Thành trì Avdiivka sụp đổ, quân Ukraine "ngàn cân treo sợi tóc"

Thất bại của Ukraine tại thành phố Avdiivka, nơi bị bao vây và xung đột kể từ năm 2014, xảy ra vào thời điểm đặc biệt nguy hiểm khi chiến dịch quân sự của Nga chuẩn bị bước sang năm thứ ba, lực lượng Ukraine đang thiếu đạn dược và phải đối mặt với tình trạng thiếu quân ngày càng tăng.

Trong quá trình rút lui khỏi Avdiivka, những vấn đề của Ukraine càng trở nên trầm trọng hơn do địa hình bằng phẳng và khắc nghiệt bên ngoài thành phố.

Nếu không có những ngọn đồi, những con sông lớn hoặc những công sự rộng khắp như đã được xây dựng xung quanh Avdiivka trong hơn một thập niên qua, Ukraine có thể sẽ phải mất nhiều vùng đất hơn để kìm chân các đơn vị của Nga.

"Họ không có con đường được thiết lập sẵn để rút quân. Phần lớn phụ thuộc vào việc lực lượng Nga có thể tiếp tục tiến công hay họ đã hết động lực", Michael Kofman, chuyên gia về Nga tại tổ chức tư vấn Carnegie Endowment for International Peace ở Washington, cho biết.

Ngay cả bây giờ, quân đội Nga, mặc dù chịu thương vong nặng nề trong các cuộc tấn công vào Avdiivka, vẫn đang gây áp lực lên nhiều khu vực khác nhau của chiến tuyến dài hơn 966km với hy vọng rằng Ukraine không thể phòng thủ ở mọi nơi cùng một lúc.

Hiện vẫn chưa rõ Nga sẽ tiếp tục tiến công ở đâu. Thành phố Kupiansk ở phía đông bắc, thị trấn phía đông Chasiv Yar và ngôi làng phía nam Robotyne đều đang bị đe dọa, ngay cả khi khói lửa vẫn còn bao phủ quanh đống đổ nát ở Avdiivka.

Trong những tháng gần đây, các hào sâu chống tăng đã xuất hiện xung quanh các thành phố và thị trấn phía đông Ukraine gần Avdiivka, như Pokrovsk, cách khoảng 4,8km về phía tây.

Nhưng gần đến thời điểm giao tranh, đặc biệt là khu vực gần Avdiivka, không rõ liệu các lữ đoàn Ukraine có đủ nguồn lực để chống chọi với một cuộc tấn công khác giống như cuộc tấn công bao trùm thành phố Avdiivka, hay liệu quân đội Nga có thể tiếp tục tấn công sau nhiều tháng xung đột kéo dài hay không.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov ngày 17/2 cho biết, một số bài học đã được rút ra từ sự thất thủ của thành phố Avdiivka, bao gồm sự cần thiết phải "xây dựng và củng cố" các công sự.

Chiến thuật của quân đội Nga là sử dụng lực lượng của mình để áp đảo quân đội Ukraine có quy mô nhỏ hơn, từ đó mang lại những chiến thắng quyết định trên chiến trường sau thất bại quanh Kiev, Kharkov và Kherson vào năm 2022.

Nhưng gần hai năm sau, viện trợ quân sự cho Ukraine từ các đồng minh phương Tây, đặc biệt là Mỹ, đã chậm lại ở mức nhỏ giọt do mâu thuẫn chính trị nội bộ ở Washington, tạo ra nhiều cơ hội cho Nga giành được ưu thế về hỏa lực.

Quân đội Ukraine đã cố gắng thu hẹp khoảng cách bằng máy bay không người lái tự sát nhưng vẫn chưa thể sánh ngang với lực lượng của Nga.

Các quan chức Mỹ nói rằng vẫn chưa quá muộn để củng cố lực lượng Ukraine nếu có thể nhanh chóng chuyển thêm viện trợ. Việc bổ sung đạn pháo và các loại đạn dược khác có thể ngăn cản lực lượng Nga đang nôn nóng thực hiện một cuộc tấn công khác.

