SCMP: Quân đội Trung Quốc được lệnh không nổ súng trước Mỹ trên Biển Đông

Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng dẫn các nguồn tin am hiểu tình hình quân đội Trung Quốc ngày 11/8 cho biết, Trung Quốc đã yêu cầu các phi công và sĩ quan hải quân nước này kiềm chế trong các cuộc chạm trán ngày càng thường xuyên với máy bay và tàu chiến Mỹ.

Một nguồn tin thân cận với quân đội Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh đã liên lạc qua “nhiều kênh khác nhau” với Mỹ để thông báo rằng, quân đội Trung Quốc được lệnh “không bao giờ nổ súng trước” nhằm thể hiện thiện chí và giữ cho tình hình luôn nằm trong tầm kiểm soát.

“Rất dễ để ra lệnh nổ súng, nhưng cả Mỹ và Trung Quốc đều không thể kiểm soát được hậu quả. Tình hình hiện này rất căng thẳng và nguy hiểm”, nguồn tin cho biết.

Theo nguồn tin, quân đội Trung Quốc hiện nay là “lực lượng quân sự khác biệt” so với năm 2001, ngụ ý sự kiện máy bay do thám Mỹ va chạm với máy bay chiến đấu Trung Quốc ở Hải Nam. Vụ việc khiến phi công Trung Quốc thiệt mạng, trong khi máy bay Mỹ buộc phải hạ cánh xuống đảo Hải Nam.

"Quân đội Trung Quốc bây giờ đã phát triển nhiều biện pháp đối phó. Người Mỹ sẽ không thể toàn vẹn trở về nếu sự kiện tương tự tái diễn. Nhưng Trung Quốc đã tuyên bố rất rõ rằng đáp trả bằng vũ lực là phương án cuối cùng, khi mọi phương án khác đã thất bại", nguồn tin cho biết thêm.

Một nguồn tin khác nói rằng hai bên đã thiết lập các quy tắc để giải quyết các vụ va chạm quân sự, nhưng các quy tắc này cũng cần phải được cập nhật để phù hợp với tình hình mới nhất.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper tuần trước đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa, bày tỏ quan ngại với những hoạt động gây bất ổn của Bắc Kinh trên Biển Đông và khu vực gần Đài Loan.

Nguồn tin cho biết cuộc điện đàm được phía Mỹ chủ động đề xuất từ “một tháng trước đó”, nhưng ban đầu bị Trung Quốc từ chối. Tuy nhiên, theo nguồn tin, các nhà lãnh đạo Trung Quốc sau đó đã thay đổi quyết định khi căng thẳng trên Biển Đông và Hoa Đông gia tăng.

Mỹ hồi tháng 7 đã triển khai 2 nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz và USS Ronald Reagan để tham gia các cuộc diễn tập tại Biển Đông, đồng thời thực hiện các chuyến bay trinh sát ban đêm hiếm gặp gần các tỉnh Quảng Đông và Phúc Kiến trong những tuần gần đây.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng tập trận hải quân và không quân gần đảo Đài Loan và Biển Đông.

Các nguồn tin cho biết quân đội Trung Quốc lo ngại nguy cơ xảy ra các vụ đụng độ ngoài ý muốn, mặc dù vẫn chỉ trích các nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ tập trận trên Biển Đông là "hổ giấy".

Trung Quốc và Mỹ đã thiết lập thoả thuận tham vấn quân sự trên biển vào năm 1998 để tránh các vụ tai nạn nếu lực lượng quân sự hai nước chạm mặt.

Năm 2014, hai bên đã nhất trí với một sáng kiến về việc thông báo trước cho nhau những hoạt động quân sự quan trọng và một bộ quy tắc tránh va chạm quân sự. 

Tuy nhiên trong những năm gần đây, quan hệ hai nước ngày càng xấu đi. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày càng đẩy mạnh các tuyên bố chỉ trích Trung Quốc.

Không chỉ gia tăng hoạt động trên biển Đông, Mỹ cũng thẳng thừng bác bỏ những yêu sách phi lý của Trung Quốc tại vùng biển tranh chấp này, tuyên bố những yêu sách đó vi phạm luật quốc tế và đe doạ tự do hàng hải. 

Trong khi đó, giới chức Trung Quốc ngày càng lo ngại về vấn đề an ninh. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuần trước nói trước Bộ chính trị rằng “các nhân tố bất ổn và bất định” vẫn là mối đe doạ ngày càng tăng. 

Tuy nhiên trong những tuần gần đây, các nhà ngoại giao Trung Quốc đã kêu gọi Mỹ đối thoại để kiểm soát rủi ro. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tỏ ra ôn hoà hơn khi nói về Biển Đông trong cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã tuần trước.

Ông Vương không nhắc đến yêu sách “đường 9 đoạn” phi lý chiếm hơn 90% Biển Đông mà Trung Quốc đang đòi hỏi. Thay vào đó, Ngoại trưởng Trung Quốc nói rằng biển Đông “là ngôi nhà chung của các nước trong khu vực” và không nên trở thành “đấu trường cho chính trị quốc tế”.

Tuy vậy, ông Vương vẫn cáo buộc Mỹ vi phạm cam kết không chọn bên trong tranh cãi giữa Trung Quốc với các nước khác ở Biển Đông, đồng thời cho rằng Washington đã tìm cách khoét sâu mối quan hệ giữa Trung Quốc và các nước Đông Nam Á.