Phương Tây nói gì về vụ bắt giữ Gadhafi "con"?

Thủ tướng lâm thời của Libya Abdurrahim El-Keib đã cam kết một phiên tòa công bằng cho Saif al-Islam, người bị bắt ở sa mạc miền nam Libya vào đêm qua.

“Tôi đảm bảo với người dân của chúng ta và tất cả các nước trên thế giới rằng Saif và những người bị bắt cùng anh ta sẽ được hưởng một phiên tòa công bằng, với sự đảm bảo của luật pháp trong nước và quốc tế - những tiến trình pháp lý mà chính người dân của chúng ta trước kia đã bị tước mất”, ông cho biết trong cuộc họp báo ở thành phố Zintan, miền tây Libya, nơi Saif al-Islam được đưa tới sau khi bị bắt.

Các chiến binh đã tuyên bố sẽ giữ Saif al-Islam ở Zintan cho đến khi nào một chính phủ mới được thành lập.

Người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Catherine Ashton đã ca ngợi vụ bắt giữ Saif, người từng được cho là sẽ kế nhiệm ông Gadhafi, là “tiến triển quan trong” và kêu gọi các nhà lãnh đạo mới của Libya đảm bảo hợp tác đầy đủ với ICC.

“Điều đó quan trọng cho hòa giải dân tộc trong tương lai. Những người đã vi phạm nhân quyền cả trước và trong khi diễn ra xung đột gần đây đều bị đem ra công lý”, người phát ngôn của bà Ashton cho hay.

Ngoại trưởng Thụy Điển Carl Bildt cũng kêu gọi chính phủ Libya giao nộp Saif cho ICC để xét xử.

Tòa án ICC hồi tháng 6 đã buộc tội Muammar Gadhafi, Saif al-Islam cùng người đứng đầu cơ quan tình báo Abdullah al-Senussi phạm tội ác chống lại loài người trong cuộc trấn áp người biểu tình bắt đầu từ tháng 2.

Lãnh đạo phương Tây mong mỏi thấy Libya nhanh chóng thành lập một chính phủ hoạt động tốt, có thể nối lại hoạt động kinh tế và ngăn chặn bạo lực thêm. Nhưng sau 4 thập kỷ dưới sự nắm quyền của ông Gadhafi, Libya bị chia rẽ bởi những hận thù giữa các bộ lạc.

Công tố viên trưởng ICC Luis Moreno-Ocampo dự kiến sẽ thăm Libya trong một tuần để thảo luận về việc truy tố Saif.

Thủ tướng Anh David Cameron cũng gia nhập kêu gọi tổ chức một phiên tòa công bằng và đề nghị giúp đỡ Libya trong việc đảm bảo công lý. “Anh sẽ đề nghị mọi hỗ trợ cho chính phủ Libya và Tòa án hình sự quốc tế để đưa anh ta đối mặt với trách nhiệm giải trình và công lý đầy đủ trước những gì anh ta đã làm”, Thủ tướng Anh cho biết.

Pháp, nước cùng với Anh hối thục can thiệp quân sự vào Libya hồi tháng 3, đã kêu gọi các chiến binh bắt giữ Saif giao nộp anh ta cho giới chức trách. “Saif al-Islam phải trả lời cho các hành động của anh ta và phải đối mặt với tòa án”, Bộ Ngoại giao Pháp cho hay.

Các tổ chức nhân quyền cho rằng một phiên tòa do ICC tổ chức sẽ gửi thông điệp tới cộng đồng quốc tế rằng Libya nghiêm túc bảo vệ nhân quyền. “Tiến trình khởi tố công bằng tại ICC sẽ cho người Libya cơ hội thấy công lý được thực hiện tại một phiên tòa mà cộng đồng quốc tế ủng hộ”, Richard Dicker, giám đốc pháp lý quốc tế của Tổ chức theo dõi nhân quyền cho hay.

Song một số chuyên gia cho rằng chính phủ Libya sẽ chọn xét xử Saif ở trong nước và vụ việc sẽ là phép thử cho khả năng của các nhà lãnh đạo mới vượt qua được chia rẽ và tạo cho họ nền tảng vững chắc nhằm xây dựng các thể chế nhà nước tin cậy trong tương lai.

Trong khi đó, người phát ngôn của NATO cho biết liên minh này tin rằng giới chức Libya và ICC sẽ đảm bảo công lý được thực hiện đối với Saif al-Islam. “Chúng tôi tin giới chức Libya và ICC sẽ đảm bảo công lý được thực thi để một Libya mới có thể xây dựng trên luật pháp và trên sự tôn trọng nhân quyền”, bà Oana Lungescu cho hay.

Phan Anh

Theo Reuters