Ông Vũ Khoan dẫn châm ngôn Việt Nam để nói về liên kết khu vực ASEAN

Trong cuộc Hội thảo quốc tế “Chuyển dịch địa chính trị ở châu Á - Thái Bình Dương và chặng đường nửa thế kỷ của ASEAN” diễn ra hôm nay (9/6), tại Hà Nội, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, nhà ngoại giao kỳ cựu của Việt Nam, đã đề cập tới những thay đổi, bài học và thách thức đối với ASEAN, trong đó hai vấn đề nổi cộm là kinh tế và an ninh khu vực.

4 thay đổi, 4 bài học

Theo ông Vũ Khoan, năm 1967, ASEAN ra đời khi chiến tranh căng thẳng ở Đông Nam Á và kéo dài suốt 25 năm (đến năm 1991 ký hiệp định Paris về Campuchia - PV). Nay bức tranh đó đã thay đổi, không còn chiến tranh giữa các nước và khu vực, không còn xung đột, nhưng còn những căng thẳng trên Biển Đông, chủ nghĩa khủng bố hay những căng thẳng từ bên ngoài dội vào khu vực ASEAN. Tuy nhiên, nhìn tổng thể 50 năm thì hiện nay cục diện của ASEAN đã khác.

“Các nước ASEAN trước kia là những nước nghèo, chậm phát triển, nhưng nay ở những mức độ khác nhau đều đã thay đổi, có những nước trở nên phồn vinh. Đông Nam Á của 50 năm trước bị chia rẽ, xung đột lẫn nhau, nhưng nay 10 nước đã ở trong 1 khối, không còn xung đột và độc lập.

Vai trò, vị trí của các nước Đông Nam Á ở những mức độ khác nhau, trước kia một số nước ASEAN bị lôi kéo trở thành những quân cờ, nay không những độc lập mà còn có vai trò dẫn dắt ở khu vực” - ông Vũ Khoan nói.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho rằng, từ 4 thay đổi cơ bản của ASENAN cho chúng ta 4 bài học, đó là: ASEAN hay bất cứ khu vực nào cũng không thể phát triển được nếu cứ xung đột. Bất kỳ quốc gia nào cũng không thể phát triển được trong sự cô lập, các quốc gia chỉ có thể phát triển nếu liên kết với nhau trong khu vực và hội nhập với thế giới. Các nước chỉ có thể mạnh nếu chúng ta liên kết với nhau. ASEAN chỉ có thể thành công nếu tự lực tự cường, giữ được độc lập, không biến mình thành sân chơi hay quân bài trong tay người khác.

“ASEAN phải chủ động dẫn dắt thế giới chứ không để thế giới dẫn dắt mình. Chính những bài học đó sẽ dẫn dắt chúng ta tiến lên” - ông Vũ Khoan nhấn mạnh.

Lo ngại về “va đập” lợi ích

Về kinh tế, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho biết, ASEAN là một khối thống nhất thịnh vượng, hội nhập với nhau khá chặt chẽ, nhưng đang đối diện với 2 thách thức lớn. Thứ nhất, với cuộc cách mạng công nghiệp lần 4 ASEAN có nắm bắt được không? Nếu ASEAN không nắm bắt được thì đó sự lạc hậu về chất của ASEAN. Thách thức thứ 2 là xu hướng bảo hộ. ASEAN có giương cao ngọn cờ tự do hoá và toàn cầu hoá hay là chỉ thích nghi để người khác dâng cao ngọn cờ đó? Nếu ngọn cờ này mất đi thì ASEAN sẽ khó khăn rất nhiều.

Về an ninh khu vực, ASEAN chỉ có thể phát triển trong điều kiện hoà bình, ổn định, nhưng hiện tại 3 hiện tượng đang nổi lên có thể đe dọa tới sự ổn định của khu vực. Cụ thể: Sự bất ổn ở khu vực Đông Bắc Á đang xảy ra là bán đảo Triều Tiên và biển Hoa Đông. Chủ nghĩa khủng bố đang lan sang ASEAN, một số nước ASEAN đã trở thành nơi chủ nghĩa khủng bố hoạt động. Sự tranh hùng giữa các nước lớn trong sự chuyển dịch sức mạnh của các quốc gia trên thế giới hiện nay.

Ông Vũ Khoan cho rằng, trên thế giới đang diễn ra cuộc giằng co giữa 2 xu hướng là hướng tâm và ly tâm. Hướng tâm thể hiện trong sự hình thành liên kết, ở châu Âu là EU và Đông Nam Á là ASEAN. Khi chiều hướng hướng tâm hình thành các tổ chức khu vực thì đi liền sẽ nảy sinh xu hướng ly tâm. Hiện tượng này phản ánh sự “va đập” lợi ích chung và lợi ích riêng của từng quốc gia. Làm sao hài hoà được lợi ích chung và lợi ích riêng là vấn đề có ý nghĩa thời sự đối với ASEAN.

“Trong cuộc tranh hùng giữa các nước lớn thì sự va đập lợi ích ngày càng có diễn biến mới. Đây là thách thức mới của ASEAN và ASEAN cần tìm được chỗ đứng trong chuyển dịch lực lượng và chuyển dịch quan hệ giữa các nước lớn” - nhà ngoại giao kỳ cựu của Việt Nam nói.

Cuối bài phát biểu của mình, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đã khiến những người tham dự Hội thảo ấn tượng khi dẫn lại một câu châm ngôn nổi tiếng của Việt Nam để nói về sức mạnh trong liên kết khu vực.

“Ở Việt Nam có câu châm ngôn “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”, 10 cây ASEAN chụm lại sẽ thành núi rất cao, nếu 10 nước ASEAN là 10 cái cây đứng trên biển thì sẽ bị đổ lúc nào không biết. Đây là vấn đề thời sự mà cần phải tìm được lợi ích chung, tiếng nói chung, vì chúng ta đang ngồi cùng trên một con thuyền, con thuyền đó mà đắm thì tất cả sẽ cùng đắm. Thực tế lợi ích chung, lợi ích riêng va đập rất khác nhau” - ông Vũ Khoan chia sẻ.

Châu Như Quỳnh