Hành trình đỉnh cao 103 năm của Không quân Nga

Đa dạng về chủng loại

Lịch sử công nghệ của Không quân Nga bắt đầu bằng việc chế tạo máy bay ném bom Ilya Muromets.  Sau đó động cơ phản lực ra đời đã đánh dấu bước tiến mới trong lịch sử hàng không quân sự.

Các nhóm thiết kế của các công ty gắn liền với tên tuổi của các Tổng công trình sư nổi tiếng như: Yakovlev, Lavochkin, Mikoyan, Tupolev, Ilyushin, Sukhoi, Antonov …và nhiều công ty khác đã nhanh chóng phát triển hàng loạt máy bay ném bom và tiêm kích mới, với các tính năng vượt trội so với các loại máy bay của nước ngoài.

Sikorsky Ilya Muromets (S-22 và S-23) là máy bay vận tải khối lượng lớn kiêm máy bay ném bom hạng nặng của Nga

Từ trong chiến tranh Vệ quốc, 4 năm 1941-1945, Liên Xô (nòng cốt là Cộng hòa Nga) đã chế tạo ra hơn 20 loại máy bay chiến đấu mới, hiện đại như Il-2, MiG-1, MiG-3, Yak-3...  sản lượng trên dưới 9.000 chiếc một năm. Trong chiến tranh Vệ quốc không quân Liên Xô đã bắn rơi hàng ngàn máy bay đối phương.

Đầu những năm 50 của thế kỷ trước, Nga đã chế tạo được những chiếc máy bay phản lực đầu tiên với khả năng bay nhanh hơn vận tốc của âm thanh. Cho tới những năm 60, máy bay của Nga lần đầu tiên đã được trang bị tên lửa.

Đỉnh cao thập niên 1980, không quân VVS triển khai xấp xỉ 10.000 máy bay, một Quân chủng Không quân với chất lượng và số lượng thuộc hàng siêu cường trên thế giới. VVS có Không quân tầm xa (Dal'naya Aviatsiya hoặc DA); Không quân tiền tuyến (Frontovaya Aviatsiya hoặc FA) và Không quân vận tải quân sự (Voenno-Transportnaya Aviatsiya hoặc VTA). Tất cả được biên chế trong hơn 20 Tập đoàn không quân.

Tupolev Tu-24 là máy bay ném bom 4 động cơ phục vụ cho không quân Xô Viết từ cuối những năm 1940 đến giữa những năm 1960.

Điểm qua trang bị, họ có: 165 máy bay ném bom chiến lược, 550 máy bay ném bom tầm trung, 2.780 máy bay tiêm kích, 2.835 máy bay cường kích, 576 máy bay vận tải…Những số liệu trên đây đủ cho thấy sức mạnh của một Quân chủng Không quân hiện đại.

Hiện Không quân Nga sở hữu nhiều loại máy bay như máy bay ném bom, tấn công, đánh chặn, trinh sát, vận tải và các loại máy bay phục vụ cho những hoạt động đặc biệt. Số lượng máy bay của Không quân Nga đứng thứ ba trên thế giới, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Lực lượng Không quân Nga cũng đang đứng thứ hai thế giới về khả năng chiến đấu do sở hữu nhiều loại máy bay tầm xa. Nga hiện nay có gần 3.000 máy bay các loại.

Thiết kế độc đáo cho tác chiến hiệu quả

Trên 100 năm phát triển công nghệ hàng không, nước Nga giành được những thành tựu đáng tự hào. Dòng máy bay chiến đấu lưỡng dụng, “cổ lỗ” như An-2, sản xuất từ năm 1947, tới 45 năm sau người ta vẫn tiếp tục sản xuất nó bởi công nghệ tối ưu, tính năng tốt lại “dễ sử dụng. Trực thăng lưỡng dụng Mi-8, cũng ngót 60 năm sau người ta vẫn đặt hàng sản xuất, có tới 50 nước đã đặt mua và số lượng xuất xưởng là 12 ngàn chiếc.

Trực thăng Mi-8.

Về máy bay chiến đấu đánh chặn, từ những năm 1950 đến cuối thế kỷ trước, phải nói tới MiG-21, hơn 50 quốc gia trên 4 lục địa đã sử dụng loại máy bay này, hiện nay MiG-21 vẫn đang hoạt động trong không quân một số quốc gia sau 50 năm khi nó bay lần đầu tiên.

MiG-21 đã đạt được một số kỷ lục hàng không như: Máy bay phản lực được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử hàng không, máy bay chiến đấu được sản xuất nhiều nhất từ sau Chiến tranh Thế giới II, máy bay chiến đấu có thời gian sử dụng lâu nhất.

