Chiến trường Aleppo sắp hạ màn

Sự giằng co ấy đang tới hồi kết khi mà quân chính phủ Syria đã chiếm được 85% lãnh thổ Aleppo. Và giờ cũng là lúc các phe đang tìm cách gỡ gạc bằng mọi cách.

Tính đến ngày 7-12, quân đội chính phủ Syria (SAA) đã giải phóng được 85% thành phố Aleppo. Phiến quân hầu như chỉ biết rút lui, sức kháng cự rất yếu ớt. Lợi dụng chiến binh phe nổi dậy bỏ chạy để tránh bị vây hãm, quân đội chính phủ Syria, được Nga yểm trợ trên không, đã tranh thủ đánh vào căn cứ địa cuối cùng của đối phương ở Aleppo.

Trước sức mạnh áp đảo của lực lượng Damascus được các đồng minh Iran, Hồi giáo Shia ở Liban và không quân Nga yểm trợ, phe nổi dậy có thể mất Aleppo trong vòng một tuần tới.

Chiến dịch phản công tái chiếm thành phố lớn thứ hai của Syria được quân đội chính phủ Damascus tiến hành cách đây ba tuần. Các chuyên gia cho rằng, Nga và chính phủ Syria đã chọn quá đúng thời điểm để tung ra “đòn quyết định” này. Đó là khi Mỹ “vướng” vào cuộc bầu cử tổng thống khiến nước này bị sao nhãng khỏi điểm nóng Syria.

Hơn nữa, với việc tỷ phú Donald Trump đắc cử, cơ hội để phe đối lập Syria nhận được trợ giúp từ Mỹ ngày càng thu hẹp. Ông Trump đã nhiều lần thể hiện mong muốn hợp tác với Nga trong giải quyết cuộc khủng hoảng tại Syria, thừa nhận vai trò không thể thiếu của Nga tại chiến trường quan trọng này. Thiếu sự quan tâm của Mỹ, lực lượng đối lập còn khó có thể chờ đợi sự trợ giúp từ phía các nước châu Âu - nơi đang hứng chịu quá nhiều xáo trộn bởi câu chuyện Brexit hay thay đổi lãnh đạo ở hàng loạt quốc gia.

Thắng lợi của Nga và quân đội Syria đã đưa Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đến Rome, Italia hôm 2-12 để trao cho Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov một đề nghị mới, đó là mở một số hành lang an toàn cho tất cả lực lượng đối lập rút lui theo một lịch trình thỏa thuận trước. Đây là một sự thay đổi lớn về quan điểm của Mỹ, bởi trước đó Washington luôn tìm cách bảo vệ cho các lực lượng đối lập, trong đó có mặt trận al-Nursra.

Theo kế hoạch, Ngoại trưởng Mỹ và Ngoại trưởng Nga sẽ tiếp tục gặp nhau tại Geneva, Thụy Sĩ vào cuối tuần này để bàn thảo chi tiết về kế hoạch mà Mỹ đề xuất. Dù vậy, thông tin mới nhất cho biết phía Mỹ đã đề nghị hoãn cuộc gặp này vì chưa chuẩn bị xong.

Những động thái của Mỹ cho thấy nước này đang thực sự bối rối và chưa thể tìm ra một đường hướng giải quyết phù hợp với tình hình tại Aleppo. Trong đêm 5-12, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã bất ngờ và vội vã đưa ra một bản nghị quyết kêu gọi ngừng bắn 7 ngày tại Aleppo - tất nhiên dưới sự xúc tiến của Mỹ.

Dù vậy, Nga cùng với Trung Quốc đã phủ quyết nghị quyết này kèm theo khẳng định Nga sẽ "bác bỏ mọi ý định đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Đông Aleppo do bất kỳ bên nào đề xuất nếu thỏa thuận này không bao gồm việc rút đi của tất cả các tay súng khủng bố". Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov còn không ngần ngại gọi những hành động của Mỹ là “nỗ lực nhằm câu giờ” cho lực lượng đối lập do Mỹ hậu thuẫn.

Được đánh giá là hoàn toàn nắm quyền chủ động tại Aleppo, Nga hiện tỏ ra rất kiên quyết cùng với chính phủ Syria nhằm thực hiện mục tiêu giành lại Aleppo trong tháng 12, cùng lắm là trong tháng 1-2017 trước khi Tổng thống Donald Trump chính thức nhậm chức. Để thực hiện mục tiêu này, Nga đã đưa ra tuyên bố rất cứng rắn là sẽ “xóa sổ” những đối tượng không chịu rời khỏi thành phố, và Nga “sẽ không đưa ra bất cứ lựa chọn nào khác”.

