Nga tỉnh táo trước đòn ảo của Mỹ ở Syria

Nga không dễ bị qua mặt

Trang expert.ru của Nga cho rằng thông tin Mỹ chấm dứt chương trình cung cấp vũ khí và nhu yếu phẩm cho các tổ chức phiến quân tại Syria dù đúng hay sai thì cũng không có nghĩa là Mỹ hoàn toàn từ bỏ việc hỗ trợ cho các đối thủ của Tổng thống Syria Bashar Al-Assad.

Theo The Washington Post, quyết định của Mỹ về việc ngừng hỗ trợ phe nổi dậy Syria được đưa ra cách đây 1 tháng, sau cuộc nói chuyện của Tổng thống Mỹ Donald Trump với Giám đốc CIA Mike Pompeo và Trợ lý An ninh H. R. McMaster, người được coi là "cánh tay phải" của ông Trump trong tất cả các vấn đề liên quan đến Syria.

Do cuộc nói chuyện này diễn ra ngay trước thềm hội nghị thượng đỉnh G20, nơi lãnh đạo Nga và Mỹ có cuộc đàm phán, nên việc ngừng ủng hộ các phiến quân Syria được coi là sự nhượng bộ và một phần trong thỏa thuận của ông Trump với người đồng cấp Nga Vladimir Putin.

Tuy nhiên, việc Mỹ chấm dứt chương trình hỗ trợ phiến quân Syria không có nghĩa là Mỹ ngừng hỗ trợ cho các đối thủ của ông Assad. Nó cho thấy Mỹ có những đối tượng ủng hộ khác trong khu vực.

Lực lượng dân chủ Syria (SDF) còn thể hiện năng lực chiến đấu cao hơn là quân đội Syria Tự do. Tổ chức này đang được phía Mỹ nỗ lực mô tả là “toàn Syria”, song hạt nhân của nó vẫn là các lực lượng người Kurd.

Chương trình hỗ trợ của CIA giờ không quá cần cho họ: họ đã từng trải trong chiến đấu và được huấn luyện tương đối tốt. Tuy nhiên, hỗ trợ từ trên không và cung cấp vũ khí của Mỹ là chuyện khác. Mà cả hai hỗ trợ này ông Trump đều không có ý định chấm dứt.

Hiện Lực lượng dân chủ Syria đang chiến đấu khá thành công nhằm giành thủ phủ của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) là thành phố Raqqa. Theo giới phân tích Nga, lực lượng này giành được Deir ez-Zor cũng là nhờ Mỹ.

Quan hệ giữa lực lượng này và ông Assad sau khi đánh bại kẻ thù chung sẽ như thế nào còn là việc chưa rõ, nhưng khó có thể là một mối quan hệ hòa bình.

Chính phủ Syria có thái độ thù địch với ý tưởng tự trị cho người Kurd. Dù hiện tại Lực lượng dân chủ và quân đội Assad chưa giao tranh, song chiến tranh có thể nổ ra bất cứ lúc nào. Khi đó, Mỹ chắc chắn sẽ ủng hộ đối tượng “yêu thích” của mình.

Vấn đề người Kurd tại Syria, cũng như tại Iraq, sẽ nổi lên khi IS suy yếu. Các tổ chức của tộc người bị phân tán này sẽ đòi được đền đáp cho những đóng góp dù không phải mang tính quyết định nhưng rất quan trọng của họ vào chiến thắng IS. Cái giá đó chỉ có thể là thành lập nhà nước riêng hoặc ít nhất là quyền tự trị rộng rãi.

Ranh giới và điều kiện của nhà nước hay quyền tự trị này chưa rõ, chỉ chắc chắn một điều quyền tự quyết của dân tộc sinh sống trên lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ, Iraq, Iran và Syria sẽ gây ra những thay đổi lớn trong khu vực.

Hơn thế nữa, tại Kurrdistan ở Iraq còn có mỏ dầu giàu có. Nếu Lực lượng dân chủ Syria cũng thành công tại Syria, họ sẽ có vùng dầu Deir ez-Zor. Dù thế nào thì sau IS bị đánh bại, vấn đề người Kurd sẽ quyết định vận mệnh của Trung Đông. Điều này ông Trump hiểu rất rõ và vì vậy ông đang chuẩn bị cho tương lai.

