Quốc gia châu Phi bất ngờ hủy dự án 300 triệu USD với Trung Quốc

Dự án “khủng”, dự kiến hoàn thành vào năm 2022, đã cựu Tổng thống Ernest Bai Koroma phê chuẩn hồi tháng 3 năm nay.

Động thái mới của Sierra Leone diễn ra trong bối cảnh một số quốc gia như Pakistan và Malaysia không mặn mà với các khoản vay của Trung Quốc nhằm phục vụ các dự án hạ tầng lớn trong những tháng gần đây. Nhưng quyết định của Sierra Leone là lần đầu tiên một chính phủ châu Phi hủy một dự án lớn đã được công bố và được Bắc Kinh hậu thuẫn.

“Sau khi cân nhắc kỹ, chính phủ thấy rằng không có lợi về kinh tế khi tiếp tục xây dựng sân bay mới trong khi sân bay hiện thời vẫn có thể tận dụng được”, một lá thư từ Bộ Giao thông và Vận tải gửi tới giám đốc dự án được đăng tải trên báo chí địa phương cho biết.

Bộ trưởng Hàng không Kabineh Kallon nói với BBC rằng thay vào đó sân bay hiện thời sẽ được nâng cấp.

“Tôi có quyền đưa ra quyết định tốt nhất cho đất nước. Không rõ là liệu có bất kỳ hình phạt nào về tài chính liên quan tới việc hủy dự án hay không”, ông Kallon nói.

Sierra Leone là một trong số các quốc gia nghèo nhất châu Phi và bị Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) xếp hạng là có nguy cơ vỡ nợ.

Dưới thời cựu Tổng thống Koroma, người tại vị từ tháng 9/2007-4/2018, Sierra Leone đã vay nợ 224 triệu USD của Trung Quốc, trong đó chỉ riêng năm 2016 là vay 161 triệu USD, theo Sáng kiến nghiên cứu Trung Quốc-châu Phi Johns Hopkins SAIS.

Tổng thống Julius Maada Bio lên nắm quyền trong một cuộc bầu cử cạnh tranh quyết liệt vài tháng trước, và kể từ đó đã xem xét lại một số cam kết tài chính của người tiền nhiệm.

"Các điều khoản không minh bạch"

Theo Lina Benabdallah, giáo sư về chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Wake Forest, North Carolina cho hay thỏa thuận sân bay quốc tế đã gây tranh cãi trong vài năm qua, một phần do thiếu sự minh bạch về các điều khoản.

Tập đoàn đường sắt số 7 của Trung Quốc, vốn có kinh nghiệm xây cầu và đường cao tốc trên khắp châu Phi, đã được ký hợp đồng để xây dựng sân bay, với nguồn vốn từ Ngân hàng Exim Trung Quốc.

“Các cuộc thảo luận lại này là dấu hiệu quan trọng cho thấy châu Phi đang xem xét lại điều khoản các thỏa thuận được ký giữa các lãnh đạo Trung Quốc và châu Phi”, chuyên gia Benabdallah nói.

Sierra Leone giờ đây sẽ nâng cấp sân bay hiện thời tại thị trấn Lungi sau các chỉ trích về sự kém kết nối của sân bay này với thủ đô.

Theo Sáng kiến Nghiên cứu Trung Quốc-châu Phi, tổng cộng các quốc gia châu Phi nợ Trung Quốc khoảng 130 tỷ USD. Khoản tiền này chủ yếu được dùng cho các dự án khai mỏ, điện và giao thông.

Tại thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác Trung Quốc-châu Phi (FOCAC) năm nay, một cuộc họp diễn ra 3 năm một lần giữa các nguyên thủ Trung Quốc và châu Phi, Chủ tịch Tập Cận Bình đã công bố cấp thêm 600 tỷ USD cho các khoản vay và tài trợ cho châu lục này.

Hồi tháng 8 năm nay, trong một lá thư gửi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin và Ngoại trưởng Mike Pompeo, 16 các nghị sĩ Mỹ đã cảnh báo chính phủ rằng “việc cấp vốn hạ tầng theo kiểu lợi dụng của Trung Quốc” đang tạo ra các mức nợ không bền vững tại các quốc gia đang phát triển, mà IMF phải cứu trợ.

Nhiều trong số các khoản vay được thực hiện do việc chi tiêu phóng khoáng nhằm ủng hộ chương trình Vành đai và Con đường đầy tham vọng của ông Tập Cận bình, với mục tiêu xây dựng các hành lang thương mại khổng lồ kết nối Trung Quốc với châu Âu, châu Phi và phần còn lại của châu Á.

Trung Quốc đã bị cáo buộc áp dụng chính sách ngoại giao bẫy nợ, trong đó Bắc Kinh gây sức ép với các quốc gia không có khả năng trả nợ ký kết các thỏa thuận khai thác. Vào năm 2010, Trung Quốc đã đầu tư 1,5 tỷ USD vào một cảnh ở Sri Lanka. Khi nước này không có khả năng hoàn trả số nợ, cảng đã được chuyển giao cho một công ty của nhà nước Trung Quốc theo hợp đồng thuê 99 năm.

Tuy nhiên, một số lãnh đạo châu Phi lại vui mừng với những khoản đầu tư mà chính phủ Trung Quốc cung cấp.

“Trung Quốc đã trở thành một nhà đầu tư lớn tại lục địa của chúng tôi. Khi chúng tôi muốn mở rộng sự đầu tư Trung Quốc tại châu Phi, chúng tôi cần khuyến khích các quan hệ đối tác gần gũi hơn giữa các doanh nhân Trung Quốc và châu Phi”, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nói tại thượng đỉnh FOCAC hồi tháng trước.

An Bình