Tờ The New York Times (ra ngày 7-12) đăng bài bình luận nói cuộc “nội chiến” Syria nay đã tới hồi mãn cuộc và làm thế nào để tìm kiếm một cái kết “có hậu”, tất nhiên là có hậu với Mỹ, chứ còn với Syria thì có chiến thắng cũng là trong cay đắng... Bài báo cho rằng, địa điểm có tính biểu tượng cho cái gọi là “phong trào đấu tranh dân chủ” ở thành phố Aleppo nay đang bị quân đội Syria và các đồng minh (Nga, Iran, Hezbollah) tái chiếm. Mất Aleppo thì khái niệm “phiến quân tự do, ôn hòa” cũng mất luôn.

Syria vẫn còn những hang ổ nổi dậy khác, như Idlib, nhưng đó là nơi hỗn tạp và phương Tây sẽ không dám công khai ủng hộ, giống như họ đang ủng hộ phiến quân ở Aleppo. Tại Aleppo, dù sao Syria cũng “nhẹ tay”, còn ở Idlib - nơi được cho là thủ phủ của phiến quân thánh chiến - Syria sẽ “đập thẳng tay” mà không ngại áp lực nào.

Trong khi không thể can dự nhiều hơn, không thể cấp vũ khí nặng hơn cho phiến quân, Mỹ chỉ còn cách... liên minh với cộng đồng người Kurd ở khu vực bắc và đông bắc Syria. Mỹ đã đặt chân vào Syria nhân danh cuộc chiến chống khủng bố (IS) và bước đầu có những phối hợp với Kurd. Nhưng đây cũng là lựa chọn không tốt đẹp gì, và nó giống như kiểu... chọn cái ít tệ nhất để làm. Qua lại với người Kurd, Mỹ mâu thuẫn ngày càng nghiêm trọng với Thổ Nhĩ Kỳ, khiến cho “đôi bạn” từng một thời tâm đầu ý hợp trong chiến lược Syria trở nên ngày càng xa cách.

Mâu thuẫn với Thổ Nhĩ Kỳ là một chuyện, mối quan hệ Mỹ-Kurd cũng có thể bị Nga cản bất kỳ lúc nào. Rõ ràng, muốn tìm kiếm ảnh hưởng tại Syria thời hậu chiến, Mỹ bị gài vào thế phải... hợp tác với Nga. Nhiều khả năng Mỹ sẽ cố gắng thương lượng với Nga để giúp cho cái gọi là “phiến quân ôn hòa” (thật sự) có một chút... chỗ đứng (về mặt chính trị).

Về căn bản, Nga cũng chẳng muốn đuổi cùng diệt tận (nhất là các thành phần tranh đấu thật sự ôn hòa và không có dây mơ rễ má với khủng bố thánh chiến). Nga vẫn muốn cho Mỹ và phe ôn hòa một cơ hội hòa đàm. Tuy vậy, quy luật muôn đời của các cuộc đàm phán là: nếu anh không có lợi thế trên chiến trường thì trên bàn hòa đàm, tiếng nói của anh chả có tí trọng lượng gì. Mỹ sẽ lấy thứ gì để mặc cả với Nga nếu phe cánh do Mỹ hậu thuẫn chỉ là... những xác chết được tái sinh nhờ “sự tha thứ?”

Do đó, nhìn qua nhìn lại thì Mỹ chỉ còn cách là... tiếp tục vào phe với người Kurd, cụ thể là Lực lượng tự vệ Kurd (YPG). Nhưng đây là lựa chọn không dễ dàng. Bản thân YPG cũng không hoàn toàn thuộc về Mỹ, nếu như họ được Nga đưa ra đề nghị “hấp dẫn” từ Nga, ví dụ được cho phép tự trị từ chính quyền trung ương Syria.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad hôm 8-12 tuyên bố, thất bại của phiến quân nổi dậy tại thành Aleppo là thất bại của các nước phương Tây. Ông Assad cho rằng, sự sụp đổ của Aleppo khiến cuộc chiến Syria đảo chiều và cũng làm... lụi tàn “dự án” can thiệp vào Syria của phương Tây.

Theo Assad, qua cuộc chiến này, người dân Syria nhận ra được đâu là tôn giáo, đâu là cuồng tín, đâu là bè phái. Và để mỗi người dân đạt được lợi ích lớn nhất cho mình, chỉ có một cách là họ phải biết tôn trọng lợi ích của người khác bất kể sắc tộc, tôn giáo, phe nhóm. Về tiến trình chính trị, ông Assad cho rằng nó đã chết yểu vì ngoại bang không tạo ra một cơ hội để người Syria đối thoại với người Syria. Các thế lực bên ngoài luôn muốn áp đặt, can thiệp vào nội bộ Syria bằng cách ủng hộ chủ nghĩa khủng bố ở Syria.

Theo Mộc Thạch (tổng hợp)

An ninh thế giới