"Mắt thần" Mỹ theo dõi 13 đập thủy điện Trung Quốc trên sông Mekong

SCMP đưa tin, Mỹ tuần này đã khởi động một dự án mang tên "Giám sát đập trên sông Mekong" nhằm thiết lập hệ thống vệ tinh theo dõi 13 đập thủy điện Trung Quốc dọc theo con sông.

Hệ thống theo dõi trên là một nền tảng trực tuyến mã nguồn mở sẽ cung cấp thông tin cập nhật hàng tuần bằng cách sử dụng hình ảnh vệ tinh và theo dõi từ xa về mực nước của các hồ chứa tại 13 đập của Trung Quốc dọc theo dòng chính sông Mekong, cũng như tại 15 đập phụ lưu.

Hàng tuần, hệ thống cũng đăng tải các hình ảnh và phân tích về các đập của Trung Quốc trên thượng nguồn sông Mekong, cũng như bản đồ và dữ liệu về nhiệt độ, lượng tuyết phủ, lượng mưa và các chỉ số khác dọc theo toàn bộ dòng sông. Đây là dự án hợp tác giữa trung tâm Stimson (Mỹ) và công ty tư vấn Eyes On Earth nhằm cung cấp dữ liệu minh bạch hơn về sông Mekong.

Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell cáo buộc Trung Quốc gây ra hạn hán ở khu vực hạ lưu với hàng loạt con đập dọc sông Mekong - nơi được xem nguồn sống của 60 triệu người. Ông Stilwell cho rằng tình trạng hạn hán từ năm ngoái kéo dài tới năm nay và trở nên tồi tệ hơn do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Quan chức Mỹ nói rằng hình ảnh vệ tinh hồ Tonle Sap ở Campuchia từ tháng 4 tới tháng 8 năm nay không chỉ cho thấy mực nước thấp bất thường mà còn cho thấy sản lượng đánh bắt cá giảm 90%.

Ông Stilwell nhấn mạnh việc họ tung ra sáng kiến này là bằng chứng cho thấy Mỹ duy trì cam kết ở khu vực. Trước đó, hồi đầu tháng 11, Trung Quốc từng công bố một sáng kiến tương tự mang tên "Nền tảng chia sẻ thông tin hợp tác tài nguyên nước Lan Thương - Mekong" với cam kết rằng Bắc Kinh sẽ chia sẻ chia sẻ dữ liệu thủy văn quanh năm. Trước đây, Trung Quốc chỉ công khai các thông tin liên quan tới mùa lũ.

Ông Stilwell cho rằng các dữ liệu mà Trung Quốc cung cấp vẫn hạn chế về quy mô và không cung cấp thông tin chi tiết mà các nước trên sông Mekong cần biết để quản lý ngành nông nghiệp và các ngành khác.

Ông Stilwell cũng kêu gọi các nước ASEAN đưa ra lập trường chung về sông Mekong, tương tự với vấn đề Biển Đông.

Theo các chuyên gia, dự án của Mỹ sẽ mang lại lợi ích cho các quốc gia Đông Nam Á. Tuy nhiên, giới quan sát cũng lo ngại các quốc gia này có thể bị kéo vào cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc.

Phát biểu về dự án của Mỹ, phía Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh và các quốc gia trên sông Mekong khác trong những năm gần đây đã vượt qua nhiều thách thức và "sự can thiệp" để tăng cường hợp tác trong lĩnh vực nguồn nước. Trung Quốc cho biết họ chào đón những động thái tư vấn có tính xây dựng nhưng phản đối sự "khiêu khích ác ý".