Iran thay tướng, triển khai chiến dịch phản công Israel ngay trong đêm

Ngày 14/6, Trung Đông chìm trong khói lửa khi Iran phóng hàng loạt tên lửa vào lãnh thổ Israel, đáp trả các cuộc không kích tàn khốc của Tel Aviv nhằm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự của Tehran.

Bối cảnh: căng thẳng leo thang đỉnh điểm

Những gì diễn ra trong 48 giờ qua đã đánh dấu một bước ngoặt nguy hiểm trong cuộc xung đột Iran - Israel. Theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), Israel đã phát động một chiến dịch không kích quy mô lớn vào sáng 13/6, nhắm vào các cơ sở hạt nhân ở Natanz, Khondab và Khorramabad, cùng với các căn cứ quân sự của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) ở Tehran và Isfahan.

Các cuộc tấn công này được cho là nhằm triệt hạ khả năng phát triển vũ khí hạt nhân của Iran, vốn bị Tel Aviv coi là “mối đe dọa sống còn”.

Hãng tin Tehran Times đưa tin, các cuộc không kích của Israel đã khiến ít nhất 20 chỉ huy cấp cao thiệt mạng, bao gồm Thiếu tướng Mohammad Bagheri - Tổng tham mưu trưởng Quân đội Iran và Thiếu tướng Hossein Salami - Tư lệnh IRGC. Ngoài ra, hai nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran - Mohammad Mehdi Tehranchi và Fereydoun Abbasi, cũng nằm trong số nạn nhân.

Tổng cộng, hơn 150 người thiệt mạng và 350 người bị thương, theo số liệu từ Bộ Y tế Iran công bố trên IRNA ngày 13/6. Các cơ sở hạt nhân bị phá hủy nghiêm trọng, làm dấy lên lo ngại về khả năng phục hồi chương trình hạt nhân của Tehran.

Daniel B. Shapiro, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel và chuyên gia tại Atlantic Council, nhận định: “Các cuộc tấn công của Israel không chỉ nhằm vào cơ sở hạ tầng mà còn nhắm vào bộ máy lãnh đạo quân sự và khoa học của Iran. Đây là một đòn đánh chiến lược, nhưng cũng là canh bạc nguy hiểm, bởi Iran chắc chắn sẽ đáp trả với tất cả sức mạnh mà họ có”.

Iran thay tướng, quyết tâm trong lửa đạn

Trước tổn thất nặng nề, Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei nhanh chóng hành động để ổn định bộ máy chỉ huy. Theo IRNA, vào trưa 13/6, Thiếu tướng Abdolrahim Mousavi được bổ nhiệm làm Tổng tham mưu trưởng Quân đội Iran, thay thế ông Mohammad Bagheri. Ông Mousavi, 61 tuổi, từng là Tư lệnh Quân đội Iran (Artesh) từ năm 2017 và được biết đến với tư duy chiến lược sắc bén, đặc biệt trong các chiến dịch phòng thủ biên giới. Ông đã đóng vai trò quan trọng trong việc hiện đại hóa lực lượng không quân và hải quân Iran, bất chấp các lệnh cấm vận quốc tế.

Cùng lúc đó, Thiếu tướng Mohammad Pakpour, 59 tuổi, được chọn làm Tư lệnh mới của IRGC, thay thế Hossein Salami. Ông Pakpour là cựu chiến binh của cuộc chiến Iran-Iraq (1980-1988), từng chỉ huy các chiến dịch chống khủng bố ở biên giới Iran-Iraq. Ông nổi tiếng với phong cách lãnh đạo cứng rắn và khả năng điều phối các lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah và các nhóm dân quân Shiite ở Iraq.

Theo Pravda, ông Pakpour đã tuyên bố trong lễ nhậm chức: “Israel sẽ phải trả giá đắt cho những hành động tàn bạo của chúng. Cánh cổng địa ngục đã được mở ra”.

