Guồng máy phía sau năng lực tập kích đường không của Nga

Trong những tháng qua, năng lực tập kích của Nga nhằm vào Ukraine đã gia tăng đáng kể. Riêng trong tháng 6, tổng số UAV nhắm vào Ukraine đã đạt 5.483 chiếc, gấp 16 lần so với tháng 6/2024 và tăng 30% so với tháng 5. So sánh với tháng 9/2022, khi Nga chỉ phóng đi 40 chiếc/tháng, mức tăng là 137 lần trong 33 tháng.

Guồng máy sản xuất quân sự là yếu tố đã giúp Nga nâng cao năng lực tập kích, với trung tâm là UAV Shahed. Trọng tâm của nỗ lực này là nhằm tạo ra khả năng tấn công “bầy đàn” quy mô lớn, chi phí thấp, làm quá tải phòng không đối phương.

Việc sản xuất UAV tại Nga tập trung ở nhà máy khổng lồ tại Alabuga, ở Cộng hòa Tatarstan, cách biên giới Ukraine hơn 1.300km. Năm 2023, cơ sở này đã chế tạo 2.738 chiếc UAV kiểu Shahed, và đến tháng 9/2024, con số đã tăng gấp đôi lên 5.760 chiếc.

Ước tính cho thấy Nga đã sản xuất hơn 10.000 UAV trong năm 2024, với sản lượng mỗi tháng tăng từ 1.000 lên gần 2.000 chiếc. 

Ảnh vệ tinh cho thấy ít nhất 8 nhà kho mới đang được xây dựng. Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (ISIS) ước tính Alabuga hiện sản xuất gần 20 UAV/ngày, gấp đôi mức trong hợp đồng ký với quân đội Nga. 

Ngoài ra, Nga còn tăng cường sản xuất UAV Gerbera làm từ bọt và gỗ ép, có hình dạng giống hệt Shahed nhưng rẻ gấp 10 lần. UAV này có tác dụng làm mồi nhử, với mục tiêu buộc phòng không Ukraine tiêu tốn tên lửa đánh chặn đắt tiền vào mục tiêu giá trị thấp. Nga sản xuất 10.000 chiếc Gerbera trong năm 2024, gấp đôi số UAV tấn công thực sự.

Nga cũng phát triển Geran-3, bản nâng cấp dùng động cơ phản lực, bay nhanh hơn và khó đánh chặn hơn.

Theo số liệu chính thức của Nga, hiện có khoảng 900 công ty tham gia sản xuất máy bay không người lái (UAV) tại nước này, trong đó 70% là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tổng số lao động làm việc trong ngành này được ước tính khoảng 7.000 người. 

Nga cũng phân bố hàng tỷ USD cho các chương trình phát triển UAV, để tạo ưu thế hơn so với đối thủ.

Tuy nhiên, Ukraine không ngồi yên khi họ cũng đang đẩy mạnh nỗ lực đối phó, thể hiện qua tăng tốc sản xuất UAV đánh chặn. Đây được xem là phương án tối ưu nhất Kiev có thể thực hiện nhằm tạo ra các vũ khí đánh chặn giá thành rẻ, dễ sản xuất số lượng lớn.

Các cuộc tấn công UAV quy mô lớn đòi hỏi phòng thủ nhiều tầng lớp. Shahed đơn lẻ dễ bị bắn hạ, nhưng số lượng lớn khiến chúng trở nên nguy hiểm. Tên lửa Patriot do Mỹ cung cấp có thể dễ dàng hạ chúng, nhưng Mỹ chỉ sản xuất khoảng 650 quả Patriot PAC-3 mỗi năm, trong khi Nga có thể phóng nhiều hơn số đó, tới 728 chiếc, chỉ trong một đêm.

Trước đây, các UAV FPV của Ukraine đã thể hiện hiệu quả trong việc phá hủy UAV trinh sát Nga. Giờ đây, các UAV đánh chặn hiệu năng cao hơn với tầm xa, tốc độ và điều hướng tốt hơn đang được sử dụng để tấn công Shahed, với chi phí chỉ vài nghìn USD mỗi chiếc. Hàng chục nghìn chiếc đang được khẩn trương đưa vào sử dụng.