Điều tra viên WHO nghi ngờ giả thuyết của Trung Quốc về nguồn gốc Covid-19

Cả chuyên gia Vladimir Dedkov tại Viện Pasteur ở St Petersburg (Nga) và chuyên gia về dịch bệnh Fabian Leendertz tại Viện Robert Koch (Đức) đều nói với Financial Times rằng, gần như không có khả năng các ca nhiễm vi rút SARS-CoV-2 đầu tiên được phát hiện tại thành phố Vũ Hán, Trung Quốc hồi năm 2019 bắt nguồn từ thực phẩm đông lạnh. 

Cả hai chuyên gia trên đều là thành viên trong nhóm điều tra của WHO từng tới Vũ Hán hồi tháng 1 để tìm hiểu nguồn gốc đại dịch Covid-19. Tại cuộc họp báo sau khi kết thúc chuyến điều tra tại Trung Quốc, WHO không loại trừ khả năng vi rút SARS-CoV-2 lây nhiễm qua thực phẩm đông lạnh - giả thuyết mà chính phủ và truyền thông nhà nước Trung Quốc đều ủng hộ.

"Chúng tôi biết rằng vi rút có thể tồn tại và sống sót trong những điều kiện được tìm thấy trong môi trường đông lạnh, nhưng chúng tôi chưa thực sự rõ liệu vi rút sau đó có thể lây nhiễm sang người không", Peter Ben Embarek, người dẫn đầu cuộc điều tra của WHO, nói sau khi cuộc điều tra kết thúc.

Khi trở về Nga, chuyên gia Dedkov đưa ra nhận định rõ ràng hơn. Ông nói rằng các mẫu thực phẩm đông lạnh tại chợ bán đồ tươi sống Hoa Nam ở Vũ Hán, với xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2, có thể lây nhiễm do con người, chứ không phải qua những hình thức lây nhiễm khác.

"Chúng tôi không loại trừ khả năng đó, nhưng chúng tôi cho rằng khả năng đó rất khó xảy ra dựa trên những bằng chứng mà chúng tôi biết hiện nay", ông Dedkov nói về khả năng vi rút lây nhiễm qua thực phẩm đông lạnh.

Trong cuộc phỏng vấn riêng với Financial Times, chuyên gia Leendertz nói rằng mặc dù nguy cơ lây nhiễm vi rút qua thực phẩm đông lạnh về mặt lý thuyết vẫn có thể xảy ra, nhưng vai trò của chuỗi đông lạnh không phải là câu hỏi quan trọng nhất.

"Dù vi rút lây qua thực phẩm tươi hay đông lạnh, vi rút cũng không thể sinh ra từ một mảnh nhựa. Mà vi rút đã xuất hiện từ trước đó. Chuỗi đông lạnh không bao giờ là nguồn lây nhiễm", ông Leendertz nhận định.

Chuyên gia Embarek cũng từng nói với tạp chí Science rằng, thực phẩm đông lạnh "không phải là con đường lây nhiễm khả thi".

"Không có ổ dịch Covid-19 lan rộng nào ở các nhà máy thực phẩm trên toàn thế giới", ông Embarek cho biết.

Báo cáo của WHO hồi tháng 2 vẫn chưa làm rõ nhiều câu hỏi liên quan tới nguồn gốc đại dịch Covid-19 sau cuộc điều tra kéo dài 1 tháng tại Trung Quốc. Kết luận mơ hồ tại cuộc họp báo của nhóm điều tra WHO, trong đó chuyên gia Embarek khẳng định "rất ít khả năng" vi rút SARS-CoV-2 rò rỉ từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, đã vấp phải sự hoài nghi từ cộng đồng quốc tế.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết Nhà Trắng "quan ngại sâu sắc" về cuộc điều tra của WHO. Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus sau đó nói rõ hơn rằng, "mọi giả thuyết vẫn đang được xem xét và cần có các cuộc nghiên cứu và phân tích kỹ hơn".

Trong khi đó, các nhà khoa học và truyền thông nhà nước Trung Quốc vẫn ủng hộ mạnh mẽ giả thuyết vi rút bắt nguồn từ thực phẩm đông lạnh, coi đây là cơ sở để lý giải cho nguồn gốc của các ca nhiễm tại Vũ Hán cũng như các ổ dịch quy mô nhỏ hơn ở một số địa phương, đồng thời bảo vệ uy tín của Bắc Kinh. Tuy nhiên, hầu hết các nước phương Tây vẫn hoài nghi về cơ sở khoa học phía sau các tuyên bố của Trung Quốc.

Ngoài ra, các nhà chức trách Trung Quốc cũng tăng cường nỗ lực kiểm soát chuỗi thực phẩm đông lạnh nhập khẩu, vì lo ngại thực phẩm này hoặc bao bì đóng gói thực phẩm có thể chứa mầm bệnh.