Mua xà lim để… ở tù

Bé Pastora 10 tuổi ở cùng dãy với các “chú” và các “bác” phạm tội giết người, trộm cắp và buôn lậu ma túy. Cách đây 5 năm, bố của Pastora - Angel Rojas - bị bắt và bị tống vào nhà tù San Pedro ở La Paz, về tội tàng trữ và buôn cocain. Không còn biết ở đâu, Pastora cùng mẹ và đứa em gái mình dọn vào tù sống chung với bố. Trừ khi bố em được giảm án, Pastora sẽ phải ở tù cho đến năm 16 tuổi. Em là một trong gần 1.500 đứa trẻ Bolivia mà nơi sinh sống là cái xà lim.

Nhà Pastora sống quây quần trong cái xà lim 2x3m. Không gian sinh hoạt càng chật chội từ khi gia đình có thêm một bé trai. Cuộc sống trong tù lúc đầu tuy khó khăn nhưng sau rồi cũng quen. Pastora nói: “Em thích sống ở đây. Chúng em có thể nô đùa mọi nơi. Vui lắm!”. Dù sao cũng còn hơn sự chia cắt. Không chỉ vợ con tù nhân mới chấp nhận cảnh vào tù ở chung với chồng-cha. Cả những cô bồ chung thủy cũng tình nguyện vào trại giam chăm sóc cho người yêu.

Tù cũng có giai cấp!

Các tù nhân ở San Pedro buộc phải bỏ tiền mua xà lim, tốn khoảng vài trăm đôla. Họ có thể bán lại cho kẻ mới đến khi mãn hạn tù. Có thể dễ dàng nhận biết ai sắp được thả: trước cửa xà lim họ, có mảnh giấy đề: “Xà lim bán, vui lòng liên hệ tại đây”. Những kẻ tội phạm anh chị, thường kiếm chác khá nhiều trước khi vào tù, đã sắm đủ thứ tiện nghi sinh hoạt lẫn giải trí: truyền hình cáp chẳng hạn (thậm chí phòng tắm được thiết kế đẹp như trong khách sạn).

Tuy nhiên, đa số tù nhân đều nghèo, đến độ không có tiền mua xà lim. Họ chui rúc dưới gầm cầu thang, trên đầu là dãy toilet và phía dưới là các hành lang hẹp tối tăm. Dù thế, họ cũng cố gắng làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn, bằng cách trang trí với những bức ảnh to, hay giăng tấm mền đầy màu sắc. Ngoài ra, họ cũng cố gắng trang bị một cái tivi để giải trí.

Nhà tù được chia làm nhiều khu, mỗi khu được xếp loại bằng số ngôi sao. Phòng giam ở khu 5 sao có giá đến 16.000 USD và chỉ có những tay cỡ gộc mới có tiền ở đó. Khu 5 sao thậm chí còn được đặt tên nghe như một khách sạn. Chẳng hạn khu La Posta, nơi ở của tội phạm - tỉ phú Roberto Suarez, một trong những người giàu nhất Bolivia (từng đề nghị trả nợ nước ngoài cho Chính phủ Bolivia).

Tương phản với khu 5 sao là khu ổ chuột. La Cancha là một trong những nơi như thế. Đây là chỗ được xếp vào loại nguy hiểm. Có lần, một tên tội phạm đã bị đâm chết khi gian lận trong một ván bài. Ở khu “ổ lợn” khác, 111 tù nhân cùng tắm chung dưới một cái vòi sen.

Với tù nhân, chuyện trốn thoát cũng hiếm khi xảy ra, tuy an ninh không được chặt chẽ. Các xà lim không bao giờ bị khóa và giám thị thì chỉ xuất hiện một lần trong ngày, vào lúc 6h sáng, để điểm danh.

Hệt như sinh hoạt bên ngoài, tù nhân thường xuyên tổ chức tiệc tùng. Họ có đội bóng riêng và câu lạc bộ riêng. Thậm chí, vài người còn lập nhà hàng để đáp ứng nhu cầu của tù nhân, và cải thiện cuộc sống cho chính gia đình họ, gia đình Postora là một ví dụ.

Dở khóc dở cười

Dưới vùng có nhà tù San Pedro 600 m là khu Obrajes. Đó là chỗ của nhà tù nữ. Trong cái sân to, người ta thấy các nữ tù nhân tay khoác tay, chuyện trò vui vẻ như trong công viên, trong khi đám con nít cười nói om sòm. Người ta nói, ở đây trẻ con đông hơn tù nhân. Thật ra thì sự chênh lệnh không nhiều: 180 nữ phạm nhân so với 80 đứa trẻ. Có những bà mẹ có đến 4 đứa con ở tù với mình. Một số khác thì đang mang bầu. Đến ngày sinh, họ được phép ra tù, vào viện, nhưng phải trở lại nhà tù vào ngay sau khi sinh con.

Bởi thế, nhiều đứa trẻ chưa bao giờ thấy mình có một căn nhà nào khác, ngoài xà lim. Một bà mẹ trẻ nói: “Chúng tôi coi nhau như chị em vậy. Những người đây đều có học thức, thích yên tĩnh” (?!).

Trở lại nhà tù San Pedro. Việc hiện diện của phụ nữ trong tù đôi lúc nảy sinh nhiều hiện tượng khó giải quyết: nghiện ngập, cưỡng hiếp và cả gái làm tiền. Năm ngoái, một bé gái đã bị hãm hiếp đến chết. Ông bố của nạn nhân đã nổi điên đòi tìm kẻ giết con mình. Người ta đã phải chuyển ông bố này sang nhà tù tối an ninh Chonchocorro, nơi duy nhất ở Bolivia không cho phép gia đình tù nhân vào ở chung.

Do sự cố vừa nói, Ban giám đốc nhà tù Bolivia mới đây đã ban lệnh cấm vợ con tù nhân vào một số trại giam. Ban giám đốc còn tung ra chiến dịch với khẩu hiệu “Đừng bỏ tù thời niên thiếu của tôi” và hy vọng năm tới, tất cả nhà tù Bolivia không còn trẻ em. Lúc đó, chỉ những nữ tù nhân có trẻ dưới 6 tuổi mới được phép giữ con lại trong tù.

Bác sĩ Renan Crespo thuộc Ban giám đốc cho biết có thêm nhiều bé gái 13-14 tuổi đã tham gia vào hoạt động mại dâm trong tù. Chiến dịch này của Ban giám đốc bị nhiều tù nhân phản đối. Việc đã thành thông lệ khó có thể ngăn chặn hay xóa bỏ trong thời gian ngắn. Trước mắt, mẹ của Pastora vẫn cảm thấy an tâm khi các con sống gần mình...

Theo Anh Vũ

An ninh thế giới