Mỹ - Ukraine giương sẵn "hiểm địa" mới với Nga, ông Putin ra tay hóa giải thế nào?

Tuyên bố chung Mỹ - Ukraine có gì đáng chú ý?

Kết thúc cuộc đàm phán ngày 11/3, Mỹ và Ukraine ra tuyên bố chung. Theo Trưởng đoàn Ukraine, ông Andriy Yermak, Mỹ và Ukraine đạt được một số thỏa thuận sau:

Thứ nhất, Kiev sẵn sàng chấp nhận đề xuất của Mỹ về việc ngay lập tức áp dụng lệnh ngừng bắn tạm thời trong 30 ngày và có thể được gia hạn theo thỏa thuận của các bên nhưng phải được phía Nga chấp thuận.

Thứ hai, các bên thảo luận về tầm quan trọng của các nỗ lực nhân đạo trong thời gian ngừng bắn, bao gồm việc trao đổi tù binh, thả tự do cho thường dân bị giam giữ và trả lại trẻ em Ukraine bị di dời cưỡng bức.

Thứ ba, Washington sẽ thông báo cho Moscow biết rằng việc Nga chấp thuận thỏa thuận này là chìa khóa để đạt được hòa bình.

Thứ tư, Mỹ ngay lập tức khôi phục việc chia sẻ thông tin tình báo và tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraine.

Thứ năm, Mỹ và Ukraine nhất trí sẽ ký kết thỏa thuận về tài nguyên khoáng sản càng sớm càng tốt.

Thứ sáu, Mỹ và Ukraine nhất trí xác định thành phần của các nhóm đàm phán và ngay lập tức bắt đầu đàm phán để đạt được nền hòa bình bền vững. Mỹ có trách nhiệm thảo luận các đề xuất này với phía Nga.

Theo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong các cuộc đàm phán với đoàn Mỹ ở Ả rập Xê út, đoàn đàm phán Ukraine có ý định đề xuất thỏa thuận ngừng bắn trên không và trên biển, nghĩa là các bên từ bỏ các cuộc tấn công bằng tên lửa, bom, máy bay không người lái tầm xa và các hoạt động trên biển.

Tuy nhiên, trong quá trình đàm phán, đoàn Mỹ đề xuất ngay lập tức thiết lập lệnh ngừng bắn toàn diện trong 30 ngày, không chỉ đối với tên lửa, máy bay không người lái và bom, không chỉ ở Biển Đen mà còn trên toàn bộ chiến tuyến. Phía Ukraine chấp nhận đề xuất này của Mỹ và coi đây là đề xuất tích cực và sẽ  sẵn sàng thực hiện bước đi này.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio xác nhận các nội dung của thỏa thuận như ông Andriy Yermak thông báo và cho rằng trong vấn đề hòa bình ở Ukraine, quả bóng đang ở bên phía sân của Nga. Ông cho biết, Kiev đã có bước đi tích cực khi đồng ý ngừng bắn toàn diện và Washington hy vọng Nga sẽ đáp lại và sẽ đưa ra câu trả lời "chấp nhận" trong thời hạn sớm nhất có thể.

Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông  Steve Witkoff, dự kiến sẽ đến Moscow trong những ngày tới để tìm hiểu phản ứng của Nga đối với các thỏa thuận nói trên giữa Kiev và Washington.

Cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Donald Trump, ông Mike Waltz, cho biết ông có ý định sẽ nói chuyện với đại diện Nga trong những ngày tới.

Thế tiến thoái lưỡng nan của Nga

Tình hình trên thực địa vào thời điểm này là Nga đang giành ưu thế toàn diện trên chiến trường và kiên quyết đẩy lùi hoàn toàn lực lượng Ukraine ra khỏi lãnh thổ tỉnh Kursk, đồng thời tiến tới giành quyền kiểm soát hoàn toàn đối với 4 vùng Lugansk, Donetsk, Zaporizhia và Kherson đã sáp nhập vào Nga từ tháng 9/2022.

