Mỹ công bố kế hoạch chi tiêu quốc phòng kỷ lục với 4 ưu tiên chiến lược

 Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch chi tiêu quốc phòng cho năm tài chính 2026 (FY2026) với tổng ngân sách vượt mốc 1.000 tỷ USD, đánh dấu mức tăng 13% so với năm tài chính 2025, nhằm củng cố chiến lược "hòa bình thông qua sức mạnh" của Mỹ giữa lúc căng thẳng địa chính trị toàn cầu leo thang.

Ngân sách khổng lồ này, được Tổng thống Trump đệ trình lên Quốc hội vào tháng 6, phản ánh sự chuyển dịch từ các chính sách kiềm chế chi tiêu trước đây sang cách tiếp cận tích cực hơn, nhằm đối phó với các mối đe dọa từ Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên.

Theo tài liệu từ Ngân sách Nhà Trắng, khoản chi tiêu này bao gồm 961,6 tỷ USD cho Bộ Quốc phòng (DoD) và các khoản bổ sung cho các cơ quan liên quan như Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc gia (NNSA).

Kế hoạch FY2026 nhấn mạnh 4 ưu tiên chiến lược then chốt: Hiện đại hóa năng lực hạt nhân; Phát triển máy bay chiến đấu thế hệ mới F-47; Mở rộng hạm đội hải quân với thêm 19 tàu chiến; Xây dựng lá chắn phòng thủ tên lửa "Vòm Vàng" (Golden Dome).

Hiện đại hóa năng lực hạt nhân: Trụ cột răn đe

Với 62 tỷ USD, ưu tiên hàng đầu là hiện đại hóa "tam vị nhất thể" hạt nhân của Mỹ, bao gồm tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM), tàu ngầm mang tên lửa hạt nhân và máy bay ném bom chiến lược. Khoản ngân sách này tăng đáng kể so với 44 tỷ USD của FY2025, nhằm thay thế các hệ thống cũ từ thời Chiến tranh Lạnh.

Chương trình Sentinel ICBM sẽ nhận thêm kinh phí để thay thế tên lửa Minuteman III, dự kiến triển khai đầy đủ vào năm 2030. Chương trình máy bay ném bom tàng hình B-21 Raider cũng được đẩy mạnh, với kế hoạch mua sắm thêm 10 chiếc trong FY2026.

Chuyên gia hạt nhân Hans Kristensen thuộc Liên đoàn Các Nhà Khoa học Mỹ (FAS) nhận định: "Việc hiện đại hóa này là cần thiết để duy trì sự răn đe đáng tin cậy, đặc biệt khi Nga và Trung Quốc đang mở rộng kho vũ khí hạt nhân của họ." Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về nguy cơ chạy đua vũ trang khi Hiệp ước New START sắp hết hạn vào tháng 2/2026.

F-47: Tiêm kích thế hệ mới định hình ưu thế trên không

Để duy trì ưu thế trên không trước Trung Quốc, kế hoạch FY2026 dành 30 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển (R&D) máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu F-47, thuộc chương trình Next Generation Air Dominance (NGAD). Boeing đã nhận hợp đồng vào tháng 3, với mục tiêu chiếc F-47 đầu tiên bay thử nghiệm vào năm 2028.

F-47 được thiết kế để thay thế F-22 Raptor, tích hợp công nghệ tàng hình tiên tiến, động cơ thích ứng và khả năng hoạt động với UAV đồng hành. Tướng Không quân Mỹ Mark D. Kelly nhấn mạnh: "F-47 không chỉ là máy bay, mà là hệ thống gia đình, giúp Mỹ duy trì ưu thế trên không đến năm 2040".

Mở rộng hạm đội hải quân: Đối trọng với Trung Quốc

Để đối phó với sự mở rộng hải quân của Trung Quốc, kế hoạch FY2026 phân bổ 47,3 tỷ USD để mua sắm 19 tàu chiến mới. Bao gồm 2 tàu ngầm tấn công lớp Virginia, 2 tàu khu trục lớp Arleigh Burke, 1 tàu tấn công đổ bộ lớp America và các tàu hỗ trợ khác. Động thái này sẽ nâng tổng số tàu hải quân Mỹ lên khoảng 310 chiếc vào cuối năm 2026, hướng tới mục tiêu 355 tàu vào năm 2030.

Chuyên gia hải quân Bryan Clark từ Viện Hudson nhận định: "Mở rộng hạm đội là bước đi chiến lược để duy trì tự do hàng hải, nhưng thách thức nằm ở năng lực đóng tàu".

"Vòm Vàng": Lá chắn phòng thủ tên lửa đa tầng

Chương trình phát triển hệ thống phòng thủ tên lửa đa tầng "Vòm Vàng" (Golden Dome), được Tổng thống Trump công bố vào tháng 1, nhận 30 tỷ USD trong ngân sách FY2026. Hệ thống này nhằm bảo vệ lãnh thổ Mỹ khỏi các mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và siêu vượt âm.

Golden Dome bao gồm các lớp đánh chặn ở tầng cao (THAAD), tầng trung (Aegis) và tầng thấp (Patriot),... Chuyên gia tên lửa Tom Karako từ CSIS cho biết: "Golden Dome là phản ứng với môi trường bị đe dọa, nơi tên lửa là vũ khí lựa chọn của Nga, Iran và Triều Tiên". Tuy nhiên, chi phí cao và tính khả thi kỹ thuật vẫn đang gây tranh cãi.

Thách thức và triển vọng

Mặc dù được đánh giá là cần thiết để khôi phục sức mạnh răn đe của Mỹ, kế hoạch chi tiêu quốc phòng FY2026 cũng vấp phải chỉ trích về tính bền vững tài chính. Chuyên gia Loren Thompson từ Viện Lexington cảnh báo: "Mức chi tiêu vượt 1.000 tỷ USD có thể dẫn đến thâm hụt ngân sách lớn hơn, ảnh hưởng đến nền kinh tế dài hạn".

Đến nay, Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng Quốc gia (NDAA) cho FY2026 đã được Thượng viện thông qua với mức 925 tỷ USD cơ bản, các khoản bổ sung đang được thảo luận. Kế hoạch này phản ánh triết lý "hòa bình qua sức mạnh" của Tổng thống Trump, nhưng tính bền vững phụ thuộc vào quyết định của Quốc hội và sự bứt phá của kinh tế Mỹ.

Các chuyên gia đồng ý rằng, nếu thực hiện tốt, kế hoạch này sẽ củng cố vị thế của Mỹ, nhưng cần giám sát chặt chẽ để tránh lãng phí và đảm bảo cân bằng giữa an ninh và tài chính trong bối cảnh thế giới đầy bất ổn.