Mỹ thay đổi chiến thuật

Báo chí Mỹ thời gian qua liên tục dẫn lời các quan chức nước này cho biết Tổng thống Donald Trump đã chấm dứt chương trình bí mật của Mỹ cung cấp vũ khí và nhu yếu phẩm cho các tổ chức phiến quân tại Syria.

Giới phân tích Mỹ còn đánh tiếng rằng bước đi này được xem như sự thừa nhận rằng nỗ lực này đã thất bại và Mỹ đã từ bỏ hy vọng lật đổ được chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad. Thậm chí, có ý kiến còn coi đây là sự xuống nước của Tổng thống Trump để làm hài lòng Nga.

Trên thực tế, quyết định này chưa bao giờ được chính thức công khai, cũng như khi chương trình được bắt đầu một cách bí mật cách đây 4 năm, khi Tổng thống Barack Obama ủy quyền cho Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) thực hiện.

Chương trình bí mật này ban đầu nhằm mục tiêu buộc ông Assad phải ngồi xuống bàn thương lượng. Và trên thực tế, Ngoại trưởng Mỹ khi đó là John Kerry đã tham gia một loạt cuộc đàm phán. Song mỗi thỏa thuận ngừng bắn - thời hạn chót cho "lộ trình" chính trị để tiến tới bầu cử tại quốc gia này - đều thất bại.

Ông Kerry phàn nàn rằng ông Obama không sẵn sàng gây đủ áp lực quân sự lên ông Assad để thêm sức mạnh cho hoạt động ngoại giao. Về phần mình, ông Obama không muốn sa chân vào một cuộc chiến tranh Trung Đông mà ông không thể kiểm soát lẫn dự đoán được kết cục.

Vào thời kỳ đỉnh cao, chương trình này còn "vươn" tới các những căn phòng tác chiến tại Jordan và Thổ Nhĩ Kỳ, ủng hộ những tổ chức phiến quân chiến đấu dưới cờ hiệu của Quân đội Giải phóng Syria - những lực lượng không bị xem là cực đoan. Tuy nhiên, áp lực lên ông Assad đã không đủ lớn để buộc ông phải tham gia các cuộc đàm phán nhằm kết thúc cuộc nội chiến.

Áp lực cũng không đủ lớn để mở đường cho các tổ chức phiến quân chiếm đóng những thành phố lớn hay tiến về thủ đô Damascus. Chương trình cũng tìm cách hẫu thuẫn cái gọi là phiến quân ôn hòa chiến đấu với những phần tử cực đoan như chi nhánh của Al Qaeda ở Syria.

Chương trình càng trở nên không có hiệu quả khi Nga gia tăng sự hiện diện tại Syria mà theo người Mỹ là nhằm mục tiêu và làm suy yếu nghiêm trọng lực lượng phiến quân được CIA hậu thuẫn.

Chuyên gia người Mỹ Charles Lister thuộc Viện Trung Đông ở Washington nói: "Đây là dấu hiệu rõ nhất cho thấy chính quyền đã bỏ rơi phe đối lập".

Tuy nhiên, giới phân tích Mỹ cũng thừa nhận việc chấm dứt chương trình bí mật, vốn chủ yếu trợ giúp phiến quân hoạt động ở vùng Đông Bắc Syria gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và ở miền Nam gần biên giới Jordan, sẽ không ảnh hưởng đến cuộc chiến chống IS ở miền Đông.

Lầu Năm Góc đang tiến hành một chương trình khác để hậu thuận lực lượng dân quân người Kurd gốc Arab có tên là Lực lượng Dân chủ Syria.

Tư lệnh Bộ Chỉ huy Tác chiến Đặc biệt của quân đội Mỹ, Tướng Raydomd Thomas khẳng định việc CIA dừng hỗ trợ phiến phân Syria không nhằm mục đích cải thiện quan hệ với Nga.

Tướng Thomas tuyên bố: "Tôi nghĩ đây là quyết định được đưa ra dựa trên đánh giá về bản chất của chương trình, về những gì mà chúng tôi đang cố gắng thực hiện cũng như tính khả thi của nó. Đây là quyết định rất khó khăn và hoàn toàn không phải là cách để xoa dịu người Nga".

Chống IS chắc chắn chỉ là cách nói “hợp thời” của người Mỹ, còn trên thực tế ai cũng hiểu người Mỹ muốn gì.

Theo Thành Minh

Báo Đất việt