Tổng thống Vladimir Putin từng nhiều lần tuyên bố, điều kiện của Nga tiến hành đàm phán để chấm dứt chiến tranh là quân đội Ukraine phải rút khỏi Kursk và 4 vùng Lugansk, Donetsk, Zaporizhzhia, Kherson; Ukraine chấp nhận vị thế trung lập, không gia nhập NATO; Ukraine phải tiến hành phi phát xít hóa. Trên cơ sở đó xây dựng một đất nước Ukraine mới, láng giềng và thân thiện với Nga.      

Quan điểm của Moscow là có thể đàm phán với Ukraine để ký kết hiệp định hòa bình, chấm dứt chiến tranh trên cơ sở thỏa thuận mà hai bên đã đạt được tại Istabul trong tháng 3/2022, có tính đến tình hình thực tế hiện nay.

Tuy nhiên, được sự giúp đỡ của phương Tây, chính quyền Kiev không ký kết thỏa thuận Istabul và tiếp tục cuộc chiến tranh ủy nhiệm với toan tính đánh bại Nga.

Bloomberg trích dẫn nguồn tin tin cậy cho biết, Nga sẵn sàng thảo luận về đề xuất của Mỹ và Ukraine thực hiện lệnh ngừng bắn tạm thời với Ukraine chỉ sau khi biết được các nguyên tắc cơ bản làm cơ sở để ký kết hiệp định hòa bình cuối cùng nhằm chấm dứt chiến tranh và khi đó sẽ đưa ra quyết định có thể chấp nhận lệnh ngừng bắn tạm thời hay không.

Ngoài ra, Nga đặc biệt muốn biết rõ các thông số của sứ mệnh gìn giữ hòa bình trong tương lai, trong đó có thông số về các quốc gia sẽ tham gia lực lượng này.

Mục tiêu của Nga không phải là một lệnh ngừng bắn ngắn hạn, tạm thời, mà là ký kết hiệp định hòa bình có giá trị pháp lý để thiết lập nền hòa bình bền vững lâu dài.

Trước đề xuất ngừng bắn của Mỹ và Ukraine, Nga bị rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.

Nếu Moscow không chấp nhận đề xuất ngừng bắn toàn diện trong 30 ngày, Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ thực hiện lời đe dọa là tiếp tục áp đặt các biện pháp cấm vận Nga còn gắt gao hơn. Tổng thống Putin đã tiên liệu trước tình huống này và sẽ tiếp tục chiến đấu để đạt được mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt.

Còn nếu Nga chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn theo đề xuất, Ukraine được cho là sẽ tiếp tục nhận viện trợ toàn diện của Mỹ và sẽ được Washington nối lại việc cung cấp tin tức tình báo để củng cố, tập hợp lực lượng và tái vũ trang để tiếp tục cuộc chiến với Nga.

Cũng không loại trừ khả năng, trong trường hợp Nga chấp nhận ngừng bắn nhưng trong quá trình thực hiện thỏa thuận, Ukraine sẽ gây hấn và cáo buộc "Nga vi phạm lệnh ngừng bắn". Mượn cớ đó, chính quyền Kiev yêu cầu NATO khẩn cấp kết nạp Ukraine làm thành viên. Lúc này, NATO sẽ bị kéo vào tham chiến, điều mà ông Zelensky mong muốn từ lâu nhưng chưa thực hiện được.

Chúng ta phải chờ đợi xem trong những ngày tới Tổng thống Nga Putin sẽ hóa giải tình huống tiến thoái lưỡng nan này như thế nào.

Nhưng quan điểm có tính nguyên tắc của Nga là, trước hết cần loại bỏ các mối đe dọa đối với an ninh của Nga từ hướng Ukraine và phương Tây nói chung do sự mở rộng của NATO về phía Đông, cũng như chấm dứt chính sách của chính quyền Kiev nhằm xóa bỏ tất cả những gì có liên quan đến Nga và thế giới Nga.