Trung Quốc xôn xao chuyện bé gái bị phạt vì không trả được nợ cho cha

Năm 2019, một tòa án ở tỉnh Hà Nam đã tuyên cô bé Chen Man, 9 tuổi, có tội vì không trả được khoản nợ của người cha đã khuất. Khoản nợ xoay quanh tranh chấp tài chính với một người đàn ông tên Wang, người đã mua một căn hộ từ cha của cô bé với giá khoảng 84.000 USD.

Wang không được sang tên căn hộ vì cha của Man đã bị kết án tử hình năm 2013 vì giết chết mẹ và bà của bé gái vào năm 2012. Vì vậy, khi người đàn ông này qua đời, ông ta đã để lại cho con gái nhỏ tuổi một khoản nợ khổng lồ.

Wang đã nộp đơn kiện cô bé Man để đòi lại tiền. Tòa án đã xử có lợi cho Wang và yêu cầu Man phải trả nợ thay cho cha, nhưng cô bé không thể đáp ứng theo yêu cầu. Cô bé cũng không hay biết về vụ việc do ông của em là người theo vụ kiện.

Tháng 11, do Man không thực hiện được phán quyết, tòa án đưa cô bé vào danh sách hạn chế, không được thực hiện các "khoản chi cao cấp" như di chuyển bằng máy bay, tàu cao tốc hay thuê phòng khách sạn. Đây là một lệnh hạn chế thường thấy ở Trung Quốc, chuyên dùng cho những "con nợ" tài chính.

Báo Southern Weekend sau đó đã thực hiện cuộc điều tra. Hai ngày sau khi bài báo được công bố, tòa án đã xin lỗi và rút lại quyết định đưa Man vào danh sách hạn chế.

"Chúng tôi xin lỗi. Đưa trẻ em vào danh sách hạn chế đi ngược lại tinh thần của cơ quan lập pháp", thông báo viết.

Theo SCMP, vụ việc nêu trên hiện đang châm ngòi cho một cuộc tranh cãi "nảy lửa" về hệ thống tín dụng xã hội của Trung Quốc. Đây là hệ thống được Trung Quốc lập ra nhằm trừng phạt các cá nhân và doanh nghiệp không tuân thủ quy tắc và quy định của chính quyền, cũng như thưởng cho những công dân có hành động mang lại lợi ích cho xã hội, dựa trên hệ thống dữ liệu quy mô lớn thu thập được.

Luật sư hình sư David Zhou ở Bắc Kinh cho rằng do áp lực lớn từ truyền thông và dư luận, tòa án buộc phải rút lại quyết định. Zhou cho rằng các thẩm phán của vụ việc đã không xem xét kỹ trường hợp của Man và khả năng trả nợ của cô bé trước khi trừng phạt em. Điều này đã đẩy Man vào tình thế "dễ bị tổn thương".

Theo luật, các thẩm phán phải cân nhắc nhiều yếu tố có liên quan, như tình hình và lịch sử tài chính của bị đơn để có thể áp dụng lệnh hạn chế.

Ở Phương Tây, việc kiểm tra xếp hạng tín dụng của một người để cấp các khoản vay ngân hàng không phải là điều mới mẻ, nhưng hệ thống tín dụng xã hội do nhà nước kiểm soát ở Trung Quốc khá khác biệt vì tầm bao quát của nó.

Ví dụ, ngoài việc xem xét lịch sử tài chính của một cá nhân, hệ thống cũng đánh giá các hành vi xã hội của công dân, ví dụ như các hành vi uống chất có cồn vẫn lái xe, trốn vé tàu điện ngầm. Hệ thống chấm điểm công dân của Trung Quốc vẫn đang trong giai đoạn đầu áp dụng.

Để thu thập thông tin xếp hạng công dân và doanh nghiệp, Trung Quốc sẽ sử dụng nhiều nguồn bao gồm dữ liệu tài chính, dữ liệu hình sự, nền tảng tín dụng trực tuyến và dữ liệu giám sát bằng camera sử dụng trí tuệ nhân tạo.

Tuy nhiên, hệ thống trên cũng gây ra những ý kiến trái chiều khi nhiều ý kiến cho rằng nó có thể thu thập dữ liệu của mọi người, vi phạm tự do cá nhân và quyền được bảo vệ thông tin của công dân.