Việc bổ nhiệm nhanh chóng hai tướng lĩnh này cho thấy Iran không chỉ muốn duy trì ổn định nội bộ mà còn sẵn sàng cho cuộc chiến kéo dài. Tuy nhiên, các chuyên gia quốc tế bày tỏ lo ngại về những thách thức mà Mousavi và Pakpour phải đối mặt.

Telegraph nhận định: “Sự thay đổi lãnh đạo trong thời điểm khủng hoảng có thể gây ra những rối loạn tạm thời trong chuỗi chỉ huy. Dù ông Mousavi và ông Pakpour là những chỉ huy dày dạn kinh nghiệm, họ cần thời gian để thích nghi với vai trò mới, trong khi Israel không cho họ bất kỳ khoảng trống nào”.

Một số chuyên gia quân sự cho rằng Iran đã chuẩn bị sẵn kế hoạch dự phòng cho tình huống này. Tehran đã xây dựng một hệ thống lãnh đạo quân sự với nhiều lớp dự phòng. Việc bổ nhiệm ông Mousavi và ông Pakpour chỉ là bước đầu tiên. Iran có thể sẽ tiếp tục điều chỉnh nhân sự trong những ngày tới.

Đòn phản công trong đêm: tên lửa rực sáng bầu trời

Chỉ vài giờ sau khi các tướng lĩnh mới nhậm chức, Iran đã phát động đợt tấn công tên lửa quy mô lớn vào Israel vào khoảng 13h ngày 13/6 (giờ địa phương). Theo IRGC, hơn 200 tên lửa đạn đạo, bao gồm các loại Fattah-2 và Kheibar Shekan, đã được phóng đi từ các căn cứ ở miền Tây Iran. Ngoài ra, khoảng 100 máy bay không người lái (UAV) mang đầu đạn nổ cũng tham gia đợt tấn công, nhắm vào các căn cứ quân sự ở Tel Aviv, Haifa và căn cứ không quân Nevatim ở Negev.

Hãng tin Times of Israel cho biết, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã kích hoạt hệ thống phòng thủ đa tầng, bao gồm Arrow, David’s Sling và Iron Dome (Vòm Sắt), để đánh chặn các tên lửa và UAV. IDF tuyên bố đã đánh chặn khoảng 85% số tên lửa, nhưng một số mảnh vỡ từ quá trình đánh chặn đã rơi xuống các khu dân cư ở Tel Aviv, gây thiệt hại cho ít nhất 12 tòa nhà.

Theo Bộ Y tế Israel, ít nhất 50 người bị thương, trong đó một phụ nữ 42 tuổi thiệt mạng do mảnh vỡ tên lửa rơi trúng nhà riêng ở ngoại ô Tel Aviv. Các hình ảnh từ hiện trường, được đăng tải trên NBC News và các bài viết trên X, cho thấy khói bụi bao trùm bầu trời và những tòa nhà cao tầng bị hư hại nghiêm trọng.

IRGC tuyên bố các cuộc tấn công của họ đã “phá hủy hoàn toàn” một số mục tiêu quân sự của Israel, bao gồm một kho vũ khí ở căn cứ Nevatim và một trung tâm chỉ huy ở Haifa. Tuy nhiên, IDF phủ nhận thông tin này, khẳng định thiệt hại ở các căn cứ quân sự là “không đáng kể.” Một bài đăng trên mạng xã hội X chia sẻ: “Iran có thể đã phóng số lượng tên lửa lớn, nhưng hiệu quả thực sự thì đáng nghi ngờ. Hệ thống phòng thủ của Israel quá vượt trội”.

Chuyên gia quân sự Perrihan Al-Riffai từ Atlantic Council nhận định: “Cuộc tấn công của Iran mang tính biểu tượng nhiều hơn là gây thiệt hại thực sự. Tehran muốn chứng minh rằng họ có khả năng đáp trả, nhưng việc phần lớn tên lửa bị đánh chặn cho thấy khoảng cách công nghệ giữa hai bên. Tuy nhiên, các đợt tấn công lặp lại có thể làm quá tải hệ thống phòng thủ của Israel, đặc biệt nếu Iran sử dụng chiến thuật biển người với UAV giá rẻ”.

