Phe đối lập Canada kêu gọi cấm hợp tác với giới khoa học quân sự Trung Quốc

Trong tuyên bố kêu gọi đưa ra hồi tuần này, thành viên phe bảo thủ Michael Chong cáo buộc Ottawa "hoàn toàn ngủ quên" khi nói đến việc bảo vệ an ninh quốc gia và sở hữu trí tuệ, sau khi báo Globe Mail đưa tin, 50 trường đại học Canada đã tiến hành nghiên cứu sâu rộng với quân đội Trung Quốc kể từ năm 2005.

Theo tờ báo trên, khoảng 50 trường đại học Canada đã hợp tác với Đại học Công nghệ Quốc phòng Quốc gia Trung Quốc (NUDT) để tiến hành nghiên cứu học thuật về các công nghệ cao cấp và nhạy cảm, chẳng hạn như những công nghệ liên quan đến hỏa tiễn dẫn đường, mật mã lượng tử, quang tử và nghe lén.

Trong thời gian từ năm 2005-2022, các học giả tại 10 trường đại học hàng đầu của Canada đã xuất bản 240 bài báo chung với NUDT, báo cáo trực tiếp cho Quân ủy Trung ương Trung Quốc và là cơ quan nghiên cứu chính của Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) Trung Quốc.

Các chủ đề nghiên cứu bao gồm mật mã lượng tử, quang tử, và khoa học vũ trụ, trong khi một số chuyên gia tại NUDT là những nhà chuyên môn về hệ thống hướng dẫn và hiệu suất chiến đấu của hỏa tiễn, các loại robot di động, và giám sát tự động.

GlobeMail cũng mô tả "vị thế đặc biệt" của NUDT là nằm dưới "sự lãnh đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương". Đây là trường đại học quốc phòng trọng điểm nhất của Trung Quốc, và trường này "được nhà nước và quân đội đầu tư rất nhiều".

Hồi năm 2013, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hiện nay đã có bài diễn văn trước khán giả tại NUDT, theo đó ông cam kết "đẩy nhanh việc xây dựng và phát triển để đưa NUDT trở thành một trường đại học đẳng cấp thế giới mang bản sắc quân sự Trung Quốc".

"Chính phủ cần cấm tài trợ cho các quan hệ đối tác nghiên cứu với quân đội Trung Quốc bằng cách ban hành một chỉ thị chính sách cấp bộ đối với các hội đồng tài trợ của Canada. Chính phủ cũng cần đưa ra định hướng rõ ràng cho các tỉnh và trường đại học nhằm chống lại các mối quan hệ đối tác này", ông Chong nói.

Ông lưu ý rằng Cơ quan Tình báo An ninh Canada (CSIS) đã công khai cảnh báo các dự án nghiên cứu với phía Bắc Kinh đang đe dọa an ninh quốc gia và tài sản trí tuệ của Canada trong năm lĩnh vực nghiên cứu và phát triển nhạy cảm, bao gồm lý thuyết lượng tử, quang tử học và trí tuệ nhân tạo.

Ông Chong bày tỏ lo ngại rằng, bất chấp những cảnh báo này, chính phủ Canada đã cho phép các nhà khoa học quân sự Trung Quốc tiếp cận phòng thí nghiệm vi sinh truyền nhiễm tuyệt mật của quốc gia ở Winnipeg và trao cho một công ty thuộc sở hữu của một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc hợp đồng cung cấp thiết bị viễn thông.

Ngoài các trường đại học công lập của Canada, Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Tự nhiên và Kỹ thuật (NSERC), một cơ quan cung cấp tài trợ liên bang, cũng đã tham gia vào các dự án nghiên cứu hợp tác thực hiện với các nhà khoa học quân sự Trung Quốc.

Vào năm 2021, chính phủ nước này đã đưa ra các hướng dẫn chặt chẽ hơn cho NSERC, yêu cầu các nhà nghiên cứu đăng ký nhận tài trợ của NSERC phải hoàn thành một bản đánh giá rủi ro an ninh. Tuy nhiên, theo GlobeMail, những bản hướng dẫn an ninh bổ sung nói trên đã không ngăn cản được các học viện và tổ chức của Canada hợp tác với Trung Quốc.