"Cơn ác mộng" khí đốt của châu Âu giữa chiến sự Nga - Ukraine

Khi việc cắt giảm khí đốt của Nga ảnh hưởng đến an ninh năng lượng của châu Âu, "lục địa già" đang phải vật lộn để đối phó với những gì các chuyên gia cho là một trong những cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ nhất từ trước đến nay, và thậm chí còn tồi tệ hơn nhiều trong thời gian tới.

Trong nhiều tháng, các nhà lãnh đạo châu Âu đã bị ám ảnh bởi viễn cảnh mất nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên của Nga, vốn chiếm khoảng 40% nhập khẩu của châu Âu và là một nguồn năng lượng quan trọng cho lục địa này.

Và cơn ác mộng đó có vẻ đang lờ mờ xuất hiện giảm dòng chảy nhiên liệu để đáp trả việc châu Âu tăng cường hỗ trợ Ukraine, khiến giá năng lượng tăng đáng kể và buộc nhiều quốc gia phải dùng đến các kế hoạch khẩn cấp, giữa lúc các nhà cung cấp năng lượng dự phòng như Na Uy và Bắc Phi đang thất bại trong việc tăng cường nguồn cung.

Cuộc khủng hoảng năng lượng khắc nghiệt nhất

Alex Munton, chuyên gia tư vấn về thị trường khí đốt toàn cầu tại Rapidan Energy Group, cảnh báo đây là cuộc khủng hoảng năng lượng khắc nghiệt nhất từng xảy ra ở châu Âu. "Châu Âu đang đối mặt với viễn cảnh rất thực tế là không có đủ khí đốt khi cần thiết nhất, đó là thời điểm lạnh nhất trong năm", ông cho hay.

"Giá đã tăng chóng mặt", ông Munton nói thêm và lưu ý rằng, giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu tăng cao. "Đó là một cái giá quá cao và thực sự hiện chưa có lối thoát", ông Munton nhấn mạnh.

Nhiều quan chức và chuyên gia năng lượng còn lo ngại, cuộc khủng hoảng sẽ trở nên trầm trọng hơn sau khi Nord Stream 1 (Dòng chảy phương Bắc) đến kỳ bảo trì theo lịch trình trong tuần này. Mặc dù thời gian bảo trì chỉ trong khoảng 10 ngày, nhưng nhiều người châu Âu lo ngại, đường ống năng lượng này nguy cơ bị "vũ khí hóa", khiến các nước EU phụ thuộc nhiều từ Nga sẽ rơi vào tình trạng chao đảo.

Đường ống dẫn thứ hai của Nga đến Đức, Nord Stream 2, đã bị đình lại hồi tháng 2, khiến Nord Stream 1 trở thành đường dẫn khí đốt trực tiếp lớn nhất từ Nga đến châu Âu. Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck cũng đã cảnh báo rằng: "Mọi thứ đều có thể xảy ra. Dòng chảy khí đốt vẫn tiếp tục chảy hoặc có thể bị ngừng hoàn toàn".

Điều đó sẽ gây rắc rối cho mùa đông sắp tới, khi nhu cầu về năng lượng tăng cao và cần có đủ khí đốt tự nhiên để sưởi ấm. Các quốc gia châu Âu thường dựa vào những tháng mùa hè để nạp đủ năng lượng cho các cơ sở lưu trữ khí đốt của họ.

Và vào thời điểm xung đột đang diễn ra gay gắt ở Ukraine, khi nguồn cung cấp khí đốt trong tương lai của lục địa trở nên bất ổn, việc tăng cường dự trữ năng lượng là đặc biệt quan trọng. Nếu sự gián đoạn kéo dài, các chuyên gia cảnh báo về mùa đông khó khăn: một trong những kịch bản có thể xảy ra là tình trạng phân chia khẩu phần khí đốt, ngừng hoạt động công nghiệp và thậm chí là sự đứt gãy kinh tế lớn.

Các quan chức Anh, những người chỉ vài tháng trước đã cảnh báo về hóa đơn tiền điện tăng cao đối với người tiêu dùng, tiếp tục cảnh báo mọi việc thậm chí còn tồi tệ hơn. Helima Croft, Giám đốc điều hành (CEO) tại RBC Capital Markets, cho biết châu Âu có thể phải đối mặt với một "mùa đông của sự bất mãn, sự phân bổ, sự đóng cửa công nghiệp, tất cả những điều đó đều đang hiện ra lờ mờ".

