Nga vây ép khắp mặt trận, dồn dập xuyên thủng phòng tuyến Ukraine

Theo một phân tích của hãng tin Bloomberg được công bố vào ngày 1/11, Ukraine đã mất 1.146km2 lãnh thổ kể từ khi phát động chiến dịch đột kích vào tỉnh Kursk của Nga hồi đầu tháng 8. Kiev đã trải qua tuần tồi tệ nhất xét về số lãnh thổ bị mất từ đầu năm đến nay.

Ngày 2/11, Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Oleksandr Syrskyi cho biết Ukraine đang phải đối mặt với "một trong những đợt tấn công mạnh nhất" của Nga kể từ khi bắt đầu xung đột.

Trong suốt mùa thu, nhiều vùng lãnh thổ rộng lớn của Ukraine, đôi khi bao gồm toàn bộ các thành phố, đã bị mất gần như hàng ngày ở phía nam tỉnh Donetsk, trong khi lực lượng Nga cũng đã đạt được những bước tiến đáng kể về mặt tác chiến gần Toretsk, Chasiv Yar, Kupiansk, cũng như trên chính lãnh thổ Nga ở tỉnh Kursk.

Tốc độ tiến quân ngày càng tăng của Nga là bằng chứng cho thấy cuộc chiến tiêu hao mà nhiều quan chức và giới phân tích phương Tây từng gọi là "bế tắc" đã diễn ra chậm nhưng chắc theo hướng có lợi cho Moscow.

Việc thiếu hụt nhân lực và các vấn đề về cấu trúc hệ thống được xem là yếu tố trọng tâm dẫn đến tình trạng khó khăn của Ukraine. Trong bối cảnh này, các lựa chọn cho Kiev và các đối tác để ổn định mặt trận trước những lợi thế về nguồn lực của Nga dường như bị hạn chế.

Bước tiến dồn dập của Nga

Khu vực quan trọng nhất của tiền tuyến tính đến đầu tháng 11 nằm ở nửa phía nam của khu vực do Ukraine kiểm soát thuộc tỉnh Donetsk.

Sau khi tiến nhanh qua Avdiivka về phía trung tâm hậu cần quan trọng Pokrovsk vào mùa hè, lực lượng Nga đã chuyển hướng về phía nam vào đầu tháng 9, cắt đứt một vùng đất rộng lớn do Ukraine kiểm soát ở phía tây sông Vovcha với việc kiểm soát thành công thành phố Ukrainsk.

Các cuộc tiến công tiếp theo của Nga về phía Pokrovsk ban đầu chậm lại vào mùa thu, dừng lại ở cửa ngõ thành phố Selydove, nơi Lữ đoàn Vệ binh Quốc gia số 15 của Ukraine đã tiếp quản việc phòng thủ thành phố khai thác mỏ từng là nơi sinh sống của hơn 22.000 người.

Tuy nhiên, trong 2 tháng tiếp theo, thay vì tấn công Selydove, quân đội Nga đã chiếm giữ các cánh đồng ở cả hai bên sườn, cả hai đều từng do các lữ đoàn Ukraine kiểm soát trong khi lực lượng này kiệt sức hơn và phải chịu tổn thất về nhân lực.

"Đây là một tình huống rất khó khăn. Các đơn vị lân cận đã để hở sườn của chúng tôi và chúng tôi gần như bị bao vây hoàn toàn", Andrii, biệt danh "Mazhor", một sĩ quan pháo binh Ukraine thuộc Lữ đoàn 15, nói với trang tin Kyiv Independent.

Trong khi đó, nỗ lực phòng thủ Vuhledar kéo dài gần 2 năm, nơi được Ukraine gọi là pháo đài, đã kết thúc khi quân đội Nga chiếm được thành phố này vào những ngày đầu tháng 10. Tổn thất nặng nề và các cuộc tấn công liên tục của Nga đã buộc các binh lính còn lại của Lữ đoàn cơ giới số 72 Ukraine và các đơn vị trực thuộc khác phải rút khỏi thành phố qua các cánh đồng phủ đầy máy bay không người lái của Nga.

