Tổng thống Trump cân nhắc hạn chế sinh viên Trung Quốc

“Tổng thống đang cân nhắc”, Ngoại trưởng Mike Pompeo nói trong cuộc phỏng vấn hôm 31/8 khi được hỏi liệu Mỹ có thể phản ứng “nhanh hơn” trong việc hạn chế sinh viên Trung Quốc vào Mỹ trong một khoảng thời gian nhất định hay không.

Bình luận của Ngoại trưởng Pompeo được đưa ra sau khi ông nhận được câu hỏi về nỗ lực của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong việc hạn chế thị thực của các sinh viên và công dân Trung Quốc cũng như các vị trí nghiên cứu học thuật tại Mỹ sau khi nhiều người bị phát hiện làm gián điệp cho chính phủ Trung Quốc.

“Không phải tất cả sinh viên Trung Quốc ở đây đều làm việc cho, hoặc làm việc theo sự chỉ đạo của Trung Quốc, nhưng đây là điều Tổng thống Trump đang nghiêm túc xem xét. Tôi nghĩ các bạn sẽ được thấy thêm các biện pháp mới trong những tuần và những tháng sắp tới”, The Hill dẫn lời ông Pompeo cho biết thêm.

Một công dân Trung Quốc đang thực hiện công việc nghiên cứu tại Đại học Virginia, Mỹ đã bị bắt hôm 28/8 với cáo buộc âm mưu đánh cắp bí mật thương mại và xâm nhập vào hệ thống máy tính.

Một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Indiana cũng bị bắt hồi tháng 7 sau khi Cục Điều tra Liên bang (FBI) Mỹ phát hiện người này là một trong số các nhà nghiên cứu Trung Quốc tại Mỹ đã nói dối trong hồ sơ xin cấp thị thực, không thừa nhận từng phục vụ trong quân đội Trung Quốc.

Đây là những vụ bắt giữ mới nhất trong hàng loạt vụ việc, xảy ra với số lượng ngày càng nhiều, được cơ quan thực thi pháp luật liên bang tại Mỹ phát hiện nhằm vào các công dân Trung Quốc. Các đối tượng này đều bị cáo buộc lợi dụng chức vụ, vị trí làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu học thuật để thực hiện hành vi gián điệp kinh tế chống lại Mỹ và mang lại lợi ích cho Bắc Kinh.

Hồi tháng 5, New York Times đưa tin Tổng thống Trump cân nhắc hủy thị thực của hàng nghìn sinh viên và nhà nghiên cứu Trung Quốc bị nghi ngờ có mối liên hệ với quân đội Trung Quốc. Các sinh viên Trung Quốc bị cáo buộc có mối liên hệ với quân đội Trung Quốc sẽ bị hủy thị thực và bị trục xuất nếu họ đang ở Mỹ. Trong khi đó, những người đã rời khỏi Mỹ sẽ không được phép quay trở lại.

Mục đích của động thái trên nhằm kiểm soát chặt chẽ hành vi gián điệp và đánh cắp tài sản trí tuệ mà một số công dân Trung Quốc bị nghi ngờ có liên quan tại các trường đại học và cao đẳng ở Mỹ. 

Việc hạn chế sinh viên và nhà nghiên cứu Trung Quốc cũng ảnh hưởng tới các trường đại học tại Mỹ, vì sinh viên Trung Quốc chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số sinh viên nước ngoài học tập tại Mỹ. Các khoản đóng góp của họ góp phần thúc đẩy các chương trình tại Mỹ trong các lĩnh vực quan trọng như khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.

Theo SCMP, khoảng 360.000 người Trung Quốc theo học tại các trường ở Mỹ hàng năm đã mang lại nguồn thu khoảng 14 tỷ USD, phần lớn từ học phí và các khoản phí khác.

Ngoài ra, các biện pháp hạn chế hay lệnh cấm của Mỹ nhằm vào sinh viên Trung Quốc có thể khiến căng thẳng Mỹ - Trung leo thang, buộc Bắc Kinh phải có biện pháp trả đũa Washington.

Phản ứng của Trung Quốc trước cáo buộc của Mỹ

Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 31/8 đã lên án việc Mỹ sử dụng sức ép tư pháp để quấy rối và thẩm vấn các sinh viên Trung Quốc tại Mỹ, thậm chí bắt giữ và truy tố các sinh viên này với cáo trạng “giả mạo”.

Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc được đưa ra sau khi truyền thông Mỹ đưa tin quân đội Trung Quốc đã cử các sinh viên tới học tập dưới các vỏ bọc tại Mỹ trong những năm gần đây và nhiều người đã bị bắt trong năm nay với cáo buộc gian lận thị thực.

Truyền thông Mỹ cho biết đại sứ quán và các lãnh sự quán Trung Quốc tại Mỹ đã hỗ trợ các nhà nghiên cứu nước này để họ tránh bị điều tra, sau đó giúp họ quay trở về Trung Quốc. Lãnh sự quán Trung Quốc tại thành phố Houston gần đây bị Mỹ yêu cầu đóng cửa được cho là bởi có liên quan tới hoạt động này.

“Tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa rằng các cơ sở và nhân sự ngoại giao cũng như lãnh sự Trung Quốc tại Mỹ luôn thực hiện đúng bổn phận của họ, phù hợp với luật pháp”, Global Times dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian ngày 31/8 tuyên bố.

Ông Zhao chỉ trích Mỹ xâm phạm quyền hợp pháp của sinh viên Trung Quốc, đồng thời làm xấu đi quan hệ hợp tác về giáo dục - văn hóa giữa hai nước. Ông Zhao cho biết nhiều sinh viên Trung Quốc bị các sĩ quan thực thi pháp luật của Mỹ quấy rối, trong đó điện thoại, máy tính và các vật dụng của họ cũng bị theo dõi hoặc thu giữ.

“Chúng tôi kêu gọi Mỹ ngay lập tức sửa chữa sai lầm, dừng biện minh cho hành động của họ, chấm dứt sự phân biệt đối xử với sinh viên Trung Quốc. Trung Quốc sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân Trung Quốc”, ông Zhao nhấn mạnh.