Đánh giá mới nhất về lực lượng xe tăng của Ukraine

Cuộc xung đột Ukraine cũng phá vỡ những câu chuyện được chia sẻ rộng rãi về tính ưu việt của xe tăng "công nghệ cao" đắt tiền do NATO chế tạo, khi chúng liên tiếp bị hỏa lực Nga phá hủy.

Ukraine có những loại xe tăng nào trước năm 2022?

Ngay sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, Ukraine đã sở hữu một trong những lực lượng tăng thiết giáp lớn nhất thế giới, bao gồm khoảng 8.700 xe tăng, 11.000 xe bọc thép và xe chiến đấu bộ binh, 18.000 khẩu pháo, 2.800 máy bay và trực thăng.

Trong những thập niên sau đó, phần lớn kho vũ khí này đã được bán lại cho các quốc gia khác, nấu chảy để lấy thép hoặc làm phế liệu, một phần để bù đắp cho ngân sách vốn hết sức eo hẹp do suy thoái kinh tế, và một phần để đáp ứng các điều khoản của Hiệp ước về Hạn chế vũ khí thông thường ở châu Âu.

Ukraine cũng thừa hưởng Nhà máy đầu máy Kharkov huyền thoại và Cục thiết kế chế tạo máy Kharkov, nơi đã phát triển và sản xuất một số xe tăng nổi tiếng nhất thế kỷ 20, bao gồm T-34, T-64, T-80 và T- 84.

Sản lượng xuất xưởng giảm từ hàng trăm xe tăng mỗi năm trong thập niên 1980 xuống chỉ còn vài chục chiếc mỗi năm trong những năm 1990, 2000 và 2010. Lực lượng lao động của nhà máy từ 60.000 người giảm xuống còn khoảng 5.000 người vào năm 2015.

Trước năm 2022, theo ước tính của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, Kiev có khoảng 720 chiếc T-64 với nhiều biến thể khác nhau trong kho vũ khí của mình, cộng với gần 580 chiếc trong kho niêm cất.

Ukraine cũng có một kho dự trữ khoảng 200 chiếc T-80 và chừng 10 chiếc T-84 Oplot, được đưa vào sử dụng vào đầu những năm 2000 và là sản phẩm mới nhất của công nghệ xe tăng Ukraine.

Kho xe tăng của Ukraine cũng bao gồm một số biến thể T-72, loại xe tăng thời Liên Xô với gần 750 chiếc (ngoài ra còn 500 chiếc khác trong kho).

Phục vụ trong quân đội Ukraine bao gồm xe T-72 nguyên bản, cũng như các biến thể nâng cấp T-72A, T-72AB/B1 và T-72AMT được trang bị kết hợp khí tài mới như hệ thống thông tin liên lạc với lớp giáp tổng hợp cho phép tăng khả năng sống sót trước những vũ khí chống tăng đối phương.

Ukraine đã nhận loại xe tăng nào từ NATO?

Chiến sự Ukraine mỗi ngày một leo thang, gần như biến thành cuộc chiến ủy nhiệm toàn diện giữa NATO và Nga ở Ukraine đã khiến Mỹ và các đồng minh NATO tăng cường đáng kể hỗ trợ quân sự cho Kiev, với hàng tỷ USD được gửi trước tháng 2/2022, nhanh chóng chuyển sang hàng chục tỷ USD.

Trong những ngày đầu của cuộc xung đột, khối phương Tây đã mắc kẹt trong chiến lược viện trợ cho Kiev, họ chủ yếu đưa sang Ukraine những chiếc xe tăng thời Liên Xô.

Các quan chức NATO cho biết, điều này được thực hiện vì người Ukraine có nhiều kinh nghiệm vận hành vũ khí do Liên Xô sản xuất chứ không phải vì họ muốn dọn sạch kho xe tăng già cỗi.

Những đợt giao hàng sớm này bao gồm: một số lượng không được tiết lộ T-72M1 từ Bulgaria, hơn 170 chiếc T-72 với nhiều biến thể khác nhau từ Cộng hòa Séc, 31 xe tăng T-72A từ Bắc Macedonia, hơn 250 chiếc T-72 hiện đại hóa và 60 xe tăng PT-91 Twardy (T-72M1 nâng cấp) từ Ba Lan, và 28 xe tăng M-55S từ Slovenia (nâng cấp từ xe tăng T-55).

Dần dần, khi giao tranh leo thang và Kiev chuẩn bị cho cuộc phản công mùa hè, NATO đồng ý gửi xe tăng thiết giáp hạng nặng do Đức, Anh và Mỹ sản xuất tới Ukraine, bất chấp cảnh báo của Tổng thống Biden vào tháng 3/2022 rằng làm như vậy có thể dẫn đến "Chiến tranh thế giới thứ ba".

Trong số các xe tăng phương Tây gửi tới Ukraine có các biến thể hiện đại hóa của dòng Leopard 1 do Đức chế tạo với tổng số 178 chiếc từ Đức, Đan Mạch và Hà Lan.