Tuy nhiên, các quan chức cho rằng, trong trường hợp không có sự hỗ trợ bổ sung, Nga cuối cùng sẽ dựa vào chiến thắng quân sự ở Avdiivka và tiếp tục đẩy lùi các đơn vị Ukraine cũng như giành thêm nhiều vùng đất ở phía đông Ukraine. Đây cũng là một trong những mục tiêu quan trọng của Nga trong chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Avdiivka, với dân số trước chiến tranh khoảng 30.000 người, thực tế là một pháo đài khi quân đội Nga bắt đầu cuộc tấn công lớn vào mùa thu.

Lực lượng quân sự Nga chịu thương vong lên tới hàng nghìn người, đồng thời tổn thất đáng kể về xe tăng và các phương tiện bọc thép khác trong khi quân đội Ukraine vẫn cố gắng cầm cự. Mặc dù vậy, lực lượng Nga vẫn tiếp tục gây áp lực khi triển khai bộ binh tấn công theo nhóm nhỏ hơn.

Sự thay đổi chiến thuật đó, cùng với số lượng máy bay không người lái ngày càng tăng, số lượng pháo binh nhiều hơn và một loạt cuộc không kích, đã đẩy các lực lượng bị bao vây của Ukraine đến điểm tan vỡ.

"Một trong những sự kiện quan trọng của năm 2023 là Nga có thể tuyển dụng một số lượng lớn tình nguyện viên. Điều này xảy ra đúng lúc Ukraine đang phải đối mặt với các vấn đề về huy động lực lượng", Rob Lee, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Philadelphia, cho biết.

Các nhà lãnh đạo Ukraine đã phản ứng trước áp lực ngày càng tăng bằng cách triển khai các đơn vị đặc nhiệm và Lữ đoàn xung kích độc lập số 3, một đơn vị bộ binh giàu kinh nghiệm, để thu hẹp khoảng cách và cuối cùng hỗ trợ rút lui.

Một binh sĩ của lữ đoàn Ukraine cho biết họ đã được đưa ra khỏi tiền tuyến xung quanh thành phố Bakhmut ở phía đông trong những tháng gần đây và chỉ có một thời gian ngắn để hồi phục trước khi được gửi đến Avdiivka làm lính cứu hỏa.

Các nhà phân tích quân sự cho biết, tình trạng kiệt sức của một trong những đơn vị tốt nhất của Ukraine trong thời kỳ khủng hoảng cho thấy một vấn đề ngày càng nghiêm trọng trong hàng ngũ Ukraine: Họ không có đủ quân để triển khai lực lượng khắp mặt trận.

"Ukraine đã gửi những đơn vị tốt nhất của họ đến vì lực lượng ở Avdiivka đang dần cạn kiệt và cần phải rút lui. Bên cạnh việc thiếu đạn dược, Ukraine còn gặp vấn đề nghiêm trọng về nhân lực, đặc biệt là bộ binh", chuyên gia Kofman nói thêm.

Khó khăn chồng chất của Ukraine

Cờ Nga đã được kéo lên ở một số khu vực tại Avdiivka, vài giờ sau khi lực lượng Ukraine rút lui vội vã khỏi đống đổ nát của một thành phố mà họ đã bảo vệ trong một thập niên.

Quân đội Ukraine cũng đang chịu áp lực tại một số khu vực khác dọc theo chiến tuyến kéo dài khoảng 1.000km từ biên giới với Nga ở phía bắc tới Biển Đen.

Quân đội Nga có thể đã nhận ra điểm yếu của đối thủ. Các đơn vị mạnh hơn của Ukraine đã kiệt sức sau hai năm chiến đấu; Ukraine có tổng tư lệnh mới, Oleksandr Syrskyi; và quân Ukraine thiếu đạn pháo và dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công không ngừng nghỉ.

Mục tiêu của Nga là kiểm soát toàn bộ khu vực Lugansk và Donetsk ở phía đông Ukraine. Nga đã nỗ lực tấn công Avdiivka từ tháng 10 và cũng đang tấn công gần Bakhmut và Mariinka (cũng ở Donetsk), và hướng tới Kupiansk ở phía bắc.

Ở mặt trận phía nam, tại Zaporizhzhia, các nguồn tin của Nga và Ukraine đã báo cáo về sự tăng cường quân số lớn của Nga trong khu vực mà Ukraine từng nỗ lực phản công vào mùa hè năm ngoái. Theo một số nhà phân tích, một lực lượng gồm 50.000 quân đã được tập hợp.

