Những vấn đề lớn được chuẩn bị trước cuộc gặp lịch sử của lãnh đạo Nga - Mỹ

Các quan chức Mỹ đang gấp rút hoàn thiện các chi tiết trước thềm hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska vào ngày 15/8 trước thềm cuộc gặp mà giới chức Nga cho là mang ý nghĩa “lịch sử” này.

Tính đến hôm nay 11/8, vẫn chưa có địa điểm cụ thể nào được công bố là nơi diễn ra hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ. Các quan chức đang trên đường đến Alaska - nơi được chọn vì vị trí trung tâm đối với Washington và Moscow - để tìm hiểu chính xác địa điểm mà hai tổng thống sẽ gặp nhau.

Các quan chức cũng đang nỗ lực làm rõ nội dung cuộc hội đàm dự kiến giữa hai nhà lãnh đạo, mà ông Trump hy vọng có thể mang lại tiến triển đáng kể hướng tới việc chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine.

Ông Trump đã nói riêng với các cố vấn rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm chấm dứt xung đột đều đáng giá. Ông đã thúc giục đội ngũ của mình tổ chức cuộc gặp với ông Putin tuần này với tốc độ “phi thường”, trong khi các hội nghị thượng đỉnh cấp cao, đặc biệt là với nước lớn như Nga, phải mất hàng tuần hoặc hàng tháng để lên kế hoạch.

Nhiều vấn đề vẫn đang được cân nhắc trong quá trình chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh.

Vấn đề thứ nhất là liệu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có được mời tham dự hội nghị hay không. Nhà lãnh đạo Ukraine đã không được nhắc đến khi Tổng thống Trump thông báo về cuộc gặp vào tuần trước. Nhà Trắng không loại trừ khả năng ông Zelensky sẽ có mặt tại Alaska, nhưng các quan chức Mỹ cho biết ưu tiên của họ là tổ chức cuộc gặp riêng giữa ông Trump và ông Putin.

"Nếu ông Trump nghĩ rằng đó là kịch bản tốt nhất để mời ông Zelensky, thì ông ấy sẽ làm như vậy. Cuộc họp sẽ diễn ra vào thứ Sáu (15/8). Vẫn còn thời gian để đưa ra quyết định", Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker nói.

Các quan chức Ukraine khẳng định ông Zelensky sẵn sàng đến Alaska nếu được ông Trump gửi lời mời. Tuy nhiên, họ cũng thừa nhận điều đó sẽ phụ thuộc nhiều vào diễn biến của cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ.

"Chúng tôi đã chứng minh rằng ông Zelensky sẵn sàng đến bất cứ đâu để thúc đẩy chương trình nghị sự hòa bình. Vì vậy, nếu cần, Tổng thống Zelensky, tất nhiên, sẽ có mặt tại các cuộc họp. Chúng tôi đã rất cởi mở về điều này, nhưng hãy xem mọi chuyện sẽ diễn ra như thế nào", Đại sứ Ukraine tại Mỹ Oksana Markarova tuyên bố.

Câu hỏi thứ hai là Tổng thống Putin đã đưa ra đề xuất gì trong cuộc gặp với Đặc phái viên của Tổng thống Trump, ông Steve Witkoff, vào tuần trước để thuyết phục Mỹ rằng đã đến lúc cần có một cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo. Mặc dù chi tiết cụ thể về đề xuất của ông Putin vẫn còn mơ hồ, nhưng giới phân tích cho rằng nhà lãnh đạo Nga có thể đã đề xuất về việc Ukraine chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đang nóng lòng chờ đợi thêm thông tin chi tiết từ Mỹ. Dự đoán, Nga có thể đề xuất về việc trao cho Moscow quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Donbass ở phía đông Ukraine, nơi Nga đang kiểm soát một phần. Số phận của hai khu vực khác mà Nga đã tuyên bố sáp nhập, Kherson và Zaporizhzhia, vẫn chưa rõ ràng, cũng như tình trạng đảm bảo an ninh của Mỹ trong tương lai.

Các trợ lý của Tổng thống Trump tin rằng điều quan trọng là phải có được sự đồng thuận từ các nước châu Âu đối với các nỗ lực hòa bình của Mỹ. Họ đã dành phần lớn thời gian cuối tuần để giải thích các mục tiêu của Tổng thống Trump, trong khi lắng nghe những lo ngại của châu Âu về cách Nga có thể tiếp cận cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo.

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cuối tuần trước đã lắng nghe một số cố vấn an ninh quốc gia từ các nước lớn ở châu Âu nêu ra các nội dung mà họ tin rằng phải được duy trì trong các cuộc đàm phán hòa bình với Nga.

Đứng đầu danh sách của họ là tầm quan trọng của việc thiết lập một lệnh ngừng bắn trước khi thảo luận thêm bất kỳ ý tưởng nào.

Châu Âu cũng thúc đẩy nguyên tắc có đi có lại trong bất kỳ sự nhượng bộ lãnh thổ nào. Họ đưa ra giả thuyết rằng nếu Ukraine nhượng lại lãnh thổ ở khu vực Donbass phía đông, Nga cũng phải rút lại sự kiểm soát của mình ở các khu vực khác của Ukraine.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo cho biết vấn đề cấp bách nhất là Ukraine cần phải tham gia vào các cuộc thảo luận về tương lai của chính nước này.

Tổng thống Trump đã dành phần lớn thời gian cuối tuần để lắng nghe các đồng minh về tầm quan trọng của việc đưa Ukraine vào bất kỳ cuộc thảo luận nào về tương lai của nước này, ngay cả khi ông vẫn thúc đẩy hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Putin.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz tái khẳng định lập trường của châu Âu rằng bất kỳ cuộc thảo luận nào về lãnh thổ Ukraine đều phải có sự tham gia của Ukraine và châu Âu.

"Chúng tôi hy vọng và cho rằng chính phủ Ukraine, tức Tổng thống Zelensky, sẽ tham gia vào cuộc họp này. Chúng tôi không thể chấp nhận việc các vấn đề lãnh thổ giữa Nga và Mỹ được thảo luận hoặc thậm chí quyết định mà không có sự đồng thuận của châu Âu và Ukraine", Thủ tướng Merz nói.

Phó Tổng thống Vance đã thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn với Fox News rằng, khó có khả năng cả hai bên trong cuộc xung đột đều hoàn toàn hài lòng với kết quả của các cuộc đàm phán hòa bình. Tuy nhiên, ông nói rằng nỗ lực đàm phán vẫn đáng giá.