Việc Vuhledar thất thủ đã mang lại cho Nga một lợi thế đáng kể trong cuộc chiến giành các cánh đồng rộng lớn ở phía bắc thành phố, vị trí trên vùng đất cao hơn cho phép bố trí các ăng-ten để máy bay không người lái có thể trinh sát và tấn công bay sâu vào phía sau phòng tuyến của Ukraine.

Tính đến đầu tháng 11, các tuyến phòng thủ của Ukraine ở phía tây bắc Vuhledar đã liên tiếp sụp đổ cục bộ, dẫn đến một số bước tiến nhanh nhất của Nga kể từ những tháng đầu của cuộc xung đột.

Xuyên thủng các tuyến phòng thủ của Ukraine trước khi dọn sạch các vị trí giữa các đợt đột phá, lực lượng Nga đã tiến hơn 10km về phía bắc qua khu vực rộng mở, đưa họ đến gần hơn với con đường chính dẫn vào thành phố Kurakhove.

Kurakhove, nơi có nhà máy nhiệt điện lớn vẫn hoạt động vào đầu năm 2024, hiện nhanh chóng bị bao vây ở 3 phía.

Nếu không được ngăn chặn, cuộc tấn công của Nga ở phía nam Donetsk có thể sớm lan ra khỏi ranh giới của chính khu vực này.

Những bước tiến này hiện đe dọa thị trấn Velyka Novosilka ở phía tây và xa hơn nữa là biên giới phía đông của các khu vực Zaporizhzhia và Dnipropetrovsk.

Sức ép trên mọi mặt trận

Mặc dù tiền tuyến đã dịch chuyển mạnh mẽ ở phía nam Donetsk, nhưng đây không phải khu vực duy nhất ở tiền tuyến mà những bước tiến gần đây của Nga gây lo ngại nghiêm trọng cho lực lượng phòng thủ của Ukraine.

Phía tây bắc Pokrovsk, giao tranh ác liệt vẫn tiếp diễn ở hai thành phố Toretsk và Niu York, nơi lực lượng Nga tiếp tục giành được những bước nhỏ thông qua các con phố đổ nát của thành phố.

Trong suốt mùa xuân và mùa hè, lực lượng phòng thủ của Ukraine ở Chasiv Yar, chỉ cách thành phố Bakhmut bị tàn phá 5km về phía tây, dường như là một điểm sáng tương đối trên tiền tuyến.

Tại đó, Lữ đoàn cơ giới 24 giàu kinh nghiệm của Ukraine đã giữ chân lực lượng Nga gần như đứng yên ở rìa phía tây của thành phố trong nhiều tháng, với sự hỗ trợ đáng kể của hàng rào phòng thủ quan trọng là kênh đào Siverskyi Donets-Donbas.

Nhưng sau áp lực liên tục, hàng loạt cuộc tấn công thất bại và việc sử dụng hàng loạt máy bay không người lái đã gây khó khăn cho khả năng phòng thủ của Ukraine, lực lượng Nga đã phá vỡ kênh đào vào giữa tháng 10, dọc theo xa lộ chính vào Bakhmut và bên trong khu vực đô thị Chasiv Yar.

Nếu lực lượng Nga có thể củng cố sự hiện diện ở phía tây kênh đào và tiến xa hơn nữa, họ có thể thu hẹp khoảng cách đến các thành phố Sloviansk, Kramatorsk và Druzhkivka.

Xa hơn về phía bắc tại tỉnh Kharkov, trong khi việc phòng thủ khu vực xung quanh Kharkov vẫn gần như không thay đổi kể từ đợt tấn công đầu tiên của Nga vào tháng 5, những vùng lãnh thổ lớn đang bị đe dọa bởi một cuộc chiến giành quyền kiểm soát thứ hai gần Kupiansk.

Quyền kiểm soát của Ukraine đối với lãnh thổ phía đông sông Oskil, nơi có Kupiansk, đã bị đe dọa thực sự bởi những bước tiến của Nga, đáng chú ý nhất là xung quanh Pishchane, nơi một mũi nhọn mới của Nga dần xuyên qua 15km lãnh thổ do Ukraine kiểm soát để tiến tới bờ sông.

