Ukraine đứng trước khó khăn tài chính khi chiến sự leo thang

Theo phân tích mới nhất, Ukraine có thể đối mặt với khoảng trống tài chính lên tới 58 tỷ USD trong năm 2025 nếu không giải quyết được hai vấn đề then chốt: cường độ tấn công không suy giảm của Nga và tiến độ cải cách chậm chạp. Hiện tại, nước này mới chỉ đảm bảo được 1/3 trong tổng số 65 tỷ USD cần thiết cho giai đoạn 2026-2027.

Bộ Tài chính Ukraine đang trong tình thế "tiến thoái lưỡng nan" khi phải dành tới 31% GDP (62 tỷ USD) cho quốc phòng, đồng thời phụ thuộc gần như hoàn toàn vào viện trợ nước ngoài (139 tỷ USD từ 2022) để duy trì các chương trình an sinh xã hội.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi Tổng thống Volodymyr Zelensky gần đây đột ngột siết kiểm soát hai cơ quan điều tra tham nhũng, gây ra làn sóng biểu tình và khiến các đối tác châu Âu bày tỏ quan ngại. Dù đã rút lại quyết định và trình dự luật sửa đổi, hệ lụy từ động thái này có thể khiến các gói viện trợ tiếp theo bị trì hoãn.

ICU, công ty tư vấn tài chính hàng đầu Ukraine, đã đưa ra cảnh báo quan trọng về nhu cầu cấp bách huy động thêm 10-15 tỷ USD bổ sung cho các cam kết viện trợ hiện có dành cho năm 2026. Tuy nhiên, mục tiêu này đang gặp nhiều trở ngại đáng kể do tình trạng chậm trễ kéo dài của Ukraine trong việc thực hiện các cải cách thể chế then chốt. 

Theo nguồn tin nội bộ, Ukraine đã không đạt được các mục tiêu giải ngân trong khuôn khổ chương trình 50 tỷ euro của EU, khiến khoản viện trợ quý II giảm từ 4,5 tỷ xuống còn 3 tỷ euro. Trong khi đó, chương trình 15,5 tỷ USD với Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng đòi hỏi những cải cách sâu rộng hơn.

Đáng chú ý nhất là việc trì hoãn bổ nhiệm các thẩm phán cho Tòa án Chống tham nhũng, cơ quan trọng yếu trong cuộc chiến bài trừ tham nhũng, cùng với tiến độ chậm trong công tác cải tổ cơ quan quản lý tài sản quốc hữu hóa và khâu bổ nhiệm lãnh đạo mới cho Cục An ninh Kinh tế. Những tồn đọng này đang trở thành rào cản lớn trong quá trình đàm phán các khoản viện trợ quốc tế quan trọng.

Dù chính phủ mới vừa được tái cơ cấu với tân Thủ tướng Yulia Svyrydenko nhằm cải thiện quản lý kinh tế và điều phối các chương trình viện trợ nhưng kinh tế vẫn ảm đạm khi Ngân hàng Trung ương hạ dự báo tăng trưởng từ 2,9% (2024) xuống còn 2,1% năm nay.

Các chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Ukraine nhận định cuộc chiến sẽ tiếp tục sang năm 2026, gây thêm thiệt hại cho các ngành then chốt như khai thác mỏ (đặc biệt sau khi mất mỏ than cốc duy nhất ở Pokrovsk) và nông nghiệp.

Trong bối cảnh Nga đẩy mạnh chi tiêu quân sự lên mức kỷ lục, Ukraine buộc phải duy trì ngân sách quốc phòng khổng lồ dù có đạt được thỏa thuận ngừng bắn đi chăng nữa. Áp lực này đặt ra bài toán nan giải cho Kiev khi phải cân bằng giữa nhu cầu chiến tranh và cải cách kinh tế để giữ vững dòng viện trợ từ phương Tây.