Dấu ấn Huyền thoại châu Á:
Kỳ cuối: “Cố vấn đặc biệt” của Việt Nam
Ông Lý Quang Diệu từng nhiều lần sang thăm Việt Nam với tư cách một người bạn, nhà tư vấn. Ông đã có nhiều cuộc thảo luận trao đổi kinh nghiệm thẳng thắn, cởi mở với các nhà lãnh đạo Việt Nam về nhiều vấn đề khác nhau.
Thắng về giáo dục sẽ thắng về kinh tế
Lý Quang Diệu đến Việt Nam lần đầu vào năm 1992, khi công cuộc Đổi mới bắt đầu chập chững những bước sơ khởi, và đã có nhiều chuyến thăm khác. Thông điệp ngắn gọn đọng lại sau mỗi cuộc tiếp xúc của vị "cố vấn đặc biệt" Lý Quang Diệu với các nhà lãnh đạo Trung ương cũng như địa phương Việt Nam mà ông gặp luôn là: Việt Nam cần tiến hành những "cuộc cách mạng" về tư duy quản lý và đào tạo nguồn nhân lực.
Mỗi lời khuyên đều được ông đúc kết từ thực tiễn của Singapore, Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, bài học từ những thành công và những sai lầm phải trả giá: “Thế giới đang thay đổi là thách thức lớn nhất. Nếu tự mãn với những gì đã có được, chúng ta sẽ nhanh chóng bị tụt hậu và bị vượt qua. Việt Nam cần luôn luôn thay đổi, cập nhật theo tình hình mới, có chính sách nhất quán theo một tầm nhìn lớn và bắt tay biến tầm nhìn lớn thành hiện thực”.
Trong cuộc gặp với Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết hồi tháng 1-2007, ông Lý Quang Diệu đã đưa ra nhiều ý tưởng về giáo dục cho Việt Nam. Theo ông, “nếu thắng trong cuộc đua giáo dục, sẽ thắng trong phát triển kinh tế. Luôn giáo dục để thừa chứ không phải để thiếu. Nếu tính toán đào tạo đủ, chúng ta sẽ không thể cung cấp đủ nhu cầu của thị trường”.
Tại một cuộc tiếp xúc với các chuyên gia cao cấp của Việt Nam nhân chuyến thăm năm 2009, ông cho rằng, từ sau khi thực thi chính sách Ðổi mới, Việt Nam đã có một bước tiến dài. Từ thực tế đó, ông cho rằng, Việt Nam đã vận hành khá thành công một nền kinh tế thị trường và bắt đầu gặt hái được những thành quả của nền kinh tế này. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, những thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt không hề nhỏ, trong đó, điều cần phải đặc biệt lưu ý là sự phân hóa thành các nhóm xã hội có mức sống khác nhau. Nếu không chú ý đúng mức việc xử lý vấn đề này có thể sinh ra những hậu quả khó giải quyết về sau.
Đánh giá về các kế sách của ông Lý Quang Diệu, sinh thời, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt từng chia sẻ, ấn tượng nhất chính là gợi ý khuyến khích Việt Nam tiếp tục đổi mới, mở rộng quan hệ với bên ngoài: “Bây giờ chúng ta đã thực hiện được điều đó và ông Lý bày tỏ sự hài lòng của mình. Ông cho biết luôn trông đợi được thấy Việt Nam thay đổi như những gì ông chứng kiến trong chuyến thăm lần này. Phải nói rằng, ông Lý Quang Diệu luôn luôn dành sự quan tâm đối với Việt Nam”.
"Đối thủ" của Singapore
Ông Lý Quang Diệu đã nhiều lần nói riêng với cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt rằng, Việt Nam mới là “đối thủ” kinh tế mà Singapore rất e ngại. Ông từng cho rằng, nếu có vị trí số một ở Đông Nam Á thì đó phải là Việt Nam mới xứng đáng. Bởi so sánh về địa chính trị, tài nguyên, con người thì Việt Nam không thể xếp sau nước nào trong khu vực. “Tài năng của người Việt Nam trong việc sử dụng và cải tiến các khí tài của Liên Xô trong thời kỳ chiến tranh và tài năng của người Việt hiện sống ở Mỹ và Pháp nhắc nhở chúng ta về những phẩm chất tuyệt vời của dân tộc này”, ông viết trong hồi ký "Bí quyết hóa rồng".
Trò chuyện với cây bút Seth Mydan của tờ New York Times hồi tháng 9-2010, ông Lý Quang Diệu cho rằng trong bất cứ trường hợp nào, phán xét cuối cùng về công trạng của ông không phải do các bài viết hay ký giả hiện nay đưa ra mà nó thuộc về các học giả tương lai, những người sẽ nghiên cứu trong bối cảnh thời đại của họ. Ông cũng dẫn ra một câu ngạn ngữ Trung Quốc có đại ý là “đừng đánh giá một người trước khi quan tài người đó đóng lại”. “Hãy đóng quan tài rồi quyết định. Sau đó bạn phán xét người ta. Tôi có thể vẫn làm điều gì đó dại dột trước khi nắp quan tài của tôi được đóng lại”, ông nói. Khi chiêm nghiệm về tuổi tác, những đau thương và mất mát, ông từng hỏi phóng viên New York Times: “Khi nào chiếc lá cuối cùng lìa cành?” Chiếc lá giờ đây đã lìa cành nhưng chắc chắn rằng, vẫn còn đó một Lý Quang Diệu mãi gắn liền với Singapore, một Singapore mãi gắn liền với tên tuổi Lý Quang Diệu. |