Tổng thống Mỹ lệnh nối lại thử vũ khí hạt nhân, các bên đồng loạt cảnh báo

"Việc đảm bảo kho vũ khí hạt nhân của chúng ta thực sự hoạt động tốt là một phần quan trọng trong an ninh quốc gia Mỹ, và đó là một phần của quy trình thử nghiệm", Phó Tổng thống Mỹ JD Vance phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng hôm 30/10.

Theo Phó Tổng thống Vance, các cuộc thử nghiệm kho vũ khí hạt nhân của Mỹ để đảm bảo kho vũ khí này thực sự hoạt động đúng cách. Tuy nhiên, ông không tiết lộ chi tiết về việc Mỹ sẽ thực hiện loại thử nghiệm nào.

“Chúng ta biết rằng kho vũ khí hạt nhân cần hoạt động đúng cách, nhưng bạn phải theo dõi chúng theo thời gian, và tổng thống chỉ muốn đảm bảo rằng chúng ta sẽ làm điều đó”, “phó tướng” của Tổng thống Donald Trump nói thêm.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 30/10 cho biết ông đã chỉ thị Bộ Quốc phòng ngay lập tức bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân.

“Do các chương trình thử nghiệm của các quốc gia khác, tôi đã chỉ đạo Bộ Chiến tranh (tên phụ của Bộ Quốc phòng) bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân của chúng ta trên cơ sở bình đẳng. Quá trình đó sẽ bắt đầu ngay lập tức”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Tổng thống Trump nói rằng, vũ khí hạt nhân có sức tàn phá rất lớn nên ông không muốn thử nghiệm chúng. Tuy nhiên, ông cho biết không còn lựa chọn nào khác khi các quốc gia khác cũng tiến hành các chương trình thử nghiệm loại vũ khí này. Hiện không rõ ông Trump ám chỉ quốc gia nào cũng như liệu Mỹ sẽ thử nghiệm với loại vũ khí nào.

Phản ứng của các nước

Sau tuyên bố của Tổng thống Trump về kế hoạch thử vũ khí hạt nhân, Phó Phát ngôn viên Liên hợp quốc Farhan Haq cho biết Liên hợp quốc "báo động" trước những rủi ro hạt nhân hiện nay.

"Tổng Thư ký Liên hợp quốc đã nhiều lần khẳng định những rủi ro hạt nhân hiện nay đã ở mức báo động cao, và mọi hành động có nguy cơ dẫn đến tính toán sai lầm hoặc leo thang với hậu quả thảm khốc phải được tránh... Chúng ta không bao giờ được quên di sản thảm khốc của hơn 2000 vụ thử vũ khí hạt nhân được thực hiện trong 80 năm qua", ông Haq phát biểu trong một cuộc họp báo.

"Thử nghiệm hạt nhân không bao giờ được phép diễn ra trong bất kỳ hoàn cảnh nào", phó Phát ngôn viên Liên hợp quốc nhấn mạnh.

Thượng nghị sĩ Mỹ Jack Reed cảnh báo việc nối lại các cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân sẽ là một động thái liều lĩnh về mặt chiến lược của chính quyền Tổng thống Trump.

"Việc phá vỡ lệnh tạm dừng thử nghiệm vũ khí nổ mà Mỹ, Nga và Trung Quốc đã duy trì từ những năm 1990 sẽ là một hành động liều lĩnh về mặt chiến lược, chắc chắn sẽ thúc đẩy Moscow và Bắc Kinh nối lại các chương trình thử nghiệm của riêng họ. Hơn nữa, việc thử nghiệm vũ khí nổ của Mỹ sẽ tạo cớ cho Pakistan, Ấn Độ và Triều Tiên mở rộng hoạt động thử nghiệm của riêng họ, làm mất ổn định cấu trúc không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu vốn đã mong manh vào đúng thời điểm mà chúng ta khó có thể chấp nhận nhất", nghị sĩ Jack cho biết thêm.

Theo ông, Mỹ “sẽ thu được rất ít lợi ích từ những cuộc thử nghiệm như vậy”, đồng thời “sẽ đánh mất nhiều thập niên nỗ lực trong việc ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân".

"Một lần nữa, Tổng thống Trump đã sai lầm khi nói đến chính sách vũ khí hạt nhân. Lần này, dường như tổng thống đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc tiếp tục thử nghiệm vũ khí nổ hạt nhân. Chỉ thị khó hiểu này phản ánh một sự hiểu lầm cơ bản về ngành công nghiệp hạt nhân của chúng ta. Bộ Năng lượng, chứ không phải Bộ Quốc phòng, mới là đơn vị quản lý tổ hợp vũ khí hạt nhân và mọi hoạt động thử nghiệm của chúng ta", nghị sĩ Mỹ nhấn mạnh.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng Nga sẽ đáp trả “tương xứng” nếu Mỹ vi phạm lệnh tạm dừng thử nghiệm vũ khí hạt nhân.

Bình luận về nhận định của Tổng thống Trump rằng một số quốc gia khác đang tiến hành thử nghiệm hạt nhân, ông Peskov khẳng định Nga chưa có thông tin nào về vấn đề này.

Vào tháng 9 năm ngoái, Nga tuyên bố sẽ không thử vũ khí hạt nhân miễn là Mỹ không thử.

Cho tới nay, nước Nga hậu Xô Viết chưa tiến hành thử nghiệm hạt nhân. Liên Xô đã thử lần cuối vào năm 1990 và Mỹ vào năm 1992.

Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Khôn nói Bắc Kinh hy vọng Mỹ sẽ tuân thủ Hiệp ước Cấm Thử Hạt nhân Toàn diện (CTBT) và lệnh tạm dừng thử hạt nhân.

Ông Quách kêu gọi Washington “thực hiện các hành động thiết thực nhằm bảo vệ cơ chế giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế, duy trì cân bằng và ổn định chiến lược toàn cầu”.

Dù các quốc gia ký kết đã cam kết tuân thủ CTBT, hiệp ước này vẫn chưa được phê chuẩn và do đó không có hiệu lực ràng buộc pháp lý.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Nga có 1.770 đầu đạn hạt nhân triển khai và 2.591 đầu đạn được lưu trữ, trong khi con số tương ứng của Mỹ là 1.780 và 1.930. Nếu tính cả đầu đạn đã ngừng hoạt động, Nga có tổng cộng 5.511 đầu đạn hạt nhân, còn Mỹ có 5.125.

Trong khi đó, Trung Quốc đứng thứ ba với khoảng 600 đầu đạn.