Chỉ riêng ngày 17/2, theo Bộ Tổng tham mưu Ukraine, 82 trận giao tranh đã nổ ra. "Đối phương đã phóng tổng cộng 13 tên lửa và tiến hành 104 cuộc không kích, bắn 169 lần từ hệ thống pháo phóng loạt vào các vị trí quân sự và khu dân cư của Ukraine".

"Mặc dù sự chú ý của chúng tôi tập trung vào Avdiivka, nhưng trên thực tế, giao tranh rất căng thẳng đang diễn ra ở khu vực Lyman-Kupiansk và gần Bakhmut. Đối phương đã tập trung lực lượng mạnh mẽ ở khu vực Robotyne, một điểm nóng khác ở mặt trận phía nam", Ivan Tymochko, Chủ tịch Hội đồng Lực lượng Dự bị của Lực lượng Lục quân Ukraine, cho biết.

Quân Ukraine đang cố gắng thiết lập các vị trí phòng thủ mới ở phía bắc Avdiivka trên vùng đất cao hơn. Các nhà phân tích không dự đoán một cuộc tấn công ngay lập tức của Nga vào các phòng tuyến này khi các binh sĩ đang tập hợp lại lực lượng, nhưng họ có thể chiếm được một số ngôi làng xa hơn.

Sự tàn phá do pháo binh và các cuộc không kích của Nga ở Avdiivka về cơ bản khiến quân Ukraine không còn chỗ ẩn nấp. Cách tiếp cận tương tự của Nga - xóa sạch mọi thứ cản đường - từng có hiệu quả vào năm 2022 tại các thành phố Severodonetsk và Lysychansk.

Sau khi chiếm được những gì còn lại của Avdiivka, Nga có thể tung ra một số đơn vị để tăng cường tấn công vào tàn tích của khu vực Mariinka gần đó. Trong những ngày gần đây, họ đã tiến sâu vào phía nam thị trấn, và lực lượng phòng thủ của Ukraine theo hướng Vuhledar đang phải chịu áp lực rất lớn. Quân đội Ukraine hôm 18/2 đưa tin rằng trong một ngày trước đó, Nga "đã thực hiện 23 nỗ lực xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Ukraine".

Mục tiêu của Nga ở phía tây và tây bắc Bakhmut là thị trấn nhỏ Chasiv Yar, nằm trên cao điểm chỉ huy trong tầm bắn của pháo binh ở các thị trấn Kramatorsk và Kostiantynivka. Tuần trước, người phát ngôn của quân đội Ukraine ở khu vực này, Illia Yevlash, cho biết có một ngày, quân Nga đã pháo kích vào các vị trí của Ukraina hơn 600 lần.

"Chúng tôi cần thêm đạn pháo, hàng nghìn quả đạn pháo, đặc biệt là loại 155 mm. Đối phương đang cố gắng tấn công từ hai bên sườn. Họ đang sử dụng các nhóm tấn công nhỏ, vì thiết bị hạng nặng không thể di chuyển qua cánh đồng do điều kiện băng giá và các tuyến đường không thể đi qua", ông Yevlash cho biết.

Ở phía nam, cuộc thăm dò đầu tiên của Nga đối với các phòng tuyến của Ukraine đã bắt đầu. Ukraine đang kháng cự mạnh tại khu vực này.

"Không có vị trí nào bị mất trong khu vực Zaporizhzhia. Đối phương bị tổn thất nặng nề. Chúng tôi đang kìm hãm cuộc tấn công của đối phương", quân đội Ukraine xác nhận.

Tuy nhiên, các blogger quân sự Nga đưa ra tuyên bố khác, nói rằng các sư đoàn 42 và 76 của Nga đã tiến khoảng 2km gần làng Robotyne mà quân Ukraine đã giành được vào mùa hè năm ngoái và đã tấn công các vị trí phòng thủ của Ukraine bằng pháo binh và các cuộc không kích.

Tại khu vực này, Nga đã tăng cường sử dụng bom lượn nặng 500kg từ máy bay, trong khi lực lượng tiền tuyến Ukraine có rất ít sự bảo vệ.

Hiện tại, trong bối cảnh Ukraine đang thiếu vũ khí và đạn dược do Quốc hội Mỹ không thông qua gói viện trợ trị giá 60 tỷ USD, Nga đang tận dụng lợi thế đáng kể về pháo binh, thiết giáp và sức mạnh không quân để gây sức ép với Kiev.