Đức - nơi cảm nhận "nỗi đau rõ ràng nhất"

Tình trạng bất ổn đã và đang bùng phát, với các cuộc đình công nổ ra khắp châu lục khi các hộ gia đình phải vật lộn với chi phí sinh hoạt và áp lực lạm phát tăng cao. Chính điều này đã có tác động mạnh đến thị trường năng lượng.

Tại Na Uy, nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất của Liên minh châu Âu (EU) sau Nga, các cuộc đình công hàng loạt trong ngành dầu khí tuần trước đã buộc các công ty phải ngừng sản xuất, gây thêm sóng gió khắp châu Âu.

Tuy nhiên, tác động của cuộc khủng hoảng có lẽ đang được cảm nhận rõ ràng nhất ở Đức, quốc gia đã buộc phải chuyển sang một số biện pháp tiết kiệm năng lượng, bao gồm phân bổ nước nóng và đóng cửa các bể bơi.

Để đối phó với cuộc khủng hoảng, Berlin đã bước vào giai đoạn thứ hai của kế hoạch khí đốt khẩn cấp ba giai đoạn. Tuần trước, nước này cũng đã chuyển sang cứu trợ những gã khổng lồ năng lượng bị ảnh hưởng về mặt tài chính do Nga cắt giảm nhiều khoản.

Nhưng không chỉ là Đức.

Olga Khakova, một chuyên gia về an ninh năng lượng châu Âu tại Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết: "Điều này đang xảy ra trên khắp châu Âu". Chuyên gia này lưu ý, Pháp đã công bố kế hoạch quốc hữu hóa công ty điện EDF khi đang phải đối mặt với những thiệt hại kinh tế ngày càng tăng. "Phần thách thức nhất là liệu các chính phủ này có thể hỗ trợ bao nhiêu cho những người tiêu dùng, cho các công ty này? Và điểm phá vỡ đó là gì?", ông Khakova nói thêm.

Tình hình cũng đã làm phức tạp nhiều mục tiêu khí hậu của các quốc gia châu Âu. Vào cuối tháng 6, Đức, Italy, Áo và Hà Lan đã thông báo sẽ khởi động lại các nhà máy điện than cũ giữa lúc phải vật lộn với nguồn cung bị giảm mạnh.

Cũng theo chuyên gia Mutton, những kết quả tiềm năng mà các quốc gia châu Âu đang phải vật lộn cho thấy cuộc khủng hoảng này đang diễn ra như thế nào trên quy mô mà người ta chỉ thấy trong thời kỳ chiến tranh. "Trong trường hợp xấu nhất, chúng ta đang nói về việc phân bổ nguồn cung cấp khí đốt, và đây không phải là điều mà châu Âu phải đối mặt trong bất kỳ thời điểm nào khác ngoài thời chiến".

Họ cũng nhấn mạnh cuộc chiến lâu dài và đau đớn mà châu Âu sẽ tiếp tục đối mặt trong việc loại bỏ khí đốt của Nga. Bất chấp quyết tâm hạn chế năng lượng Nga, các chuyên gia cho rằng châu Âu có thể sẽ vẫn bị mắc kẹt trong cuộc khủng hoảng không lối thoát này cho đến khi họ có thể phát triển cơ sở hạ tầng để độc lập về năng lượng hơn, và điều đó có thể mất nhiều năm.

Khí đốt của Mỹ, được vận chuyển bằng tàu chở dầu, là một lựa chọn, nhưng điều đó đòi hỏi các thiết bị đầu cuối mới nhận được. Các đường ống mới thậm chí còn mất nhiều thời gian hơn để xây dựng và vẫn không có nhiều nhà cung cấp đủ điều kiện.

"Rất, rất khó để châu Âu có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga trong vòng từ 3 đến 5 năm tới", James Henderson, một chuyên gia năng lượng tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford ở Anh, nêu rõ.

Cho đến lúc đó, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ tiếp tục nỗ lực để đảm bảo đủ nguồn cung cấp và chỉ có thể hy vọng thời tiết ôn hòa hơn. "Trường hợp xấu nhất là mọi người phải lựa chọn giữa ăn uống và sưởi ấm", Giám đốc Croft cảnh báo.