Thỏa thuận “đình chiến” Mỹ - Trung: “Phần nổi của tảng băng chìm”

Thị trường chứng khoán trên toàn thế giới đã khởi sắc trở lại vào ngày 3/12 sau khi Mỹ và Trung Quốc nhất trí “đình chiến” thương mại trong cuộc gặp giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Donald Trump. Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc đã gặp nhau trong hơn 2 giờ đồng hồ bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Argentina vào cuối tuần trước, sau nhiều tháng chứng kiến cuộc chiến thương mại căng thẳng với hàng trăm tỷ USD hàng hóa bị áp thuế.

Cả Mỹ và Trung Quốc đều ca ngợi cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập là sự kiện thành công. Ông chủ Nhà Trắng cam kết sẽ tạm dừng các biện pháp trừng phạt thương mại cứng rắn hơn với Trung Quốc để chuẩn bị cho các cuộc đàm phán tiếp theo trong tương lai.

Tuy vậy, ngôn từ được chính quyền Trump sử dụng khi thông báo về thỏa thuận đình chiến với Trung Quốc khác hoàn toàn với các tuyên bố của chính quyền Trung Quốc, đặc biệt khi Bắc Kinh hứa sẽ mua thêm hàng hóa của Mỹ và có khả năng dỡ bỏ các hàng rào thuế quan hiện thời.

Trong cuộc gặp Trump - Tập, Mỹ và Trung Quốc nhất trí chưa áp đặt các biện pháp đánh thuế bổ sung sau ngày 1/1/2019. Theo đó, hai nước đặt ra thời hạn 90 ngày để đàm phán trước khi ký kết thỏa thuận đình chiến lâu dài. Đây được xem là bước ngoặt lớn, mang ý nghĩa quan trọng và phá thế bế tắc trong cuộc chiến thương mại hiện nay giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, thời hạn 90 ngày quan trọng như vậy không xuất hiện trên truyền thông Trung Quốc. Trong khi đó, Tổng thống Trump đã xác nhận thông tin này.

Theo Bonnie Glaser, giám đốc phụ trách dự án Sức mạnh Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), phản ứng khác biệt giữa Mỹ và Trung Quốc cho thấy “vẫn còn nhiều khoảng trống cho sự hiểu lầm” trong thỏa thuận đình chiến giữa hai nhà lãnh đạo.

“Tôi nghĩ vẫn còn rất nhiều điều chưa chắc chắn về kết quả của những cuộc đàm phán này”, bà Glaser nhận định.

90 ngày đình chiến?

Trước khi diễn ra cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình, Tổng thống Trump cho biết ông sẽ tăng mức áp thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, bắt đầu từ ngày 1/1/2019.

Mặc dù cuộc hội đàm giữa ông Trump và ông Tập diễn ra suôn sẻ, song hiện vẫn chưa rõ liệu Trung Quốc có nhận ra rằng “tối hậu thư” 90 ngày do nhà lãnh đạo Mỹ đưa ra vẫn chưa được hủy bỏ hoàn toàn, mà chỉ là tạm hoãn.

Theo thông báo của Nhà Trắng, Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập đã nhất trí rằng “họ sẽ nỗ lực để hoàn tất đàm phán trong vòng 90 ngày tới”. Nhưng Nhà Trắng cũng nêu rõ “nếu giai đoạn này kết thúc và hai bên chưa đạt được thỏa thuận, mức thuế 10% sẽ được nâng lên 25%”.

Trong khi đó truyền thông Trung Quốc không đề cập tới khoảng thời gian 90 ngày, mà chỉ đưa tin theo hướng thỏa thuận đình chiến sẽ kéo dài tới chừng nào các cuộc đàm phán vẫn còn tiếp tục.

“Hai bên đồng ý không áp thuế bổ sung mới”, thông báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết.

Mua nhiều hàng hóa mới?

Theo thông báo của Mỹ sau cuộc gặp Trump - Tập, một phần của thỏa thuận “đình chiến” tạm thời giữa hai nước bao gồm việc Trung Quốc phải ngay lập tức mua một số lượng “rất lớn” hàng hóa Mỹ.

