Tính toán của Thổ Nhĩ Kỳ khi phát động chiến dịch quân sự ở Iraq

Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ ngày 18/4 thông báo nước này phát động cuộc tấn công quy mô lớn nhằm vào hàng chục mục tiêu của các tay súng thuộc đảng Công nhân người Kurd (PKK) ở miền Bắc Iraq.

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar, trong chiến dịch này, các đơn vị biệt kích và các lực lượng đặc biệt của Thổ Nhĩ Kỳ với sự hỗ trợ của các máy bay không người lái và trực thăng đã tấn công các căn cứ của PKK tại các vùng Metina, Zap và Avashin-Basyan phía Bắc Iraq.

Ông Akar cho biết thêm, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch trên sau khi phát hiện PKK lên kế hoạch thực hiện một cuộc tấn công quy mô lớn nhằm vào nước này. PKK là tổ chức chính trị và phong trào vũ trang của người Kurd nhằm đòi độc lập. Giao tranh giữa PKK và Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu từ 1984 khiến hơn 40.000 người thiệt mạng. Thổ Nhĩ Kỳ đã mở nhiều chiến dịch quân sự nhằm vào PKK ở miền Bắc Iraq, vốn là nơi nhóm này dùng để tiếp viện cho lực lượng nổi dậy ở miền đông Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ, Anh, Liên minh châu Âu (EU) và Thổ Nhĩ Kỳ coi PKK là tổ chức khủng bố. 

Trong một cuộc họp báo vào cuối ngày 18/4, người phát ngôn của Đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền cho biết: "Chiến dịch được triển khai nhằm chống lại một cuộc tấn công quy mô lớn của PKK - lực lượng vốn đang tập hợp lại và thiết lập các căn cứ mới ở một số khu vực nhất định ở miền Bắc Iraq".

"Lý tưởng nhất là quốc gia láng giềng của chúng tôi có thể tự mình đánh đuổi các nhóm khủng bố khỏi lãnh thổ của họ. Nhưng vì họ dường như không thể làm điều đó nên chúng tôi phải bảo vệ người dân của mình, dựa trên quy định được ghi trong Điều 51 của Hiến chương Liên Hợp Quốc", ông Celik nói, đề cập đến Iraq và Syria.

Bộ trưởng Quốc phòng Akar thì cam kết, các hoạt động truy quét "sẽ tiếp tục cho đến khi tên khủng bố cuối cùng bị tiêu diệt", đồng thời bảo đảm rằng dân thường cũng như các di sản văn hóa và tôn giáo trong khu vực sẽ không bị tổn hại. Trong một thông báo qua video, ông Akar cho biết, có 4 binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ đã bị thương và 19 tay súng PKK bị tiêu diệt trong hoạt động ban đầu của chiến dịch.

Chiến dịch "Claw-Lock" lần này của Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra sau khi nước này từng phát động các chiến dịch tương tự là Claw Lightning và Claw Thunderbolt vào năm 2021, Claw Eagle và Claw Tiger vào năm 2020. Các chiến dịch này nhằm ngăn chặn sự di chuyển của các chiến binh PKK giữa các căn cứ từ khi dãy núi Qandil ở biên giới Iraq-Iran tới biên giới Syria.

Ý đồ thực sự của Thổ Nhĩ Kỳ

Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện nhiều hoạt động xuyên biên giới với quy mô lớn, nhỏ khác nhau nhưng với các chiến dịch như Claw, Ankara muốn đảm bảo một chỗ đứng lâu dài trong khu vực, đặc biệt là Metina và Zap. Năm ngoái, Bộ trưởng Nội vụ SuleymanSoylu nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thành lập một căn cứ ở Metina để giám sát khu vực và kiểm soát tuyến đường tới vùng núi ở biên giới Iraq-Iran, nơi đặt trung tâm chỉ huy của PKK.

Đánh giá về chiến dịch hiện nay, các chuyên gia người Kurd và Thổ Nhĩ Kỳ đều nhất trí quan điểm rằng địa hình đồi núi sẽ gây khó khăn cho hoạt động của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ.

"Đây sẽ không phải là một chiến dịch đánh nhanh thắng nhanh. Sẽ mất vài tuần nếu không muốn nói là vài tháng", ông Mehmet Okkan, một tướng quân đội về hưu, người đứng đầu trung tâm hoạt động dưới quyền tham mưu trưởng Thổ Nhĩ Kỳ nhận xét.

Erkan Afsar, một học giả về quan hệ quốc tế tại Đại học Van Yüzüncü Yıl trả lời TRT cho rằng: "Zap là khu vực quan trọng. Khu vực miền núi này có mạng lưới phức tạp các đường hầm và nơi ẩn náu của PKK. Có vẻ như Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tìm cách tấn công các mục tiêu ở đó rồi di chuyển xuống sâu hơn".

Chủ tài khoản @MapKurdistan, một tài khoản Twitter chuyên cung cấp thông tin từ thực địa nói với tờ Al-Monitor rằng các đơn vị biệt kích và lực lượng đặc biệt của Thổ Nhĩ Kỳ chưa có bất kỳ động thái nào ở Basyan và Metina, mặc dù hai khu vực này có khả năng là mục tiêu tiếp theo.

Chiến dịch "Claw-Lock" diễn ra trong bối cảnh người dân Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng bất bình vì tỷ lệ lạm phát tăng cao và giá cả tăng chóng mặt, đặc biệt là giá thực phẩm và giá nhà. Bất chấp việc chiến dịch này đã được dự đoán từ trước (kể cả từ phía PKK) thì nhiều người vẫn cho rằng "Claw-Lock" là một trong những nỗ lực của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ nhằm chuyển hướng sự chú ý của dư luận khỏi tình trạng khó khăn trong nước hiện nay.

Một số khác cho rằng, đó là cách để chính quyền Tổng thống Tayyip Erdogan khuấy động tình cảm của dân chúng chống lại Đảng Dân chủ Nhân dân (HDP) ủng hộ người Kurd.

HDP đã lên án chiến dịch quân sự mới ở Iraq khi đăng tuyên bố trên Twitter: "Cuộc tấn công quân sự vào lãnh thổ của Chính quyền Khu vực Kurdistan là bất hợp pháp và đi ngược lại luật pháp quốc tế. Trong khi cố gắng thể hiện mình là một nhà hòa giải trong xung đột Ukraine-Nga, AKP đã thể hiện bộ mặt thật của mình. Cuộc chiến này là vì sự sống còn của AKP, chúng ta không thể im lặng!".