Trong khi đó, tại tỉnh Kursk của Nga, nơi cuộc tấn công bất ngờ của Ukraine ban đầu đã áp đảo các tuyến phòng thủ mỏng manh trên biên giới Nga, hiện cũng ở thế bị động.

Quyền kiểm soát của Ukraine đối với lãnh thổ Nga đã thu hẹp lại gần một nửa diện tích ban đầu khi lực lượng mới của Nga được điều đến đã giành lại một loạt các khu định cư trong các đợt phản công liên tiếp.

Ngoài lực lượng đột kích ban đầu vào tháng 8, Kiev đã buộc phải điều động một số đơn vị mạnh nhất để hỗ trợ phòng thủ tại các khu vực do Nga kiểm soát ở Kursk. Nhiệm vụ này của Ukraine được dự đoán sẽ trở nên khó khăn hơn khi quân đội Triều Tiên bị nghi tham gia cuộc chiến.

Nhân lực khó khăn

Trong suốt năm 2024, một vấn đề luôn tồn tại ở Ukraine trên chiến trường là thiếu hụt nhân lực chất lượng. Hiện tại, tình hình trở nên trầm trọng hơn do thiếu đạn dược, công sự yếu kém và các vấn đề về chỉ huy.

Vấn đề thiếu hụt nhân lực của Ukraine là yếu tố chính cho phép Nga tiến nhanh hơn trên tiền tuyến.

Vấn đề lớn nhất, như thường lệ, nằm ở bộ binh, với nhiệm vụ giữ các vị trí tiền tuyến trước các cuộc tấn công, ném bom và tấn công bằng máy bay không người lái hàng ngày của Nga. Đây cũng là nhiệm vụ nguy hiểm nhất.

Nguyên nhân của tình trạng thiếu hụt nhân lực bắt nguồn từ nỗ lực khó khăn của Ukraine trong năm nay để huy động và huấn luyện đủ số lượng quân nhân có khả năng chiến đấu.

"Tất nhiên, chúng tôi cần một luồng gió mới, và ít nhất là một lực lượng hậu phương đáng tin cậy. Nhưng chúng tôi thấy một bức tranh rất khác: các khoản đóng góp đang giảm dần, mọi người không muốn tham gia quân đội vì, như thường lệ, có điều gì đó không ổn với họ. Kết quả là, những người lính đã kiệt sức, cả về tinh thần lẫn thể chất", một sĩ quan cấp cao chiến đấu gần Kurakhove, nói.

Một vấn đề khác là cách triển khai lực lượng bộ binh mới được huy động của Ukraine.

Ngoài những vấn đề cố hữu của Ukraine về huấn luyện cơ bản, nhiều binh lính mới được huy động lại gia nhập các lữ đoàn mới thành lập, nhưng không có bất kỳ kinh nghiệm chiến đấu nào, chắc chắn sẽ phải chịu nhiều tổn thất hơn và phải chứng kiến nhiều trường hợp đào ngũ hơn sau khi được đưa ra chiến trường.

Trên chiến trường, những vấn đề này cuối cùng sẽ trở nên phức tạp hơn.

Việc huy động không đầy đủ dẫn đến không đủ quân để bổ sung hàng ngũ hoặc thành lập đủ lữ đoàn mới, trong khi các vấn đề về huấn luyện, tuyển chọn những người lớn tuổi, không đủ sức lực và việc đưa các lữ đoàn mới không có kinh nghiệm chiến đấu vào trận chiến lại dẫn đến tổn thất cao hơn và cần phải huy động nhiều quân hơn.

Theo thời gian, nếu họ phải chịu tổn thất lớn, ngay cả những lữ đoàn mạnh nhất và dày dạn kinh nghiệm chiến đấu của Ukraine cũng bắt đầu nhanh chóng mất đi hiệu quả chiến đấu.

"Tình hình nhân lực đã xấu đi trong năm qua. Hầu hết các lữ đoàn hiếm khi được luân phiên từ tiền tuyến, điều này có thể dẫn đến tình trạng kiệt sức và suy yếu theo thời gian", Rob Lee, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, cho biết.