MiG-21 có khả năng đạt đến vận tốc March 2, vận tốc này vượt qua tốc độ tối đa của nhiều kiểu máy bay chiến đấu hiện đại sau này. Có khoảng 10.352 chiếc MiG-21 được chế tạo. Trong suốt thời gian tham chiến tại Việt Nam, MiG-21 dược điều khiển bởi các phi công Việt Nam đã bắn hạ 128 máy bay các loại của Mỹ.

Mới đây, không quân của Libya vẫn còn dùng MiG-21 để công kích khủng bố IS. Phải kể đến dòng máy bay Mig-23, MiG-25, MiG-29 của Nga cũng có nhiều huyền thoại, từ phía đối phương, đánh giá cao về tính năng trong chiến đấu.

Tiêm kích MiG-21.

Vắt ngang sang thế kỷ 21, Su-27 là máy bay đầu tiên của Liên Xô có hệ thống điều khiển fly-by-wire (kiểm soát điều khiển bay), nó lập kỷ lục đầu tiên về tính năng hoạt động, vận tốc lên cao và độ cao. Chiếc máy bay này đã lập ra 27 kỷ lục mới trong không chiến, trong nhào lộn từ 1986 tới 1988.

Tạp chí "cánh bay quốc tế” đã công nhận Su-27 là một trong những máy bay chiến đấu tốt nhất của thế kỷ trước. Tổng số 680 chiếc Su-27 đã được chế tạo tại Liên Xô và Nga, được bán cho 15 quốc gia.

Điều đáng nói là từ nguyên mẫu Su-27, với các tính năng bay tiên tiến, Su-27 tạo ra một “gia đình” gần 10 biến thể, với những tính năng rất cao, phục vụ trong Không quân Nga và hơn 30 quốc gia trên thế giới. Có thể kể đến như Su-34, mệnh danh là “xe tăng bay” vì tải trọng mang vũ khí của một máy bay cường kích hạng nặng, như Su-30 và các biến thể, như Su-30 MS, máy bay tiêm kích-bom đa năng, Su-35, máy bay tác chiến đa quân chủng.

Dòng máy bay Mig-31 tiêm kích hạng nặng, với tốc độ cao, hoạt động tương đối độc lập, vũ khí hàng không tiên tiến. Nó có rất nhiều chức năng kết hợp hộ tống chiến thuật, hộ tống máy bay cảnh giới và chỉ huy đường không tầm xa A-50; chỉ huy đường không chiến thuật, chế áp phòng không, tiêm kích tuần phòng chiến đấu đa nhiệm, chống chỉ huy đường không, tấn công đột kích, trinh sát chiến thuật…

Máy bay chiến đấu thế hệ 5 Sukhoi PAK FA T-50 của Nga đang được kỳ vọng là máy bay chiến đấu tốt nhất thế giới, so sánh với F-22 của Mỹ.

Nó phát hiện đối phương từ xa, liên tục, nhờ có công nghệ radar cực mạnh; Sukhoi T-50 được chế tạo để thực hiện nhiều nhiệm vụ trên không, trên bộ, trên biển, nên được lắp hệ thống vũ khí đa dạng, có thể sử dụng các loại vũ khí mới nhất của quân đội Nga như: tên lửa không đối không tầm ngắn R-73; tên lửa không đối không tầm trung R-77 (tầm bắn lên tới 90km); tên lửa không đối đất điển hình là Kh-31 hoặc không đối hạm như Kh-35 Uran, Kh-41 Moskit. Và các loại bom dẫn đường chính xác cao KAB-500KR. Nó có công nghệ tàng hình Plasma mới. … Theo kế hoạch, nước này sẽ sở hữu 60 chiếc vào năm 2020.

Máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ 5 Sukhoi PAK FA T-50

Dòng máy bay Yak… của Nga cũng có nhiều máy bay huấn luyện, chiến đấu có công nghệ đáng nể.  Các máy bay ném bom chiến lược Tu-160, Tu-95Ms, Tu-22M3…cùng nhiều vũ khí chiến lược độ chính xác cao, cự ly xa, có tính răn đe mạnh, khiến cho nhiều nước phải cảnh giác theo dõi hàng ngày. Mới đây các máy bay chiến lược Nga Tu-160 đã xuất kích hàng chục chuyến, hành trình hàng ngàn ki-lo-mét qua Châu Âu, ném bom, bắn tên lửa chính xác vào IS ở Sirya.

Tiếp tục phát triển 

Tư lệnh Không quân Nga, Thiếu tướng Viktor Bondarev từ những năm trước đây khẳng định, Nga coi việc xây dựng và phát triển Lực lượng Không quân là một trong những ưu tiên hàng đầu. 10 năm tới, Không quân Nga sẽ được trang bị 80% vũ khí và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại.

