rơi vào bế tắc kéo dài vào năm tới, Nga sẽ giành được lợi thế.

"Chúng ta không thể để Nga chiến thắng", Tổng thống Biden nói hồi tuần trước khi thúc ép Quốc hội thông qua một vòng tài trợ mới cho Ukraine. "Đó là lợi ích quốc gia vượt trội và lợi ích quốc tế của tất cả bạn bè chúng ta. Bất kỳ sự gián đoạn nào trong khả năng cung cấp cho Ukraine của chúng ta rõ ràng sẽ củng cố vị thế của Nga", nhà lãnh đạo Mỹ nói thêm.

Quân đội Nga, sau thất bại trong những ngày đầu tiên, đã bắt đầu đảo ngược thực tế và đang xây dựng lại sức mạnh quân sự. Theo các quan chức Mỹ, Moscow hiện có thêm quân, đạn dược và tên lửa, đồng thời tăng cường lợi thế về hỏa lực với đội máy bay không người lái (UAV) chiến trường.

Mỹ đang tăng cường cố vấn quân sự trực diện cho Ukraine, cử một vị tướng 3 sao tới Kiev để dành thời gian nhiều hơn trên thực địa. Các sĩ quan quân đội Mỹ và Ukraine hy vọng sẽ vạch ra các chi tiết về chiến lược mới vào tháng tới trong một loạt cuộc tập trận dự kiến được tổ chức tại Wiesbaden, Đức.

Washington cũng đang thúc đẩy một chiến lược bảo thủ, tập trung vào việc nắm giữ lãnh thổ mà Ukraine đang quản lý, đào sâu và xây dựng nguồn cung cấp cũng như lực lượng trong suốt cả năm. Ukraine muốn tiếp tục tấn công, trên bộ hoặc bằng các cuộc tấn công tầm xa, với hy vọng thu hút sự chú ý của thế giới.

Ván cược rất lớn

Nhưng đây thực sự là ván cược rất lớn. Nếu không có chiến lược mới và nguồn tài trợ bổ sung, các quan chức Mỹ cho rằng, Ukraine có thể thua trong cuộc chiến này.

Các quan chức chính quyền cho rằng, Moscow đang đặt cược vào việc Washington sẽ giảm bớt sự hỗ trợ, viện dẫn những tuyên bố gần đây của Tổng thống Vladimir Putin rằng, nếu Ukraine hết đạn do NATO cung cấp, Nga sẽ chiếm ưu thế trong vài ngày tới.

Mỹ đã hỗ trợ quân sự và kinh tế to lớn cho Ukraine, hơn 111 tỷ USD trong 2 năm qua.

Nhưng một số lượng đáng kể đảng viên Cộng hòa ở Quốc hội Mỹ hiện kiên quyết phản đối việc chi tiêu thêm cho Kiev trong khi những người khác đang yêu cầu xem xét một chiến lược mới trước khi bỏ phiếu cho bất kỳ khoản tiền viện trợ bổ sung nào cho Ukraine.

Các quan chức Mỹ cho biết, nhiều nhà lãnh đạo Ukraine không nhận ra việc Mỹ tiếp tục tài trợ cho cuộc chiến bấp bênh đến mức nào. Họ nói rằng những tướng lĩnh Ukraine và quan chức dân sự cấp cao này có những kỳ vọng không thực tế về những gì Mỹ sẽ cung cấp. Chẳng hạn, họ đang yêu cầu hàng triệu viên đạn pháo từ kho dự trữ của phương Tây vốn đã cạn kiệt.

Các quan chức Mỹ cho rằng, trong thời gian tới Ukraine sẽ phải chiến đấu với ngân sách eo hẹp hơn. Một số người trong quân đội Mỹ muốn Ukraine theo đuổi chiến lược "giữ và xây dựng" - tập trung vào việc giữ vững lãnh thổ mà nước này có và xây dựng khả năng sản xuất vũ khí vào năm 2024. Washington tin rằng chiến lược này sẽ cải thiện khả năng tự cung tự cấp của Ukraine và đảm bảo Kiev đang ở vị thế có thể đẩy lùi mọi nỗ lực mới của Moscow.

Mục tiêu là có đủ lực cần thiết để có thể khiến Nga cân nhắc tham gia vào các cuộc đàm phán có ý nghĩa vào cuối năm tới hoặc năm 2025.

Đồng thời, các quan chức Ukraine đang xem xét các chiến lược được xây dựng dựa trên các cuộc tấn công sâu thành công vào bán đảo Crimea hồi mùa thu năm ngoái. Kiev đang tìm kiếm những cách sáng tạo để khiến Moscow mất cân bằng thông qua các cuộc tấn công nhằm vào các nhà máy vũ khí, kho vũ khí và đường tàu vận chuyển đạn dược.

Một cựu quan chức quân sự cấp cao của Ukraine cho biết, kế hoạch mới đang được hoàn thiện và "rất táo bạo". Các quan chức Mỹ cho rằng nếu không thay đổi chiến lược, năm 2024 có thể giống như năm 1916, năm đẫm máu nhất trong Thế chiến I, khi hàng nghìn người thiệt mạng trong khi chiến tuyến thay đổi rất ít.

Vấn đề của Ukraine

Tổng thống Zelensky đến Washington nhằm thực hiện nỗ lực vận động hành lang cuối cùng với người đồng cấp Biden và các thành viên Quốc hội nhằm đảm bảo hàng tỷ USD viện trợ của Mỹ.

