Hợp tác quốc tế là "chìa khóa" giải quyết ô nhiễm môi trường biển

Tham dự tọa đàm vào chiều ngày 30/11 có hơn 50 đại biểu (tại chỗ) từ Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam, các đơn vị của Bộ Quốc phòng Việt Nam, Tổng cục Biển và Hải đảo (Bộ Tài nguyên và Môi trường), một số viện nghiên cứu. Qua kênh trực tuyến, tọa đàm còn có sự tham gia của 40 đại biểu từ Pháp và từ nhiều tỉnh thành có biển của Việt Nam như Đà Nẵng, Quảng Bình, Phú Yên và Khánh Hòa.

Phát biểu khai mạc, Phó Giám đốc Học viện Ngoại giao Nguyễn Hùng Sơn cho biết Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi ô nhiễm rác thải nhựa. Ô nhiễm đại dương không chỉ ảnh hưởng đến kế sinh nhai của cộng đồng ven biển mà còn tác động đến an ninh quốc gia nói chung. Trong bối cảnh đó, Việt Nam và Liên minh châu Âu, trong đó có Pháp, có nhiều không gian hợp tác hàng hải, bao gồm hợp tác về quản lý và giảm thiểu chất thải nhựa.

Theo ông Sơn, trong thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc hoàn thiện khung chính sách, pháp lý nhằm quản lý, bảo vệ môi trường biển và hải đảo. Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã nhấn mạnh tới nhiệm vụ bảo vệ môi trường biển. Việt Nam cũng phấn đấu trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về giảm thiểu chất thải nhựa đại dương.

Đại sứ Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery phát biểu, hiện nay biến đổi khí hậu và ô nhiễm biển được xem là mối đe dọa an ninh phi truyền thống, có thể tác động tới an ninh biển nói chung và trong việc hợp tác quân sự nói riêng.

Ông Warnery hi vọng tọa đàm là cơ hội để chuyên gia hai nước cùng xem xét hiện trạng suy thoái môi trường biển và đánh giá về những tác động tiềm tàng đối với lĩnh vực quốc phòng, tăng cường nhận thức về tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam và Pháp trong lĩnh vực bảo vệ môi trường biển.

Ông Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Cục trưởng, Cục Kiểm soát tài nguyên và bảo vệ môi trường biển và hải đảo, Tổng cục Biển và Hải đảo, Bộ Tài nguyên Môi trường, đánh giá rằng các vùng biển Việt Nam đối mặt với 4 thách thức ô nhiễm chính: Rác thải nhựa, vấn đề tràn dầu, năng lực kiểm soát chất thải biển còn hạn chế, biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Theo TS. Vũ Hải Đăng, từ Đại học Quốc gia Singapore, Việt Nam đã triển khai các hoạt động thúc đẩy tái chế nhựa, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều thách thức từ khâu phân loại, vận chuyển, giá thành cho đến cơ chế xử phạt. Ông chỉ ra các tồn đọng chính như: Túi ni lông quá rẻ và được sử dụng phổ biến, vận chuyển rác thải nhựa không hiệu quả, không có hệ thống phân loại chất thải nhựa, và cơ chế xử phạt thiếu nghiêm ngặt.

Bà Fanny Quertamp đến từ Dự án Rethinking Plastics tại Việt Nam cho biết 60-90% rác thải biển trên toàn cầu là nhựa và 80% đến từ các nguồn trên đất liền. Các thách thức chính đối với môi trường biển là sự gia tăng nhanh chóng của nhựa sử dụng một lần và tìm kiếm giải pháp thay thế cho vật liệu này, cùng việc quản lý chất thải kém hiệu quả, đòi hỏi sự phối hợp toàn cầu.

Bà Fanny đã đưa ra đề xuất rằng Việt Nam nên điều chỉnh các quy định để thích ứng tốt hơn với các yêu cầu của quốc tế và kiểm soát chất thải của tàu. Ngoài ra, cần tiêu chuẩn hóa quy trình xử lý chất thải trên tàu cũng như nâng cao năng lực theo Công ước quốc tế về ngăn ngừa ô nhiễm từ tàu biển (MARPOL).

Chuẩn Đô đốc Thái Bình Dương Pháp Jean-Mathieu Rey nêu vai trò quan trọng của Pháp ở khu vực thông qua nỗ lực hợp tác về vấn đề tràn dầu với Trung Quốc, giảm ô nhiễm ở Bougainville (Papua New Guinea)...

Đại tá Nguyễn Đăng Hội, Viện trưởng Viện Sinh thái nhiệt đới, Bộ Quốc phòng Việt Nam, cho rằng việc hợp tác với quốc gia có kinh nghiệm nghiên cứu đại dương nhiệt đới như Pháp là rất quan trọng và đưa ra đề xuất thúc đẩy giao lưu, đào đạo, chia sẻ kinh nghiệm nhằm phục vụ thực tiễn.

Tại tọa đàm, các chuyên gia từ Pháp và Việt Nam đều cho rằng ô nhiễm biển, trong đó vấn đề rác thải nhựa là một trong những thách thức lớn đối với hai nước và là vấn đề mang tính chất toàn cầu. Do đó, các chuyên gia cũng chia sẻ về những triển vọng và đề xuất thúc đẩy hợp tác quốc tế trong quản lý; bảo vệ môi trường biển nói chung và tại Biển Đông nói riêng như tăng cường hoạt động; chia sẻ thông tin, nghiên cứu về các hệ sinh thái ở Biển Đông, về tài nguyên, cảnh quan biển, đa dạng sinh học biển; thúc đẩy hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ, trang thiết bị trong lĩnh vực nghiên cứu môi trường biển; nâng cao năng lực, tập huấn đào tạo cán bộ, chuyên gia...

Bế mạc tọa đàm, ông Frédéric Daumas, Đại úy, Tùy viên Quốc phòng, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam đã phát biểu chúc mừng tọa đàm thành công và có ý nghĩa quan trọng. Quyền Viện trưởng Viện Biển đông Nguyễn Thị Lan Anh đã đại diện Học viện Ngoại giao bày tỏ kỳ vọng đối với hợp tác Việt - Pháp về bảo vệ môi trường biển vì hiện tại và cho thế hệ mai sau.