Nhật Bản hỗ trợ Việt Nam chống Covid-19 và phục hồi kinh tế sau đại dịch

Tại cuộc họp báo Báo cáo hoạt động của Văn phòng Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam trong năm tài khóa 2020 (từ tháng 4/2020 đến tháng 3/2021) vào sáng 21/10, ông Shimizu Akira, Trưởng Đại diện Văn phòng JICA Việt Nam, cho biết sau 2 năm JICA không ký kết hiệp định vốn vay ODA nào với Việt Nam, trong năm tài khóa 2020, đã có 2 hiệp định vốn vay mới được ký kết giữa JICA và Việt Nam. Đây được coi là một tín hiệu đáng khích lệ cho những hợp tác tiếp theo trong tương lai.

Cụ thể, số tiền JICA cam kết cho vay là 49,4 tỷ yên (khoảng 10.041 tỷ đồng), hợp tác kỹ thuật không hoàn lại là 4,3 tỷ yên (khoảng 874 tỷ đồng) và viện trợ không hoàn lại là 2,1 tỷ yên (khoảng 427 tỷ đồng). Tổng cộng có khoảng 100 dự án lớn nhỏ được JICA thực hiện cùng các đối tác Việt Nam trong năm tài khóa 2020.

Trong hợp tác kỹ thuật, bên cạnh các hợp tác truyền thống trong phát triển nguồn nhân lực công nghiệp, nhiều dự án với góc nhìn mới mẻ như dự án hỗ trợ đẩy mạnh việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) hay dự án thúc đẩy cơ cấu doanh nghiệp nhỏ và vừa, đã góp phần vào sự phát triển ngành công nghiệp và kinh tế Việt Nam.

JICA cũng triển khai một số dự án như phòng chống thiên tai do lũ quét và sạt lở đất nghiêm trọng ở khu vực miền núi phía Bắc và cứu trợ khẩn cấp ứng phó thiệt hại của mưa lũ miền trung Việt Nam trong mùa lũ năm ngoái.

Theo Trưởng Đại diện Văn phòng JICA Việt Nam, Nhật Bản cũng nỗ lực giúp Việt Nam vượt qua giai đoạn khó khăn của đại dịch Covid-19, trong đó Nhật Bản đã tặng hơn 4 triệu liều vaccine Covid-19 cho Việt Nam, hơn 260 công ty Nhật Bản ủng hộ hơn 158,6 tỷ đồng cho Quỹ vaccine phòng Covid-19.

Định hướng hợp tác của JICA

Trưởng Đại diện Văn phòng JICA Việt Nam cho biết trong bối cảnh Việt Nam chủ trương "cân bằng giữa phòng chống dịch và phát triển kinh tế", các hợp tác của JICA trong thời gian tới cũng được tiến hành phù hợp với các chủ trương này.

Về đối phó với đại dịch Covid-19, JICA tập trung vào 2 ưu tiên trọng điểm. Ưu tiên trọng điểm đầu tiên là "Tăng cường hệ thống y tế nòng cốt cho các bệnh viện tuyến trên" và ưu tiên trọng điểm thứ hai là "Tăng cường các biện pháp phòng chống các bệnh truyền nhiễm".

Bệnh viện Chợ Rẫy được Nhật Bản xây dựng từ năm 1975, sau này, JICA tiếp tục triển khai các dự án tăng cường năng lực cho các bệnh viện ở các đô thị lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Huế, tăng cường hệ thống y tế toàn diện, bao gồm cả tăng cường năng lực và trang bị cho các bệnh viện tuyến dưới. Trong làn sóng dịch Covid-19 lần thứ tư ở miền Trung và miền Nam, nhân viên y tế tại các bệnh viện này đã đóng góp công sức vào công cuộc hạn chế sự lây lan của dịch bệnh.

JICA sẽ tận dụng các kinh nghiệm tích lũy trong các hợp tác từ trước đến nay, tìm kiếm các khả năng hợp tác mới để có thể góp phần củng cố và hoàn thiện hệ thống y tế hiệu quả hơn nữa.