Cụ thể, Không quân Nga sẽ được trang bị các loại máy bay tiêm kích hiện đại đa chức năng gồm: Su-34, Su-35S, MiG-29 SMT và MiG-35, máy bay huấn luyện chiến đấu Yak-130, máy bay vận tải quân sự Il-76MD-90A, các máy bay trực thăng Mi-28N, Mi-35M, Mi-8MTV, Mi-8AMTSh, Ka-52, Ka-60, Ka-226 và Ansat-U. Ngoài ra, loại máy bay tiêm kích thế hệ thứ năm T-50 sẽ được trang bị hàng loạt cho Không quân Nga từ năm 2016.

Năm 2020 Nga sẽ nâng cấp khoảng 30 Tu-22M3  ném bom tầm xa, thay đổi tất cả các thiết bị điện tử và trang bị tên lửa hành trình mới Kh-32.

Máy bay ném bom chiến lược tầm xa Tu-22 M3

Phó Tư lệnh Không quân Nga, Trung tướng Igor Sadofiev tuyên bố ý định tăng tỷ trọng vũ khí chính xác cao của Không quân Nga lên 18 lần vào năm 2020. Mức độ tổn thất về máy bay và trực thăng dự định giảm đi 10 đến 12 lần. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng Nga cũng nói cần tăng 6 lần tỷ lệ máy bay không người lái, lên 30% biên chế của Không quân Nga.

Dựa trên chương trình tái vũ trang trị giá 325 tỷ USD của Nga, các máy bay thế hệ thứ tư hiện đang được thay thế bằng phi cơ mới, nâng tổng số lượng thiết bị quân sự nâng cấp vào năm 2020 của nước này lên 70%.

Hiện không quân Nga sẽ tiếp nhận gần 200 máy bay và trực thăng hoàn toàn mới. Biên chế một số máy bay Sukhoi Su-34 Fullback mới, cùng với các trực thăng Kamov Ka- 52 Alligator và Mil Mi-28 Havoc cũng như máy bay phản lực huấn luyện gồm Yakovlev Yak-130 Mitten.

Theo tướng Bondarev, các máy bay cung cấp cho Lực lượng Không quân Nga sẽ được trang bị những hệ thống dẫn đường hiện đại và các vũ khí “chất lượng rất cao”. Tạp chí Armyrecognition dẫn thông cáo báo chí của Bộ quốc phòng Nga cho biết, Quân đội Nga sẽ đưa vào hoạt động khoảng 20 loại hệ thống tác chiến điện tử thế hệ mới trong năm 2015. Trong đó có ít nhất 10 loại hệ thống tác chiến điện tử đã hoàn tất.

Giờ đây, Tư lệnh Không quân Nga (đã là Thượng tướng) Viktor Bondarev nói với tờ Komsomolskaya Pravda: Chúng tôi không chỉ đưa tới Syria các máy bay chiến đấu, máy bay ném bom và trực thăng, mà còn cả các hệ thống tên lửa. Theo đề nghị của Tổng thống Syria Bashar al-Assad, Nga đã triển khai trên 50 máy bay chiến đấu và trực thăng cho chiến dịch không kích các mục tiêu của nhóm phiến quân IS tại Syria, từ 30/9.

Máy bay ném bom Su-34

Chiến dịch không kích của Nga hiện có sự tham gia của các máy bay ném bom Su-34 và Su-24M, máy bay tấn công Su-25, máy bay chiến đấu Su-30SM, cùng với các phi đội trực thăng Mi-8 và Mi-24. Chỉ tính từ ngày 26/11 tới ngày 4/12, Không quân Nga đã tiến hành 431 đợt xuất kích và thực hiện vào 1.458 mục tiêu Nhà nước Hồi giáo tại 7 tỉnh ở Syria chủ yếu bằng Su-24 và Su-25 dù chúng đã có tuổi đời trên 25 năm. Cho dù nững kết quả không kích trên chiến trường Sirya mới cho thấy vũ khí hàng không Nga trong cường kích, chưa bộc lộ hết trong không chiến nhiều tầm và các nhiệm vụ khác.

Trải qua không ít những biến cố thăng trầm, Không quân Nga đã ghi dấu ấn không phai vào chiến tranh vệ quốc, bảo vệ nhà nước Nga, tham gia các cuộc chiến tranh ở Việt Nam, Trung Đông…và giờ đây ở Sirya, khiến cho đối phương phải nể phục. Hiện các máy bay của Nga đang được bán cho rất nhiều quốc gia khắp các châu lục, “chiếm doanh thu lớn nhất trong mặt hàng không lực” thế giới. Chỉ riêng sự kiện đó đã nói lên nhiều điều.

Theo Trần Văn

PetroTimes