Ukraine khởi động "lột xác" quân đội: Đúng nhưng chưa đủ?

Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 3/2 tuyên bố: "Chúng ta cần hệ thống quân đoàn", đồng thời nhấn mạnh rằng các chỉ huy quân đoàn sẽ là những sĩ quan được đào tạo bài bản nhất, giàu kinh nghiệm chiến đấu và có tư duy hiện đại.

Hiện nay, quân đội Ukraine chủ yếu vận hành theo hệ thống lữ đoàn, với hơn 100 lữ đoàn trực thuộc các nhóm tác chiến chiến thuật (OTU), các nhóm chỉ huy chiến lược - tác chiến (OSUV) và các bộ chỉ huy tác chiến (OK). Theo các chuyên gia, hệ thống này tạo ra một cơ cấu quản lý cồng kềnh, dẫn đến sự phối hợp kém hiệu quả khi mỗi OTU hoặc OSUV có thể quản lý hàng chục lữ đoàn cùng lúc.

John Hardie, Phó Giám đốc Chương trình Nga tại Quỹ Phòng vệ Dân chủ (Mỹ), cho biết do OTU và OSUV là các cơ quan tạm thời, chỉ huy của lực lượng thường không hiểu rõ đơn vị của mình như một chỉ huy quân đoàn cố định. Ngoài ra, các tiểu đoàn từ một lữ đoàn thường bị phân tán đến các khu vực khác nhau, làm suy yếu sự gắn kết của đơn vị.

Theo mô hình của NATO, Ukraine dự định chuyển sang hệ thống quân đoàn nhằm cải thiện tính tổ chức và hiệu quả chỉ huy.

Một quân đoàn bao gồm nhiều lữ đoàn, với các đơn vị hỗ trợ và các nhánh lực lượng khác nhau. Cuộc cải tổ sắp tới sẽ bổ sung cấp quân đoàn vào cơ cấu quân đội, nằm trên lữ đoàn về mặt tổ chức. Theo Censor.net, quân đội Ukraine có kế hoạch thành lập 20 quân đoàn.

Tướng về hưu Mick Ryan của quân đội Australia cho biết một quân đoàn thường có từ 3 đến 7 lữ đoàn, giúp các chỉ huy tập trung tốt hơn vào quân lính và giảm tải khối lượng quản lý. Ông nhận định: "Việc chuyển sang hệ thống quân đoàn sẽ giúp phân bổ nhiệm vụ hiệu quả hơn, với một số lữ đoàn lên kế hoạch tác chiến, một số đang chiến đấu, và một số nghỉ ngơi".

Ông Ryan cũng nhấn mạnh rằng hệ thống quân đoàn là một phần trong quá trình Ukraine thích ứng với tiêu chuẩn NATO và tách khỏi di sản quân sự thời Liên Xô.

Hiện tại, Ukraine có 5 quân đoàn trong Lực lượng Vũ trang, bao gồm Quân đoàn 9, 10 và 11 của Lục quân, Quân đoàn Phản ứng nhanh của Lực lượng Đổ bộ đường không, và Quân đoàn Hải quân.

Tuy nhiên, theo ông Hardie, các quân đoàn này chỉ tồn tại trên danh nghĩa vì đơn vị của chúng vẫn bị phân tán trên nhiều mặt trận, thiếu các đơn vị hỗ trợ cần thiết. Trong cuộc phản công năm 2023, quân đoàn không thực sự thực hiện được vai trò chỉ huy và kiểm soát.

Mặt khác, chuyên gia quân sự Ukraine Viktor Kevliuk cảnh báo rằng, nếu chỉ thay đổi hệ thống chỉ huy thì điều này không giải quyết được các vấn đề căn bản của Ukraine, ví dụ như thiếu hụt nhân lực trầm trọng. Ông chỉ ra rằng trong năm 2023, Quân đoàn 9 và 10 thất bại trong chiến dịch phản công tại Zaporizhia, còn Quân đoàn 7 để mất Vuhledar và Kurakhove vào tay Nga năm 2024.

Trong khi đó, ông Kevliuk nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi hệ thống chỉ huy sẽ không mang lại kết quả nếu các chỉ huy không thay đổi phong cách lãnh đạo, đồng thời cho rằng việc hình thành các bộ chỉ huy quân đoàn có thể chỉ là một sự thay đổi hình thức hơn là cải cách thực chất.

"Ở mức tốt nhất, sự chuyển đổi sẽ không ảnh hưởng đáng kể. Nhưng chúng ta cũng nên chuẩn bị cho khả năng hiệu quả chỉ huy suy giảm", ông kết luận.