Tổng thống Philippines ra "tối hậu thư" dọa hủy hiệp ước quân sự với Mỹ

Dinh tổng thống Philippines ngày 10/6 thông báo, Tổng thống Duterte muốn Mỹ lý giải rõ ràng về sự kiện bãi cạn Scarborough (hay còn gọi là Panatag) hồi năm 2012 trước khi ông quyết định số phận của Hiệp ước các lực lượng thăm viếng với Mỹ (VFA).

VFA, thỏa thuận ký từ hàng chục năm trước, cho phép hàng nghìn quân Mỹ tới Philippines thực hiện các cuộc tập trận quân sự và hoạt động hỗ trợ nhân đạo.

Trả lời phỏng vấn hồi đầu tuần, ông Duterte đặt ra câu hỏi với chính phủ Mỹ - bên đã làm trung gian trong vụ tranh chấp chủ quyền giữa Philippines và Trung Quốc ở Scarborough 9 năm trước. Ông Duterte thắc mắc vì sao chỉ có một mình Philippines rút tàu khỏi bãi cạn vào thời điểm đó mà Mỹ không gây áp lực buộc Trung Quốc làm điều tương tự.

"VFA hiện là một vấn đề. Chúng ta có vấn đề lớn vì Mỹ làm trung gian và chúng ta đã rút tàu. Tại sao Mỹ không buộc Trung Quốc cũng rút tàu? Nếu họ có thể giải thích vấn đề này cho một cách thật đơn giản để toàn bộ người dân Philippines hiểu được thì tôi sẽ bắt đầu thảo luận về việc (đặt) lực lượng của họ (ở Philippines). Nếu không, viễn cảnh bàn về VFA khó xảy ra. Người Mỹ đã không tôn trọng chúng ta", ông Duterte nói.

Nằm cách đảo Luzon của Philippines 220km về phía đông, bãi cạn Scarborough (Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham) là khu vực tranh chấp giữa hai nước từ nhiều năm nay. Trung Quốc đã chiếm giữ khu vực này từ năm 2012 và thường xuyên ngăn cản ngư dân Philippines tới gần ngư trường dồi dào trên để đánh bắt, thậm chí sử dụng cả vòi rồng để xua đuổi.

Phát ngôn viên của ông Duterte, Harry Roque, cho hay Tổng thống Philippines muốn có "một lời giải thích" từ Mỹ về lý do Washington để Philippines "mất lãnh thổ vào tay Trung Quốc".

"Ông ấy rất rõ ràng, nếu Mỹ có thể giải thích vì sao họ chỉ buộc Philippines rời khỏi Scarborough và tại sao họ không đợi Trung Quốc rời khỏi bãi cạn, VFA sẽ có cơ hội. Nếu Mỹ không có lời giải thích hợp lý, kịch bản trên sẽ khó xảy ra", ông Roque cho hay, nhấn mạnh rằng Tổng thống Duterte chưa đưa ra quyết định cuối cùng về số phận của VFA.

Tháng 2/2020, ông Duterte ra lệnh hủy bỏ VFA sau khi Mỹ không cấp thị thực cho thượng nghị sĩ Ronald "Bato" de la Rosa vì các cáo buộc liên quan tới vấn đề nhân quyền. Tuy nhiên, ông Duterte đã 2 lần hoãn việc hủy bỏ VFA.

Trong thời gian qua, ông Duterte nhiều lần dọa hủy VFA nếu Mỹ không cung cấp vắc xin Covid-19 cho Manila hoặc Washington không tăng thêm "phí đóng quân" cho Philippines.