"Nút thắt" lớn khiến Nga - Ukraine chưa chấm dứt xung đột

Sau nhiều tuần đàm phán hòa bình và các cuộc gặp cấp cao, Nga và Ukraine vẫn bất đồng sâu sắc về một vấn đề then chốt để chấm dứt chiến tranh: Lãnh thổ.

Điện Kremlin đã tuyên bố rõ ràng rằng Nga muốn sáp nhập toàn bộ khu vực phía đông Ukraine, còn được gọi là Donbass. Vùng lãnh thổ này bao gồm các khu vực thuộc các tỉnh Lugansk và Donetsk mà Nga vẫn chưa kiểm soát hoàn toàn sau 4 năm giao tranh.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đầu tuần này tiếp tục nhắc lại lập trường từ trước đến nay của Kiev về việc phản đối nhượng bộ lãnh thổ cho Nga.

Hơn 200.000 người Ukraine hiện sống trong khu vực Donetsk mà Ukraine vẫn kiểm soát, bao gồm các thành phố Sloviansk và Kramatorsk.

Các thành phố này có giá trị chiến lược đối với Ukraine, đóng vai trò là trung tâm quân sự của Kiev kể từ năm 2014 và nằm trong số những khu vực được phòng thủ mạnh nhất trên chiến tuyến.

Tổng thống Zelensky nói thêm rằng Mỹ đang hối thúc Ukraine “thỏa hiệp” về các yêu cầu lãnh thổ của Nga.

Một phiên bản của kế hoạch hòa bình 28 điểm do Mỹ đề xuất vào tháng trước được cho là có nhiều điều khoản về lãnh thổ có lợi cho Nga, bao gồm việc Ukraine phải nhượng lại cho Nga toàn bộ vùng Donetsk và Lugansk, ngoài những gì Nga đã kiểm soát trong các cuộc giao tranh. Theo kế hoạch này, Nga sẽ giữ lại các khu vực ở Zaporizhzhia và Kherson mà Moscow đang kiểm soát.

Kế hoạch này đã bị Ukraine bác bỏ và các cuộc đàm phán hòa bình đã bị đình trệ.

Trước chuyến thăm cấp nhà nước tới Ấn Độ vào đầu tháng, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhắc lại rằng nếu Ukraine không đồng ý nhượng lại vùng Donbass phía đông cho Nga, quân đội Nga sẽ “giành lại các vùng lãnh thổ này bằng vũ lực”.

Năm 2022, Nga tuyên bố sáp nhập 4 khu vực - Lugansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson - bao gồm cả các vùng lãnh thổ mà Nga chưa kiểm soát hoàn toàn. Mới đây, vào tháng 6, các điều kiện ngừng bắn do Nga đề xuất cũng yêu cầu Ukraine rút toàn bộ quân đội khỏi các khu vực này.

Tuy nhiên, đề xuất hòa bình do Mỹ đề xuất chỉ trao cho Nga các khu vực mà Ukraine đang kiểm soát ở Donetsk, thuộc vùng Donbass, ngoài các vùng lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát.

Tổng thống Zelensky đã bác bỏ bất kỳ sự nhượng bộ lãnh thổ nào theo kế hoạch hòa bình của Mỹ. Ông nhấn mạnh Ukraine "không có quyền từ bỏ lãnh thổ của mình" và bác bỏ các đề xuất đổi đất lấy đảm bảo an ninh.

“Trước đây có 28 điểm, giờ chỉ còn 20. Chúng tôi đã thống nhất hướng đi này và các điểm không thuộc về Ukraine đã bị loại bỏ”, ông Zelensky nói với các phóng viên hôm 8/12, đồng thời cho biết chưa có sự thỏa hiệp nào đạt được về các vấn đề lãnh thổ.

Tổng thống Ukraine cũng nhấn mạnh vấn đề đổi lãnh thổ lấy đảm bảo an ninh “không nằm trong chương trình nghị sự”, viện dẫn Hiến pháp Ukraine, luật pháp quốc tế và nghĩa vụ đạo đức về việc bảo vệ lãnh thổ của mình.

Nhà lãnh đạo Ukraine cho biết, 4 vấn đề nhạy cảm nhất đối với Kiev là: lãnh thổ Donbass, các cam kết an ninh, kiểm soát và vận hành nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia, tài chính.

Ông Zelensky nêu rõ Nga cũng đang tìm cách kiểm soát toàn bộ vùng Donbass bằng nhiều công cụ khác nhau từ thông tin, ngoại giao đến quân sự, song “Ukraine phải bảo vệ những gì thuộc về mình”.

Ông Zelensky lưu ý các bên vẫn chưa đạt được tầm nhìn chung liên quan đến tương lai của Donbass và đó là một trong những lý do ông chưa thể chấp nhận kế hoạch hòa bình của Mỹ.