“Trung Quốc sẽ mua các sản phẩm nông nghiệp, năng lượng, công nghiệp và các sản phẩm khác từ Mỹ nhằm giảm tình trạng mất cân bằng thương mại giữa hai nước. Trung Quốc đã đồng ý mua các sản phẩm nông nghiệp từ nông dân của chúng ta ngay lập tức”, thông báo của Mỹ nêu rõ.

Tuy nhiên, lại một lần nữa, thông báo do phía Trung Quốc đưa ra không đề cập tới việc mua hàng hóa mới của Mỹ. Bắc Kinh chỉ thông báo rằng hai bên muốn đạt được một thỏa thuận “chắc chắn” và “mang lại lợi ích cho cả hai nước”.

Theo chuyên gia Glaser, việc Trung Quốc cắt bớt các thông tin so với thông báo của Mỹ cũng là điều dễ hiểu vì “ông Tập Cận Bình có lẽ không muốn nói với người dân trong nước rằng ông đang nhượng bộ Mỹ”.

Thương vụ Qualcomm-NXP trở lại?

Qualcomm, hãng sản xuất chip của Mỹ, muốn sáp nhập với hãng sản xuất chip Hà Lan NXP. Thỏa thuận về việc sáp nhập này trị giá 44 tỷ USD và được công bố lần đầu tiên vào tháng 10/2016. Tuy nhiên, trước khi tiếp tục được triển khai, thỏa thuận cần có sự phê chuẩn của 9 nền kinh tế, trong đó có Liên minh châu Âu (EU), Hàn Quốc và đặc biệt là Trung Quốc.

Trong bối cảnh quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc liên tục leo thang, Bắc Kinh đã cố tình “câu giờ” và không đả động gì đến việc chấp thuận thương vụ Qualcomm-NXP dù hạn chót đã tới. Kết quả là Qualcomm buộc phải thông báo hủy bỏ thỏa thuận và phải chịu phạt 2 tỷ USD.

Sau cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo, Nhà Trắng cho biết thương vụ Qualcomm thâu tóm NXP có thể được tiếp tục.

“Chủ tịch Tập Cận Bình nói rằng ông sẵn sàng thông qua thương vụ Qualcomm-NXP, vốn chưa được (Bắc Kinh) chấp thuận, nếu vấn đề này được trình lên một lần nữa”, thông báo của Nhà Trắng cho biết.

Tuy nhiên, truyền thông Trung Quốc không đề cập tới thông tin này.

Nếu căn cứ trên các thông tin do truyền thông Trung Quốc đăng tải, có thể thấy Bắc Kinh hiện mới chỉ xem đây là bước đầu tiên trên lộ trình chấm dứt chiến tranh thương mại với Mỹ. Ông Tập Cận Bình và đội ngũ của mình có lẽ đang tính đến việc dỡ bỏ các hàng rào thuế quan mà giới phân tích cho là nguyên nhân khiến nền kinh tế Trung Quốc phát triển chậm lại, đồng thời khiến các doanh nghiệp nước ngoài cân nhắc rút khỏi Trung Quốc.

“Tôi nghĩ Trung Quốc có lẽ đang hy vọng các yếu tố kinh tế và chính trị sẽ kết hợp với nhau để thuyết phục chính quyền Trump hạ thấp các yêu cầu xuống mức mà Trung Quốc có thể đáp ứng được”, chuyên gia Glaser nói.

Tuy nhiên, thông báo của Nhà Trắng không đề cập tới việc liệu hai nhà lãnh đạo có thảo luận về việc dỡ bỏ hoàn toàn hàng rào thuế quan trong cuộc gặp tại Argentina hay không. Chính Tổng thống Trump, người khẳng định cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình diễn ra “rất thành công” và ông có “vinh hạnh lớn” khi được làm việc chung với nhà lãnh đạo Trung Quốc, cũng chỉ nói rằng việc tăng thuế chỉ đang tạm dừng.

Thành Đạt

Tổng hợp