Trong khi đó, các quan chức Ukraine đang chạy đua để tăng cường năng lực quân sự của đất nước và tăng cường quan hệ với các đồng minh trong trường hợp Mỹ không thể tìm ra cách để phê duyệt gói viện trợ mới cho Kiev. Căng thẳng giữa các nhà lãnh đạo Ukraine, bao gồm cả Tổng thống Zelensky và chỉ huy quân sự của ông, đang nổi lên ngay khi chiến tranh bước vào mùa đông thứ hai và người dân lo sợ sẽ phải chứng kiến nhiều cuộc tấn công hơn vào các thành phố và cơ sở hạ tầng.

Các bệnh viện Ukraine đã tràn ngập binh sĩ bị thương. Xe cứu thương di chuyển qua lại từ mặt trận trong suốt cuộc phản công năm nay. Ukraine chưa công bố con số chính thức về số người thiệt mạng trong chiến tranh, nhưng các quan chức thừa nhận thiệt hại là rất lớn. Cuộc phản công năm 2023 được xây dựng xoay quanh việc tái thiết quân đội Ukraine theo hình ảnh của Mỹ. Các nhà phê bình cho rằng đó là cách tiếp cận mà Mỹ đã thử ở Iraq và Afghanistan nhưng phần lớn không thành công.

Nhưng các quan chức Mỹ nói rằng, các cuộc tấn công sâu của Ukraine vào Crimea trong mùa thu năm nay đã chứng tỏ sự nguy hiểm của họ và là một điểm sáng trong một cuộc phản công đáng thất vọng. Các chiến lược gia Mỹ tin rằng, Ukraine có thể tiếp tục phát huy thành công đó vào năm tới, ngay cả khi phần lớn năng lượng của họ được dành cho việc tái thiết lực lượng.

Tướng Christopher Cavoli, Tư lệnh hàng đầu của Mỹ ở châu Âu, ngày càng đóng vai trò lớn hơn trong việc phối hợp với các quan chức Ukraine. Lầu Năm Góc cũng đã quyết định cử tướng Antonio Aguto Jr., người chỉ huy lực lượng hỗ trợ Ukraine từ một căn cứ ở Đức, đến Kiev trong thời gian dài. Các quan chức Mỹ cho biết, tướng Aguto sẽ làm việc trực tiếp nhiều hơn với giới lãnh đạo quân sự Ukraine để cải thiện tình hình.

Trong khi Nhà Trắng đã quyết định không cử cố vấn quân sự Mỹ thường trực ở nước này thì việc tướng Aguto thường xuyên luân phiên ra vào Kiev sẽ dần dần chấm dứt hạn chế đó.

Các chiến lược gia Mỹ và Ukraine ban đầu không nhận ra sức mạnh phòng thủ đáng gờm của các lực lượng Nga. Vì vậy, quân Ukraine huấn luyện ở Đức đã quá chủ quan khi chỉ thực hành việc xuyên thủng hàng phòng ngự kém mạnh mẽ hơn nhiều so với thực tế những gì phải đối mặt với phía Nga.

Hệ thống phòng thủ sâu của Nga bao gồm nhiều bãi mìn quy mô lớn hơn bao giờ hết. Nhưng chính việc Nga sử dụng nhiều UAV, bao gồm cả UAV thương mại do Trung Quốc sản xuất, đã làm thay đổi căn bản bản chất của chiến tranh cơ giới hóa.

Trước đây, những đột phá dọc chiến tuyến có thể được khai thác, giúp lực lượng tấn công giành được lợi thế trước khi đối thủ kịp phản ứng. Giờ đây, với tình hình chiến trường được quan sát gần như liên tục, rất khó để cả hai bên tận dụng lợi thế mà không bị phát hiện và sau đó bị pháo binh ngăn chặn rồi tiến hành phản công.

UAV của Nga có thể cắt đứt liên lạc giữa quân đội tiền tuyến và Sở chỉ huy của Ukraine. Vấn đề phức tạp hơn của Ukraine là những bất đồng sâu sắc với các tướng lĩnh Mỹ về cách thức và địa điểm sử dụng lực lượng cơ giới mới. Các quan chức Ukraine, trong đó có Tổng thống Zelensky, kết luận rằng phần phía đông đất nước là chiến trường quan trọng nhất khi lực lượng Nga tập trung nỗ lực ở đó.

Washington coi miền đông Ukraine, bao gồm cả khu vực Donbass, về mặt chiến lược ít quan trọng hơn bờ biển phía nam bị chiếm đóng. Mỹ muốn Ukraine tập trung vào phía nam hoặc trên dải đất giữa Crimea và Nga. Các quan chức Mỹ cũng đang nỗ lực chuẩn bị cho Ukraine trong năm tới. Họ nói rằng, bất kỳ khoản viện trợ nào được Quốc hội phê duyệt đều không thể phù hợp với gói tài trợ mà Washington đã cung cấp trong 2 năm đầu của cuộc chiến.

"Họ phải chiến đấu một cách thông minh và hiệu quả. Nếu Ukraine và phương Tây thực hiện những khoản đầu tư đúng đắn để theo đuổi chiến lược dài hạn thì Ukraine có thể giành lại lợi thế", ông Michael Kofman, thành viên cấp cao trong chương trình Nga và Á-Âu tại Quỹ Hòa bình Quốc tế Carnegie, nhận định.