"Kế hoạch B" của IS

Bị đánh tan tác tại Iraq và Syria, IS đang tìm địa bàn mới mà Lybia là lý tưởng nhất.

Địa bàn mới của IS

Trong vài tháng gần đây, lực lượng IS tại Iraq và Syria đang gặp khó trên hai lĩnh vực, quân sự và tài chính. Ở Syria, với sự giúp sức của không quân Nga, lực lượng chính phủ Damas đã giành thắng lợi liên tiếp, đẩy lui IS khỏi 8 tỉnh miền Đông Bắc.

Tại Iraq, quân IS bị lực lượng chính phủ và dân quân người Kurd đẩy lui khỏi nhiều thành phố mà quan trọng nhất là Ramanda, nơi được coi là căn cứ chính của quân khủng bố tại Iraq.

Về tài chính, buôn lậu dầu là nguồn thu chính của tổ chức IS. Nhưng thời gian qua giá dầu giảm từ 100USD xuống còn chưa đầy 30USD cũng khiến nguồn thu của IS bị sụt giảm nghiêm trọng để duy trì bộ máy khủng bố khổng lồ.

Báo Washington Post cho biết, thu nhập của IS từ 1-1,5 triệu USD/ngày nhờ bán dầu lậu, chỉ còn một nửa so với trước đây (3 triệu USD/ngày). Vì vậy, IS quyết định giảm lương của các tay súng thánh chiến, từ hơn 400USD/người xuống còn 300USD/người. Từ khi Pháp có sáng kiến oanh kích các đoàn xe chở dầu, két tiền của IS đã vơi bớt.

Giáo sư khoa học chính trị Mitch Quinn của Đại học Brigham Young (Mỹ) phân tích: “Tài chính mà IS có được phần lớn nhờ chiếm đoạt, thu giữ và tống tiền và đó là nguồn không ổn định. Nay việc mất lãnh thổ khiến nguồn thu ngày càng trở nên khó khăn”.

Hiện IS đã mất 1/3 lãnh thổ mà nhóm này kiểm soát ở Iraq, trong đó có thành phố Tikrit và nhà máy lọc dầu ở Baiji. Còn tại Syria thì IS để mất thành phố Hula thuộc tỉnh El Hasaka và sân bay Kweyris thuộc tỉnh Aleppo…

Đã vậy, ngày 11/1/2016 AFP dẫn nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết máy bay liên quân đã thả một quả bom 900kg trúng ngay kho tiền mặt của IS, ước tính hàng tỉ USD đã bị thiêu hủy.

“Chúng tôi đã phá hủy kho bạc chứa những đồng tiền nhơ bẩn mà bọn khủng bố kiếm được bằng cách cướp bóc, vơ vét của dân thường và bán lậu dầu mỏ mà chúng khai thác bất hợp pháp” - đại diện Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết.

Trước những khó khăn trên, IS bắt đầu tính cách, trước mắt là mở rộng địa bàn. Theo tờ Wall Street Journal ra ngày 29/11/2015, chỉ trong vòng một năm qua, quân IS tại thành phố Sirte, cách thủ đô Tripoli của Lybia 450 km về phía đông, đã tăng từ 200 lên 5.000 người. Tờ báo Mỹ dẫn nguồn tin riêng cho biết, hiện các thủ lĩnh IS đã đưa ra lời kêu gọi tất cả các lực lượng khủng bố hãy tập trung về Libya để thực hiện ý đồ đánh chiếm các mỏ dầu và các nhà máy lọc dầu ở gần Sirte.

Kể từ ngày 4/1/2016, với khoảng 3.000 chiến binh, IS đã tiến hành nhiều cuộc tấn công nhắm vào các cảng và trạm tiếp dầu ven biển, đặc biệt tại Ras Lanouf và Al Sedra, thủ phủ dầu mỏ của Libya.

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter, IS đã lập nhiều trại huấn luyện tại quốc gia này để thu hút nhiều chiến binh nước ngoài, như đã làm tại Iraq và Syria những năm gần đây. Vấn đề là ở Lybia hiện nay không có một lực lượng có tổ chức nào tại địa phương có thể chặn được đà tiến của IS về phía các mỏ dầu, hầu hết nằm ở Sirte.

Wall Street Journal cho rằng IS có sẵn “kế hoạch B” là đại bản doanh mới ở Libya, quốc gia đang chìm trong hỗn loạn. Đối với các nhóm khủng bố quốc tế, Libya nay là “đất Thánh” quyến rũ hơn cả Iraq hay sa mạc Syria: rộng lớn hơn và giàu có hơn. Vùng duyên hải rộng mênh mông phía Địa Trung Hải và vùng biên giới Sahara rất dễ xâm nhập cũng như đào thoát.

Thành phố cổ Subratha có 100.000 dân nằm giữa biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Tripoli đã bị IS chiếm tháng 12/2014, cũng là nơi huấn luyện những kẻ khủng bố đã tấn công Tunisia, bảo tàng Bardo và thành phố biển Sousse.

