Đại sứ Ito Naoki: Quan hệ Việt - Nhật gắn kết chặt chẽ hơn bao giờ hết

Trong cuộc gặp gỡ báo chí vào ngày 27/11 nhân kỷ niệm 2 năm Nhật Bản và Việt Nam thiết lập “Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á và trên thế giới” (CSP), Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki khẳng định, trong khuôn khổ CSP, quan hệ Việt Nam - Nhật Bản đang “gắn kết chặt chẽ hơn bao giờ hết”.

Đại sứ Ito Naoki cho biết, thành tựu nổi bật đầu tiên trong 2 năm nâng cấp quan hệ Việt - Nhật là những tiến triển về đối thoại và giao lưu dựa trên nền tảng tin cậy sâu sắc giữa lãnh đạo cấp cao hai nước.

Mặc dù mới nhậm chức vào tháng 10 năm nay, nhưng tân Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae đã hội đàm 3 lần với các nhà lãnh đạo Việt Nam.

Trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN tại Kuala Lumpur, Thủ tướng Takaichi Sanae đã có cuộc hội đàm với Thủ tướng Phạm Minh Chính. Chỉ vài ngày sau, tại Hội nghị cấp cao APEC, Thủ tướng Takaichi Sanae cũng đã có cuộc trao đổi với Chủ tịch nước Lương Cường. Gần đây nhất, tại Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Nam Phi, Thủ tướng Takaichi Sanae tiếp tục có cuộc hội đàm với Thủ tướng Phạm Minh Chính. Hai bên khẳng định sẽ tiếp tục tăng cường hơn nữa hợp tác song phương trong khuôn khổ CSP.

Trước đó, vào tháng 4, cựu Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã đến thăm Việt Nam và khẳng định Nhật Bản ủng hộ định hướng cải cách mà Việt Nam đang thúc đẩy để bước vào “kỷ nguyên mới”, đồng thời nhấn mạnh Nhật Bản sẽ tiếp tục là đối tác không thể thay thế, đồng hành vì sự phát triển mạnh mẽ hơn nữa của Việt Nam.

“Dưới thời cựu Thủ tướng Ishiba và nay là Thủ tướng Takaichi, các nhà lãnh đạo Nhật Bản đều khẳng định quyết tâm duy trì và củng cố mối quan hệ vững chắc với Việt Nam”, Đại sứ Ito Naoki nêu rõ.

Theo Đại sứ Ito Naoki, nhờ những sáng kiến chính trị này, một xu hướng mới đã xuất hiện trong quan hệ song phương Việt - Nhật, đó là tăng cường liên kết giữa các địa phương.

Ngày 24-25/11, Diễn đàn hợp tác địa phương Việt - Nhật đã được tổ chức tại tỉnh Quảng Ninh. Phía Nhật Bản có sự tham dự của 16 địa phương và đại biểu liên quan, trong đó có Thống đốc tỉnh Gunma Yamamoto Ichita. Về phía Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Vũ Đại Thắng cùng đại diện của 31 tỉnh thành đã tham gia diễn đàn.

Đây là lần đầu tiên một số lượng lớn đại biểu từ các địa phương hai nước cùng tham dự trong cùng một sự kiện, cho thấy sự coi trọng ngày càng lớn đối với hợp tác địa phương, phát triển kinh tế và thúc đẩy đầu tư giữa Việt Nam và Nhật Bản.

Trong thông điệp gửi tới Diễn đàn, Thủ tướng Takaichi Sanae nhấn mạnh những kinh nghiệm và kiến thức mà các địa phương Nhật Bản tích lũy được trong các lĩnh vực như phát triển cộng đồng địa phương, thúc đẩy công nghiệp, phát triển du lịch và đào tạo nguồn nhân lực sẽ đóng góp thiết thực cho quá trình phát triển của Việt Nam.

Các lĩnh vực hợp tác cụ thể

Đại sứ Ito Naoki đã điểm lại những kết quả chính mà hai nước đã đạt được trong thời gian qua, sau khi nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện.

“Các lĩnh vực được xác định là trụ cột hợp tác mới trong chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Ishiba, gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, bán dẫn và đổi mới sáng tạo, đều đã đạt được những bước tiến quan trọng. Tôi rất vui mừng trước những kết quả tích cực này”, Đại sứ Nhật Bản nhấn mạnh.

Về lĩnh vực bán dẫn, Việt Nam đặt mục tiêu đào tạo 500 nghiên cứu sinh tiến sĩ từ nay đến năm 2030. Nhật Bản tuyên bố sẽ tiếp nhận khoảng một nửa trong số đó, tương đương 250 nghiên cứu sinh, thông qua các chương trình nghiên cứu hợp tác quốc tế.

Các chương trình nghiên cứu hợp tác quốc tế này đã được triển khai từ tháng 9 năm nay, giữa 5 trường đại học Nhật Bản và 5 trường đại học Việt Nam. Trong vòng 3 năm rưỡi tới, dự kiến Nhật Bản sẽ tiếp nhận 63 nghiên cứu sinh tiến sĩ Việt Nam sang học tập tại Nhật Bản.

Tại Trường Đại học Việt - Nhật do hai nước thành lập, từ tháng 10 năm nay đã khai giảng chương trình “Công nghệ Chip bán dẫn” ở bậc đại học. Hiện 106 sinh viên đang theo học chương trình này.

