Gia tộc chính trị Bush và tham vọng tổng thống thứ 3

Ông Jeb, từng giữ chức Thống đốc bang Florida (1999-2007), là người thuộc gia tộc Bush đầy quyền lực. Ông là con trai của cựu Tổng thống George H. W. Bush và bà Barbara Bush, và là em trai của cựu Tổng thống George W. Bush, theo tờ The Wall Street Journal.

Ông Jeb tốt nghiệp trung học tại trường Phillips Academy và trường đại học Texas. Sau khi làm việc cho một ngân hàng ở Venezuela một thời gian, ông Jeb về Mỹ “an cư lạc nghiệp” ở bang Florida, hành nghề kinh doanh bất động sản và ngân hàng.

Ông Jeb đã từng làm việc trong nhóm vận động tranh cử cho cha mình hồi năm 1980, 1988 và từng giữ chức thư ký thương mại dưới thời Thống đốc Florida, Bob Martinez.

Ông Jeb đã hai lần tranh chức thống đốc bang Florida, đắc cử và tái đắc cử vào các năm 1998 và 2002. Đến sau năm 2007 ông Jeb trở lại với nghề kinh doanh.

Năm 2008, ông Jeb từng bác bỏ tin đồn chạy đua vào Nhà Trắng, trong khi anh trai ông là George W. Bush, đương kim Tổng thống Mỹ lúc đó, còn dự đoán rằng, nếu tham gia em trai ông có thể trở thành một “Tổng thống vĩ đại” của nước Mỹ, theo tờ The Miami Herald.

Tuy nhiên, ngay từ hồi tháng 6 năm nay ông đã cho biết, quyết định này “là một quyết định đầy khó khăn của tôi”, Vì thế, trong chiến dịch tranh cử, ông Jeb đã không nêu họ Bush của mình trong logo, ông chỉ nêu tên “Jeb”. (trang tin World Bulletin).

Giới quan sát cho rằng, động thái này của ông Jeb là nhằm né tránh búa rìu dư luận phản đối kiểu “gia đình trị” của họ Bush và ông không để cử tri hiểu nhầm rằng ông đang núp bóng gia tộc để có ưu thế trong chiến dịch tranh cử.

Dư luận cũng để ý đến chi tiết, ngay trong buổi lễ khai mạc chiến dịch tranh cử của ông Jeb, họ cũng không thấy có mặt gia đình, kể cả cha và anh trai ông.

Một điều đáng ngạc nhiên hơn là, trước đó bà Barbara Bush, mẹ của ông Jeb, khi trả lời báo giới năm 2013 bà đã thể hiện là không muốn con trai của bà chạy đua vào chức Tổng thống, bà nói: “chúng tôi đã có đủ Bush” làm việc trong Nhà Trắng rồi.

Gia tộc quyền lực trên chính trường Mỹ

Nhà báo điều tra Mỹ, ông Russ Baker, tác giả của cuốn sách viết sâu về gia tộc họ Bush này, nhận định: gia tộc Bush là một trong số gia đình chính trị có ảnh hưởng nhất ở Mỹ, với hai vị Tổng thống, một ứng viên Tổng thống sáng giá và các thành viên khác còn là những chính trị gia đầy quyền lực.

Ông Baker nhận xét: “Gia tộc Bush đại diện cho lợi ích giới nhà giàu, và có một động lực mạnh mẽ thôi thúc họ tiếp tục nắm quyền và duy trì những lợi ích này”.

Tuy nhiên, cũng theo giới phân tích, ông Jeb sẽ phải đối mặt với ứng viên đảng Dân chủ là bà Hillary Clinton, phu nhân của cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton. Ông Bill hiện vẫn còn sức ảnh hưởng trong chính trường Mỹ, và phu nhân của ông đã từng ghi dấu ấn ngoại giao trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Obama.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, thách thức quan trọng nhất là cử tri Mỹ không chỉ phản đối kiểu “gia đình trị”, mà còn án ảnh nặng nề của quá khứ, nhất là trong thời gian nắm quyền Tổng thống Bush “cha” và Bush “con”.

Họ đã sai lầm kép, không rút ra được bài học ở chiến tranh Việt Nam, để rồi lại lao vào cuộc chiến vùng Vịnh, nhất là khi mở cuộc chiến ở Iraq, Afghanistan, khiến cho kinh tế Mỹ rơi vào cuộc đại khủng hoảng (2008), cho đến nay vẫn chưa tìm thấy lối ra nào hữu hiệu.

Chính ông Jeb cũng thừa nhận khi trả lời phỏng vấn dành cho đài CBS, ông nói: “điều không thấy dễ làm” là phải tự tách rời mình với ông Bush “anh”, vì ông ấy đã nằm trong danh sách những nhà lãnh đạo không được cảm tình của người dân Mỹ.

Nhưng ngay chính trong đảng Cộng hòa cũng vẫn có những người tin rằng cần phải có một khuôn mặt mới để có thể thu hút sự ủng hộ của giới trẻ, do đó, sự xuất hiện của ông Jeb “là điều được đón nhận nhưng e rằng chưa hẳn đã là điều được nhiều người trông chờ”. Đó là ý kiến của một viên chức cao cấp từng làm việc trong bộ máy của Tổng Thống “W”.

Còn ông Al Cardenas, một người thân với đại gia đình Bush nhấn mạnh: “xin quý vị hiểu cho là chúng ta phải tìm hiểu xem ông Jeb đã làm được những gì trong vai trò thống đốc tiểu bang Florida, ông Jeb sẽ làm gì nếu đắc cử Tổng thống. Chúng ta chọn là chọn ông Jeb chứ không phải chọn gia đình Bush”.

Trong quá trình tranh cử ông Jeb luôn nói: “tôi có trách nhiệm phải trình bày cho cử tri biết tôi sẽ làm những gì cho họ. Cuộc tranh cử 2016 không phải là cuộc tranh cử của thời quá khứ, không phải của bố mẹ tôi hay anh tôi, là những người tôi hết lòng thương yêu, mà là cuộc tranh cử với những kế hoạch để đưa quốc gia của chúng ta tiến về phía trước”.

Trong quyển sách tựa đề “41, A Portrait of My Father” phát hành cuối năm 2014 để nói về cha mình, ông “W” đã dành một số trang viết về em trai tên Jeb và tin tưởng: “Jeb có đủ khả năng, tài cán” để trở thành người lãnh đạo quốc gia nên “chẳng có lý do gì để Jeb không ra tranh cử”.

Tờ Chicago Tribune (Mỹ) cho rằng, cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016 sẽ chứng kiến cuộc đối đầu giữa hai “triều đại” Bush và Clinton ở Mỹ, “một đất nước lâu nay luôn tự hào bầu cử dân chủ, phản đối gia đình trị”.

Tuy nhiên, giới nghiên cứu và dư luận cho rằng: “Một trong số những điều thú vị về bầu cử Mỹ là không ai biết được điều gì sẽ xảy ra. Luôn có những yếu tố bất ngờ”. Vì thế, câu trả lời Tổng thống Mỹ có phải là “nghề gia truyền” của nhà họ Bush hay không vẫn còn đang ở phía trước.

Nguyễn Nhâm