JICA đã viện trợ cho Bệnh viện bệnh nhiệt đới Trung ương hệ thống xét nghiệm PCR, Bệnh viện Bạch Mai hệ thống điều hòa không khí nhằm phòng ngừa lây nhiễm, Bệnh viện Trung ương Huế hệ thống ECMO, trang thiết bị cần thiết trong chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân Covid-19 tại Bệnh viện Chợ Rẫy với tổng trị giá các lần viện trợ là hơn 450 triệu yên (khoảng 91 tỷ đồng) nhằm đáp ứng yêu cầu khẩn cấp trong phòng chống dịch Covid-19 tại Việt Nam.

Ngoài ra, JICA đã tiến hành mua sắm thông qua UNICEF hộp lạnh bảo quản vaccine kèm thiết bị theo dõi nhiệt độ phục vụ cho việc vận chuyển vaccine. JICA thực hiện hỗ trợ tại một số tỉnh biên giới thông qua Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) nhằm tăng cường năng lực cho các cán bộ, công chức nhà nước trong điều tra và giám sát các bệnh truyền nhiễm, cung cấp thiết bị phòng ngừa dịch bệnh, JICA sẽ cung cấp các trang thiết bị y tế dùng cho điều trị bệnh nhân Covid-19 tại Bệnh viện Trung ương Huế. Tổng cộng số tiền viện trợ của các dự án này là 800 triệu yên (khoảng 163 tỷ đồng).

Về phục hồi kinh tế trong bối cảnh Covid-19, bên cạnh các dự án công trình cửa ngõ quốc tế như Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Cảng quốc tế Lạch Huyện, JICA cũng triển các dự án tăng cường kết nối giao thông giữa các địa phương, như cải tạo, xây dựng lại nhiều cây cầu yếu trên nhiều tuyến quốc lộ thuộc nhiều tỉnh thành trên toàn quốc. Khoảng 70% các tuyến đường quốc lộ của Việt Nam được đầu tư cải tạo thông qua hợp tác vốn vay ODA Nhật Bản.

Ngoài ra, để đáp ứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế và gia tăng dân số, JICA đã và đang triển khai các dự án góp phần cải thiện đời sống của người dân Việt Nam như dự án xây dựng nhà máy điện, đường cao tốc lớn ở các đô thị vệ tinh, nhà máy xử lý nước... Các hợp tác của Nhật Bản đóng góp khoảng 10% tổng sản lượng điện của Việt Nam.

Tháng 10/2020, cầu cạn đoạn Mai Dịch - Nam Thăng Long thuộc đường Vành đai 3 đã được thông xe. Tháng 8 vừa qua, dự án mở rộng nhà máy thủy điện Đa Nhim đã được hoàn thành và bắt đầu đưa vào vận hành thương mại. Đây là dự án được Nhật Bản hỗ trợ xây dựng và đưa vào hoạt động từ năm 1964. Tháng 5/2021, JICA ký kết thỏa thuận cho vay Dự án điện gió trên đất liền tại tỉnh Quảng Trị, thúc đẩy cung cấp năng lượng sạch nhằm trung hòa carbon. Dự án Xây dựng đường sắt đô thị Tp. HCM bị đình trệ một thời gian do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nay đã được thi công trở lại.

Về phát triển nguồn nhân lực, từ những năm 1990 khi các dự án bắt đầu triển khai hoạt động đào tạo, cho đến nay đã có 27.000 người tham gia đào tạo. Trước đây, hàng năm có khoảng 300 sinh viên và tu nghiệp sinh sang Nhật Bản du học và tu nghiệp, nhưng do ảnh hưởng của COVID-19 nên sinh viên và tu nghiệp sinh không thể sang Nhật Bản và phải học tập theo hình thức trực tuyến.

JICA đã thực hiện dự án hợp tác với Viện Phát triển Nguồn nhân lực Việt Nam - Nhật Bản (VJCC) và Trường Đại học Việt Nhật (VJU) trong nhiều năm, dự án triển khai đào tạo nguồn nhân lực công nghiệp và giáo dục đại học, nguồn nhân lực này sẽ trở thành động cơ thúc đẩy công nghiệp hóa tiên tiến tại Việt Nam.

Dịch Covid-19 đã gây ra những tác động nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt thường nhật của mỗi người. Cuộc sống của nhiều người bị đảo lộn, nhiều lao động bị mất việc làm. Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách hỗ trợ các đối tượng bị ảnh hưởng. Nhằm giúp Chính phủ thực hiện những hỗ trợ đó, JICA cũng đang nghiên cứu các chương trình hợp tác hỗ trợ tài chính trong thời gian tới.