“Ông McCain luôn quan tâm thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ nhiều hơn nữa”

Đó là chia sẻ của cựu Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Cường về Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain, người có nhiều đóng góp cho việc thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ. Ông McCain qua đời hôm 25/8 sau một thời gian chiến đấu với căn bệnh ung thư não.

Trên trang cá nhân, ông Nguyễn Quốc Cường, hiện là Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản, cho hay Thượng nghị sĩ John McCain là một trong những biểu tượng và đã có những đóng góp quan trọng vào tiến trình bình thường hoá quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Trong hơn 3 năm làm Đại sứ tại Mỹ (2011-2014), ông Cường đã có nhiều lần gặp gỡ Thượng nghị sĩ McCain, khi ông tháp tùng các lãnh đạo Việt Nam, và các cuộc gặp riêng để trao đổi về nhiều vấn đề như Biển Đông, môi trường, biến đổi khí hậu, TPP...

“Tôi cũng thích tính cách thẳng thắn trong các phát biểu của Thượng nghị sĩ, không khoan nhượng, luôn đi vào thẳng vấn đề”, Đại sứ Cường nhận xét.

Đại sứ Cường còn nhớ, có lần gặp, ông đề nghị Thượng nghị sĩ McCain lên tiếng mạnh mẽ phản đối việc chính phủ Mỹ áp thuế phi lý vào mặt hàng cá tra, cá basa của Việt Nam, ông McCain đáp lời đồng ý ngay và đề nghị cung cấp thêm các lập luận.

“Một thời gian ngắn sau, Thượng nghị sĩ mời tôi đến và lần này không tiếp tại Văn phòng của ông mà ngay tại hành lang của phòng họp Thượng viện, nơi có rất nhiều người đứng chờ để gặp mặt các thượng nghị sĩ Mỹ. Ông McCain giải thích chính vì lý do đó mà ở Mỹ có tử “lobyists”, tức là những người “vận động hành lang” và hôm nay Thượng nghị sĩ mời Đại sứ Việt Nam tới gặp để thông báo rằng ông chuẩn bị đưa ra Thượng viện dự luật phản đối chính phủ Mỹ áp thuế cao với cá tra, cá basa của Việt Nam. Đại sứ Mỹ tại Việt Nam thời đó là David Shear cho tôi biết lần đầu được gặp Thượng nghị sĩ và câu đầu tiên ông McCain nhắn nhủ tới Đại sứ Mỹ cũng là “Vietnam’s catfish”!, ông Nguyễn Quốc Cường nhớ lại.

"Khoe" bia bên hồ Trúc Bạch

Theo Đại sứ Cường, Thượng nghị sĩ McCain cũng rất “tự hào” được Việt Nam dựng “bia” bên hồ Trúc Bạch, nơi máy bay của ông bị Việt Nam bắn rơi và viên phi công McCain khi đó bị bắt trong chiến tranh.

Ông McCain chỉ đề nghị ta chỉnh sửa cho chính xác ông là “phi công của Hải quân Hoa Kỳ” chứ không phải là “phi công của Không lực Hoa Kỳ” và cũng mong Hà Nội quan tâm giữ gìn vệ sinh quanh tấm bia này. Mỗi lần thăm Việt Nam, ông thường dẫn các thượng nghị sĩ và bạn bè của ông tới để “khoe” về tấm bia kỷ niệm này, ông Cường kể.

Sau khi tốt nghiệp Học viện Hải quân Mỹ, ông McCain tham gia Chiến tranh Việt Nam. Năm 1967, máy bay của ông bị bắn rơi tại Hà Nội và ông trở thành tù nhân chiến tranh cho đến khi được trao trả cho phía Mỹ năm 1973.

Sau chiến tranh, ông McCain tham gia chính trị và trở thành thượng nghị sĩ bang Arizona. Trên cương vị thượng nghị sĩ, ông McCain là một trong những người có đóng góp lớn cho việc thúc đẩy quan hệ song phương. Chính ông McCain đã ủng hộ mạnh mẽ việc Mỹ bình thường hóa với Việt Nam năm 1995. Kể từ khi đó, ông cũng có nhiều hoạt động nhằm phát triển mối quan hệ song phương này.

Theo Đại sứ Cường, ông McCain đã có lần ông bày tỏ lo lắng rằng sau thế hệ của ông và những người như Thượng nghĩ sĩ John Kerry thì trong Quốc hội Mỹ không còn nhiều người hiểu biết đầy đủ và quan tâm thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ nhiều hơn nữa.

“Vì thế mỗi lần thăm Việt Nam, ông McCain đều chủ ý dẫn theo các thượng nghị sĩ Mỹ trẻ để họ sẽ tiếp tục là những cầu nối cho quan hệ hai nước sau khi ông ra đi”, ông Cường cho hay.

An Bình