Israel không khoan nhượng, không kích liên tục

Song song với đòn phản công của Iran, Israel tiếp tục mở rộng chiến dịch không kích vào Iran. Theo IDF, các cuộc tấn công vào sáng 13/6 đã phá hủy 60% cơ sở hạ tầng hạt nhân ở Natanz và Khondab, cùng với các kho vũ khí đạn dược ở Isfahan.

Một đợt tấn công mới được báo cáo vào rạng sáng 14/6, nhắm vào các căn cứ IRGC ở ngoại ô Tehran và các hệ thống phòng không ở thủ đô Iran đã được kích hoạt, với tiếng nổ lớn vang lên trên bầu trời, theo hãng tin Fars News Agency.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, trong bài phát biểu trên truyền hình quốc gia vào tối 13/6, tuyên bố: “Chúng tôi đã giáng những đòn mạnh mẽ vào Iran để ngăn chặn tham vọng hạt nhân của họ. Israel sẽ không cho phép bất kỳ mối đe dọa nào tồn tại”. Ông nhấn mạnh các cuộc tấn công sẽ tiếp diễn cho đến khi “mọi mục tiêu chiến lược được triệt hạ”.

Giới phân tích quốc tế cho rằng, Israel có thể đã nhận được sự hỗ trợ tình báo từ Mỹ, dù Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio khẳng định Washington không tham gia trực tiếp các cuộc không kích.

Theo House of Commons Library, Israel đã sử dụng các tiêm kích F-35I Adir và máy bay không người lái Eitan trong các cuộc tấn công, với hơn 150 quả bom dẫn đường chính xác được thả xuống các mục tiêu ở Iran. Israel có thể đã sử dụng vũ khí mạng để làm gián đoạn hệ thống radar của Iran trước các đợt không kích, tăng hiệu quả của chiến dịch.

Cuộc đối đầu Iran-Israel đang đẩy khu vực Trung Đông đến bờ vực của chiến tranh toàn diện. Theo ISW, Iran có thể sẽ sử dụng các lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah ở Li Băng, Houthi ở Yemen và các nhóm dân quân Shiite ở Iraq để mở rộng mặt trận. Hezbollah đã bắn hơn 40 tên lửa vào miền Bắc Israel vào ngày 13/6, theo L’Orient Today, làm tăng nguy cơ xung đột lan rộng.

Các chuyên gia quốc tế cảnh báo rằng cuộc xung đột này không chỉ đe dọa an ninh khu vực mà còn có thể gây ra những hậu quả kinh tế toàn cầu. Giá dầu Brent đã tăng lên vùng 100 USD/thùng sau các cuộc tấn công của Israel, theo Reuters. Nếu xung đột làm gián đoạn eo biển Hormuz - nơi vận chuyển 20% lượng dầu thế giới - giá dầu có thể vượt 120 USD/thùng, gây ra khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng.

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc họp khẩn theo yêu cầu của Iran, nhưng không đạt được đồng thuận về biện pháp cụ thể. Nga và Trung Quốc cáo buộc Mỹ thiên vị Israel, trong khi Anh và Pháp kêu gọi các bên kiềm chế. Trong bối cảnh này, khả năng đàm phán ngoại giao để xuống thang căng thẳng là “rất mong manh”.

Cuộc tấn công tên lửa của Iran vào Israel vào đêm 13/6, cùng với sự thay đổi lãnh đạo quân sự nhanh chóng, là một thông điệp rõ ràng rằng Tehran sẽ không khuất phục trước áp lực của Tel Aviv. Với Tướng Abdolrahim Mousavi và Tướng Mohammad Pakpour tại vị, Iran đang chuẩn bị cho cuộc chiến lâu dài, dù phải đối mặt với những thách thức về công nghệ và nguồn lực.

Trong khi đó, Israel, với sự hậu thuẫn từ Mỹ và các đồng minh phương Tây, tiếp tục duy trì áp lực quân sự không khoan nhượng.