Libya có vị trí địa lý đặc biệt là tâm điểm của các tuyến đường buôn lậu lớn tại châu Phi, đồng thời có thể trở thành cơ sở nền tảng để IS mở các cuộc tấn công khủng bố tại châu Âu ở khoảng cách rất gần. Nhà khoa học chính trị Mỹ George Friedman cảnh báo trong năm 2016, IS sẽ mở rộng hoạt động tại Arập Xê út, Ai Cập, Yemen, Libya, vùng hạ Sahara và Tây Nam Á.

IS lôi Mỹ sang Lybia

Trước nguy cơ Libya rơi vào tay IS, phương Tây và các nước Arập không thể khoanh tay ngồi nhìn. Trong những ngày gần đây nhiều dấu hiệu cho thấy Mỹ đang chuẩn bị cho một cuộc can thiệp quân sự.

Ngày 29/1/2016, Nhà Trắng cho hay, trong cuộc họp của Hội đồng An ninh Quốc gia, Tổng thống Barack Obama ra chỉ thị cho các cố vấn “tiếp tục các nỗ lực… hậu thuẫn cho các chiến dịch chống khủng bố tại Libya”.

Theo một giới chức cao cấp Bộ Quốc phòng Mỹ, được AFP dẫn lời, “cần hành động trước khi nước này trở thành một pháo đài” của quân thánh chiến, Mỹ không thể để cho Libya trở thành “một Iraq hay Syria”.

Cũng theo giới chức trên, Washington đang chuẩn bị nhiều khả năng can thiệp quân sự, từ không kích cho đến tham gia vào một chiến dịch được Liên Hiệp Quốc bảo trợ. Trong nhiều tháng gần đây, Mỹ đã cử nhiều đơn vị đặc nhiệm tới Libya để nắm tình hình tại chỗ và bắt liên lạc với các lực lượng địa phương Libya.

Sở dĩ Mỹ cũng như các đồng minh phương Tây, đặc biệt là Pháp, Italia, còn do dự chưa can thiệp quân sự tại Libya là do một chính phủ đoàn kết dân tộc tại đây chưa chính thức ra đời, như yêu cầu của Liên Hiệp Quốc. Cần phải có một giải pháp chính trị trước khi có một giải pháp quân sự. Theo một người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Mỹ, “Libya cần một chính phủ đoàn kết quốc gia để có thể phối hợp với cộng đồng quốc tế”.

Những cuộc thương lượng cho việc lập một chính phủ như vậy là hết sức khó khăn. Điều này phải được sự đồng thuận trước hết của hai quốc hội. Libya có hai quốc hội với hai chính phủ, một ở miền Đông, một ở miền Tây, thành lập kể từ năm 2014. Mỗi phe được sự hậu thuẫn của một số nhóm vũ trang, và nhiều chiến binh nổi dậy từng lật đổ chế độ Kadhafi năm 2011.

Trước tình trạng bất định này, có khả năng các cường quốc phương Tây sẽ phải quyết định ra tay sớm. Theo các nhà quan sát, cho dù rất muốn tham gia, Mỹ dường như không muốn đảm nhiệm vị trí đứng đầu cuộc can thiệp tại Libya, do đã ở tuyến đầu trong hai chiến dịch tại Iraq và Syria.

Lãnh đạo liên quân sắp tới - bao gồm trước hết là Mỹ, Pháp, Anh - rất có thể sẽ do Italia dẫn đầu. Italia là một trong những quốc gia châu Âu chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất do khủng hoảng Libya. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, Italia cho biết sẵn sàng đứng đầu liên quân.

Hôm 28/1, Bộ trưởng Quốc phòng Italia Roberta Pinotti thông báo, cuộc họp Bộ trưởng Quốc phòng các nước trụ cột của liên quân chống IS tại Paris tuần trước đã đạt được một “thỏa thuận hoàn toàn” trong việc cam kết hậu thuẫn cho một chính quyền Libya thống nhất. Lãnh đạo Quốc phòng Italia nói rõ, các cường quốc đang chuẩn bị cho can thiệp quân sự chống IS, cho dù chính quyền thống nhất chưa ra đời trong thời gian trước mắt.

Ngày 2/2, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry công du Roma để hội kiến với các đồng nhiệm châu Âu. Tổng thống Obama sẽ tiếp đồng nhiệm Italia tại Nhà Trắng vào ngày 8/2. Vấn đề đối với các nước có ý định tham gia liên quân chống IS tại Libya là tránh can thiệp thiếu phối hợp.

Hồi đầu tháng 12/2015, Thủ tướng Libya, Abdullah al-Thani nói: “Chúng tôi mong muốn Nga tiến hành cuộc chiến tiêu diệt IS ở Libya và chính phủ Libya đã sẵn sàng để chuẩn bị phối hợp ở cấp cao nhất cho mục tiêu này”.

Ông cũng nói thêm rằng chính quyền Libya hoan nghênh sáng kiến từ bất kỳ nước nào có ý định cung cấp hỗ trợ và giúp khôi phục sự ổn định ở Libya. Theo ông, chính quyền Libya lo ngại về sự xuất hiện của một lượng lớn các phần tử IS, những kẻ đã chạy trốn các cuộc không kích của Nga ở Syria đang có mặt và hoạt động ở Libya.

Theo S.Phương

PetroTimes