Giới chuyên gia dự đoán gì về cuộc gặp Joe Biden - Tập Cận Bình?

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ gặp nhau bên lề hội nghị Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại San Francisco (Mỹ), dự kiến bắt đầu vào ngày 14/11.

Theo các nguồn tin, công tác chuẩn bị cho cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo đang dần hoàn tất.

Không có nhiều mong đợi về bất kỳ sự đột phá nào giữa hai nước trên bàn hội nghị thượng đỉnh này do các vấn đề tồn tại lâu dài trong các cuộc đàm phán. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cuộc gặp được mong đợi này có thể là tín hiệu tốt cho mối quan hệ Mỹ - Trung và gửi thông điệp tích cực đến các nước trong khu vực rằng, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang nỗ lực giải quyết những khác biệt và giảm bớt căng thẳng.

Nhà Trắng hôm 31/10 xác nhận hai nhà lãnh đạo sẽ gặp nhau ở San Francisco. Thư ký báo chí Karine Jean-Pierre nói rằng, Tổng thống Biden dự kiến sẽ có một "cuộc trò chuyện khó khăn… nhưng quan trọng" với nhà lãnh đạo Trung Quốc. 

Xác nhận của Mỹ được đưa ra sau cuộc đàm phán tuần trước giữa nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Vương Nghị và các quan chức chủ chốt ở Washington, bao gồm Ngoại trưởng Antony Blinken và Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan. Các quan chức đã nhất trí "nỗ lực chung để đạt được một cuộc gặp" giữa hai nguyên thủ quốc gia. 

Mỹ sẽ tổ chức hội nghị APEC tại San Francisco từ ngày 11/11. Trước cuộc gặp theo kế hoạch của hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung bên lề cuộc họp này, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng đã gặp Tổng thống Biden trong chuyến thăm 3 ngày tới Washington vào tuần trước.

Nhưng theo một tuyên bố từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Vương Nghị cảnh báo rằng "con đường dẫn tới hội nghị thượng đỉnh San Francisco sẽ không bằng phẳng" và rằng hai nước "không thể dựa vào hệ thống lái tự động" để điều đó xảy ra.

Không nhiều đột phá?

Các nhà quan sát ngoại giao phần lớn vẫn không nhiều kỳ vọng về cuộc gặp thượng đỉnh này, vốn là cuộc đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo Trung - Mỹ trong 1 năm.

"Tôi không mong đợi một bước đột phá lớn. Tôi không mong đợi một sự tan băng lớn", chuyên gia khoa học chính trị Chong Ja Ian tại Đại học Quốc gia Singapore cho biết. Ông cũng bày tỏ hy vọng cả hai bên sẽ cố gắng hiểu rõ hơn về quan điểm của nhau đồng thời thể hiện mong muốn đối thoại thêm.

"Có thể sẽ có một số kỳ vọng chung ổn định hơn, sẽ có nhiều cuộc đối thoại hơn để giảm xung đột và giảm thiểu rủi ro", ông cho biết thêm.

Mối quan hệ giữa hai cường quốc thế giới đã xấu đi nhanh chóng vào năm 2022, nhưng cả hai bên đã nỗ lực cải thiện liên lạc và tăng cường hợp tác trong những tháng gần đây, với việc các quan chức hàng đầu của Mỹ liên tục thực hiện chuyến đi tới Trung Quốc.

Tuần trước, nhóm công tác kinh tế gồm các quan chức của cả hai nước đã tổ chức cuộc họp đầu tiên trong nỗ lực giải quyết căng thẳng.

"Một loạt vấn đề có thể được đưa ra bàn thảo khi các nhà lãnh đạo gặp nhau", giáo sư David Arase tại Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc và Mỹ Hopkins-Nam Kinh, cho biết. Vị giáo sư này kỳ vọng, hai bên sẽ kêu gọi thả con tin và cứu trợ nhân đạo cho công dân Gaza, nhất trí  nỗ lực giảm căng thẳng ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. "Hai bên cũng có khả năng thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực phi chiến lược khu vực như biến đổi khí hậu", ông nói thêm.

Đây là những chủ đề mà Ngoại trưởng Vương Nghị đã nêu ra với các quan chức Mỹ vào tuần trước khi họ trao đổi quan điểm về cuộc xung đột đang diễn ra ở Trung Đông và cuộc chiến ở Ukraine.

Ông Arase cũng kỳ vọng Washington sẽ tìm kiếm thúc đẩy Bắc Kinh gây áp lực với Nga, Triều Tiên và Iran trong những vấn đề liên quan tới Mỹ. Trong khi đó, Bắc Kinh có thể sẽ yêu cầu dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế mà Washington áp đặt đối với Trung Quốc. Nhưng theo ông, những nỗ lực có thể sẽ không mang lại nhiều hiệu quả.

Ông cho biết, cuộc gặp giữa ông Tập và ông Biden có thể không đạt được bất kỳ kết quả lớn nào "nhưng nó có thể mở lại các dòng thảo luận và tham vấn thường xuyên nhằm ngăn chặn căng thẳng đáng lo ngại và sự thù địch ngày càng gia tăng trong quan hệ song phương".

Trong khi đó, phó giáo sư Alfred Wu tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu của Đại học Quốc gia Singapore cho rằng, các chủ đề mà ông Tập và ông Biden sẽ thảo luận tùy thuộc vào thời gian phân bổ cho hội nghị thượng đỉnh.

Khi hai nhà lãnh đạo này gặp nhau lần cuối bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Indonesia vào tháng 11/2022, cả hai đã hội đàm suốt 3 giờ về các chủ đề từ Đài Loan cho đến Triều Tiên. Vì vậy, ông Wang Huiyao, người sáng lập tổ chức tư vấn Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết hội nghị thượng đỉnh sắp tới sẽ rất có ý nghĩa, đặc biệt là đối với các nước trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á.

Các nhà lãnh đạo trong khu vực từ lâu đã kêu gọi mối quan hệ Mỹ - Trung ổn định hơn và bày tỏ lo ngại ngày càng tăng về việc phải chọn phe trong cuộc cạnh tranh siêu cường ngày càng gia tăng.

"Chỉ một bức ảnh hai nhà lãnh đạo bắt tay nhau sẽ gửi một tín hiệu lớn tới thế giới bên ngoài", ông Wang nói và gọi hội nghị thượng đỉnh là "đã quá hạn từ lâu". "Thế giới cần sự ổn định và khi lãnh đạo của hai nền kinh tế lớn nhất gặp nhau, điều đó sẽ ổn định nền kinh tế thế giới và tạo ra những tín hiệu tốt cho phần còn lại của thế giới", ông cho biết thêm.

Khi các công tác chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh đang dần hoàn tất, nội dung một bài viết trên Nhân dân Nhật báo của Bắc Kinh đã nhấn mạnh rằng: Trung Quốc và Mỹ phải thoát khỏi khái niệm cạnh tranh và đối đầu.