Trong Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam được tổ chức vào ngày 1-3/10 tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Nhật Bản, với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) là chủ chốt, đã phối hợp với NIC khởi động dự án “VietLeap AI Accelerator” nhằm phát triển ngành công nghiệp AI (trí tuệ nhân tạo) tại Việt Nam. Dự án này sẽ hỗ trợ 11 dự án startup (khởi nghiệp) AI tiềm năng của Việt Nam về huy động vốn và vận hành kinh doanh.

Về chuyển đổi xanh và năng lượng, hai nước cũng đã có những tiến triển đáng ghi nhận. Trong khuôn khổ sáng kiến Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng 0 (AZEC) do Nhật Bản đề xuất, hai nước sẽ hợp tác thúc đẩy 15 dự án đầu tư với tổng giá trị khoảng 20 tỷ USD, bao gồm năng lượng tái tạo và điện khí LNG.

JICA đang xem xét cấp một khoản vay chương trình trị giá hơn 300 triệu USD trong các lĩnh vực biến đổi khí hậu và chuyển đổi xanh. Khoản vay này sẽ hỗ trợ các sáng kiến như thúc đẩy sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp nhằm phục vụ tăng trưởng xanh tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, cũng như tăng cường phòng chống thiên tai trước bão lũ.

Về cơ sở hạ tầng, trong tiến trình cải cách của Việt Nam, quan hệ kinh tế song phương và các dự án cơ sở hạ tầng do Nhật Bản triển khai cũng đang tiến triển vững chắc.

Trong lĩnh vực hạ tầng chiến lược, một dấu mốc nổi bật trong thời gian qua là việc khai trương tuyến Metro số 1 tại TP. Hồ Chí Minh vào tháng 12 năm ngoái. Bên cạnh đó, các dự án hạ tầng khác cũng đã được triển khai như khởi công Khu đô thị thông minh Bắc Hà Nội do Sumitomo Corporation và BRG thực hiện, hoàn thành Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá tại Hà Nội, sử dụng vốn vay ODA, hoàn thành Nhà máy điện gió Quảng Trị, khởi công dự án Nhà máy điện Ô Môn 4, khởi công tuyến Metro số 2 tại Hà Nội, mở ra cơ hội hợp tác tiếp theo với JICA.

Về thương mại đầu tư, Đại sứ Ito Naoki cho rằng các cải cách đang diễn ra tại Việt Nam sẽ tạo cơ hội thuận lợi để phát triển quan hệ đối tác kinh tế giữa Nhật Bản và Việt Nam, đồng thời góp phần cải thiện môi trường đầu tư.

Vào tháng 3 và tháng 8 năm nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tổ chức đối thoại với các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại Việt Nam. Kết quả là nghị định đã được điều chỉnh để các doanh nghiệp sở hữu máy móc đã sử dụng trên 10 năm có thể gia hạn giấy phép đầu tư. Phía Nhật Bản đánh giá cao những cải thiện đáng kể này.

Hiện có hơn 2.000 doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động tại Việt Nam, và theo khảo sát của JETRO, gần 60% trong số này dự kiến mở rộng hoạt động trong 1-2 năm tới.

Chỉ riêng trong giai đoạn tháng 1-10 năm nay, tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt 42,5 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm trước. Với đà tăng trưởng này, lần đầu tiên kim ngạch thương mại song phương dự kiến sẽ vượt mốc 50 tỷ USD trong cả năm. Về đầu tư, trong giai đoạn tháng 1-10 năm nay, tổng vốn đầu tư cũng tăng 18% so với cùng kỳ năm trước.

Về giao lưu nhân dân, lượng người đi lại giữa hai nước cũng gia tăng. Trong giai đoạn tháng 1-10 năm nay, có 580.000 người Việt Nam đến Nhật Bản và 680.000 người Nhật Bản đến Việt Nam, tăng lần lượt khoảng 10% và 16% so với cùng kỳ. Dự kiến trong cả năm nay, tổng số lượt đi lại song phương sẽ đạt khoảng 1,4 triệu người.

Về an ninh - quốc phòng, hai nước cũng tăng cường hợp tác trong thời gian qua.

Trong tháng 12 tới, Nhật Bản và Việt Nam dự kiến lần đầu tiên tổ chức Hội nghị 2+2 cấp Thứ trưởng Ngoại giao - Quốc phòng tại Tokyo. Đây sẽ là cơ hội để các cơ quan ngoại giao và quốc phòng hai nước thảo luận về các vấn đề chiến lược trong khu vực, trao đổi cởi mở về hợp tác công nghiệp quốc phòng, chuyển giao trang thiết bị, viện trợ không hoàn lại cho Bộ Quốc phòng, cũng như tình hình quốc tế. Hai bên hướng tới mục tiêu hợp tác để góp phần duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực.

Vào tháng 3, tàu Hải quân Nhật Bản Suzunami đã cập cảng Đà Nẵng. Tuần trước, tàu tuần tra của Cảnh sát biển Việt Nam đã cập cảng Hakata. Cả hai sự kiện đều nhận được sự chào đón nồng nhiệt.

“Nhật Bản hướng tới mục tiêu về khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở dựa trên luật pháp. Nhật Bản mong muốn hợp tác cùng Việt Nam nỗ lực hơn nữa để hiện thực hóa mục tiêu này”, Đại sứ Ito Naoki nhấn mạnh.