Hàng chục chiếc Leopard 2 hiện đại hơn, được sản xuất trong suốt những năm 1980 và nhận được nhiều nâng cấp về lớp giáp, hệ thống thông tin liên lạc, kính ngắm ảnh nhiệt, hệ thống dập cháy tự động, điều khiển kỹ thuật số và pháo nòng trơn cỡ 120mm mới của Rheinmetall cũng tới Ukraine.

Những chiếc Leopard 2 đã được cam kết hoặc giao hàng bởi Canada (8 chiếc), Đan Mạch (7 chiếc, sẽ được giao vào năm 2024) Phần Lan (6 chiếc Leopard 2 biến thể quét mìn), Đức (18 chiếc Leopard 2A6), Hà Lan (14 chiếc), Na Uy ( 8), Ba Lan (14), Bồ Đào Nha (3), Tây Ban Nha (10) và Thụy Điển (10 chiếc, biến thể Leopard 2A5 cải tiến).

14 chiếc xe tăng Challenger 2 do Anh cam kết và được phát hiện trên chiến trường lần đầu tiên vào tháng trước.

31 chiếc M1 Abrams, được Mỹ cam kết vào mùa xuân để giúp thuyết phục các thành viên châu Âu của NATO gửi xe tăng Leopard, nhưng sẽ không được giao cho đến ít nhất là mùa thu năm 2023, có lẽ vì chúng chưa được chế tạo.

Không rõ tại sao Mỹ không thể lấy vài chục xe tăng có sẵn từ kho vũ khí khổng lồ gồm hơn 6.200 chiếc Abrams đang hoạt động và được niêm cất.

Ukraine muốn xe tăng nào từ NATO?

Mặc dù Ukraine có lực lượng xe tăng hơn 2.250 chiếc trước nổ ra xung đột vào năm 2022, và sau đó đã nhận được thêm khoảng 480 chiếc xe tăng thời Liên Xô và gần 300 xe tăng hiện đại của phương Tây, Kiev vẫn tiếp tục thúc đẩy việc xin viện trợ thêm để ném vào "máy xay thịt" trong cuộc phản công chống lại Nga.

"Quân đội Ukraine rất cần thêm xe tăng chiến đấu, xe chiến đấu bộ binh và các phương tiện bọc thép khác của phương Tây", cựu Đại sứ Ukraine tại Đức Andriy Melnyk cho biết vào giữa tháng 6. "Mỗi chiếc Leopard 2 thực sự đáng giá bằng vàng cho một cuộc tấn công quyết định", ông nói thêm.

Ukraine đã mất bao nhiêu xe tăng, số phận những chiếc còn lại thế nào?

Lực lượng Vũ trang Ukraine không tiết lộ về tổn thất của họ. Tuy vậy, Quân đội Nga thường xuyên công bố các ước tính về thiệt hại của Ukraine.

Ngày 1/7, Bộ Quốc phòng Nga báo cáo rằng, trong gần một năm rưỡi giao tranh, họ đã phá hủy tổng cộng 10.430 xe tăng và các phương tiện bọc thép khác của Ukraine như xe thiết giáp chở quân, xe chiến đấu bộ binh.

Xe tăng phương Tây bắt đầu xung trận khi Ukraine phát động chiến dịch phát công vào ngày 4/6, với sự tham gia của các xe tăng thiết giáp Leopard 1, Leopard 2, M2 Bradley.

Tuy nhiên, đáng buồn là chúng xuất hiện khá nhiều trong các bức ảnh và video từ mặt trận, một số bị phá hủy, một số bị bắt làm chiến lợi phẩm còn nguyên vẹn.

Đầu tuần này, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố rằng Ukraine đã mất tới 259 xe tăng và 780 xe bọc thép kể từ khi bắt đầu cuộc phản công, trong số đó có nhiều xe tăng thiết giáp đời mới nhất của phương Tây.

Nga đã mất bao nhiêu xe tăng và còn lại bao nhiêu?

Quân đội Nga không công khai tổn thất xe tăng của mình, khiến Kiev có quyền đưa ra những tuyên bố về tổn thất "hơn 4.000" xe tăng, tức là nhiều hơn toàn bộ số xe tăng đang hoạt động ước tính của Nga là 2.600 chiếc vào năm 2021. Các ước tính khác đưa ra con số gần 2.000 xe tăng Nga bị phá hủy.

Vào giữa tháng 6, ông Putin tiết lộ rằng Nga đã mất 54 xe tăng trong hai tuần đầu tiên của cuộc phản công của Kiev, trong khi Ukraine được cho là đã mất 160 xe tăng và hơn 360 xe bọc thép khác trong cùng thời gian.

Một số xe tăng Nga bị hỏng "có thể được sửa chữa và đưa trở lại hoạt động", ông Putin nói, đồng thời cho biết thêm rằng thiệt hại chung của Nga thấp hơn "10 lần" so với thiệt hại của Kiev và Ukraine đã không thể đột phá dọc theo bất kỳ khu vực nào của mặt trận.

Tổng thống Zelensky của Ukraine kể từ đó đã thừa nhận rằng cuộc phản công đang diễn ra "chậm hơn mong muốn" và các quan chức giấu tên của Mỹ đã thừa nhận với truyền thông rằng chiến dịch "không đáp ứng được kỳ vọng trên bất kỳ mặt trận nào."