Chiến sự Nga - Ukraine bước vào giai đoạn mới, khốc liệt hơn

Các lực lượng Nga đang đạt nhiều tiến triển với việc sử dụng FPV sợi quang trên chiến trường Ukraine, người đứng đầu chương trình máy bay không người lái của Ukraine nói với các quan chức cấp cao nước này vào đầu năm nay.

"Đối thủ tiếp tục tăng cường khả năng sử dụng công nghệ điều khiển FPV thông qua sợi quang, vì vậy việc san bằng lợi thế của chúng là vô cùng cần thiết", Trung tá Yevgeny Tkachenko cho biết.

Trong suốt gần 3 năm chiến sự, những phát triển nhanh chóng của máy bay không người lái và công nghệ chống máy bay không người lái đạt nhiều tiến bộ mới đã làm lu mờ cuộc xung đột ở Ukraine.

Moscow đã nỗ lực đẩy lùi các lực lượng Ukraine ở khu vực Kursk kể từ khi Kiev mở cuộc tấn công bất ngờ xuyên biên giới vào tháng 8/2024. Ukraine vẫn nắm giữ khoảng 50% lãnh thổ đã chiếm được ở Kursk và đã tiến hành chiến dịch tấn công mới ở Kursk vào một tuần trước. Đối với chiến tranh tác chiến điện tử (EW) cường độ cao như vậy, việc Nga sử dụng FPV sợi quang sẽ là điều hợp lý.

Khi chiến trường trở nên đông đúc với hàng nghìn máy bay không người lái và hệ thống tác chiến điện tử (EW) được thiết kế để vô hiệu hóa chúng, Moscow và Kiev đã buộc phải tìm ra những cách mới để đảm bảo máy bay không người lái của họ hoạt động chống lại kẻ thù nhanh hơn và hiệu quả hơn.

Máy bay không người lái sợi quang đã xuất hiện ngày càng nhiều trong những tháng gần đây như một trong những giải pháp chính cho tác chiến điện tử rộng rãi được cả hai bên sử dụng.

Cơ chế hoạt động 

Sợi quang hoạt động bằng cách truyền thông tin và năng lượng khi ánh sáng xung xuống các sợi thủy tinh rất mỏng. "Chúng ta thường không nhận ra điều đó, nhưng thực tế là chúng ta sử dụng sợi quang hầu như hàng ngày", chuyên gia máy bay không người lái có trụ sở tại Anh, Steve Wright nói với Newsweek.

"Chúng ta có thể nhồi nhét nhiều dữ liệu hơn vào một kết nối" thông qua sợi quang, điều này rất quan trọng trên chiến trường", ông Wright cho biết thêm.

Máy bay không người lái sợi quang "được điều khiển thông qua một sợi cáp rất mỏng được tháo ra từ một cuộn dây gắn vào máy bay không người lái". Đây là mối quan hệ chặt chẽ với các loại cáp cung cấp quyền truy cập internet cho nhiều ngôi nhà, các chuyên gia từ Iron Cluster, đơn vị đưa tin về hàng chục công ty công nghệ của Ukraine, nói.

Trên chiến trường Nga là bên đã ra mắt máy bay không người lái sợi quang, nhưng Ukraine cũng không hề kém cạnh, Samuel Bendett, chuyên gia tại tổ chức phi lợi nhuận nghiên cứu và phân tích có trụ sở tại Washington cho biết.

"Nga là bên đầu tiên triển khai máy bay không người lái cáp quang trong cuộc chiến này và tính đến đầu năm 2025, họ đang sử dụng rộng rãi giải pháp này trên nhiều khu vực khác nhau của tiền tuyến", các chuyên gia của Iron Cluster cho biết. Các nhà sản xuất Ukraine hiện đang nỗ lực bắt kịp Nga trong quá trình phát triển máy bay không người lái cáp quang này.

Lần đầu tiên ra mắt vào năm 2024, hầu hết máy bay không người lái cáp quang đều là FPV (máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất) và máy bay không người lái bốn cánh quạt, chuyên gia Bendett cho biết.

"Thông thường, cáp quang được sử dụng trên máy bay đa cánh quạt FPV cho các nhiệm vụ cảm tử", các chuyên gia của Iron Cluster nói thêm. Nhưng hiện nay, các nỗ lực đang được tiến hành để điều chỉnh công nghệ này nhằm điều khiển các loại máy bay không người lái khác, bao gồm cả máy bay không người lái trên mặt đất.

Chuyên gia Bendett cho biết các loại cáp có thể kéo dài ở nhiều khoảng cách khác nhau và thường lên tới khoảng 10km. Ông nói thêm rằng một số loại cáp hiện có thể đạt tới gấp đôi khoảng cách này.

Các chuyên gia của Iron Cluster cho biết cáp quang có 3 lợi thế chính. Tín hiệu đến máy bay không người lái không thể bị gây nhiễu hoặc chặn, đồng thời cung cấp chất lượng video tốt hơn nhiều cho người vận hành. Trên hết, máy bay không người lái không thể bị lực lượng địch phát hiện thông qua tín hiệu vô tuyến, một loại tín hiệu điện từ.

Sử dụng máy bay không người lái phát ra tín hiệu điện từ "tương đương với việc bay quanh chiến trường mang theo một chuỗi đèn cây thông Noel", chuyên gia Wright nói thêm. Đây không phải là vấn đề đối với máy bay không người lái cáp quang.

Nga đang sử dụng ít nhất 3 loại máy bay không người lái cáp quang khác nhau, đặc biệt là ở khu vực phía tây Kursk để chống lại Ukraine, trong khi Kiev đang chuẩn bị bay ít nhất 10 loại.

Ông Bendett nói thêm rằng, hiện bùng lên một số tranh luận về tính hiệu quả thực sự của máy bay không người lái cáp quang. Ông cho biết chúng có thể được sử dụng để tiêu diệt vũ khí hoặc hệ thống của kẻ thù trước máy bay không người lái điều khiển bằng sóng vô tuyến, và mở đường cho máy bay không người lái không có cáp quang tấn công.

Nhưng các chuyên gia của Iron Cluster cho biết, máy bay không người lái sợi quang thường đắt hơn và nặng hơn, khiến trọng lượng của máy bay không người lái tăng thêm 1,5kg cho chiều dài cáp khoảng 10km.

"Điều này làm giảm khả năng mang thuốc nổ của máy bay không người lái, do đó làm giảm khả năng tấn công mục tiêu hiệu quả của nó", các chuyên gia cho biết. "Để bù đắp cho điều này, cần có máy bay không người lái lớn hơn, có khung lớn hơn và pin mạnh hơn". Họ nói thêm rằng chúng thường chính xác hơn khi nhắm mục tiêu.

Một blogger quân sự người Nga cho biết khi các hoạt động mới của Ukraine diễn ra, chiến tranh điện tử dày đặc ở Kursk có nghĩa là "tất cả các tần số vô tuyến và thậm chí cả internet đều bị nhiễu".

"Đối thủ đã bao phủ khu vực tấn công bằng chiến tranh điện tử, vì vậy nhiều máy bay không người lái vô dụng", một blogger người Nga khác cho biết.

Hôm 2/1, Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết đã giới thiệu máy bay không người lái FPV được điều khiển bằng cáp quang cho một số chỉ huy cấp cao của quân đội như một phần của cái mà họ gọi là "quân đội của tương lai".

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Các chuyên gia dự đoán máy bay không người lái cáp quang sẽ trở nên phổ biến hơn trong suốt năm 2025. Theo họ, việc coi cáp quang là bước tiếp theo tự nhiên trong cuộc chiến tranh sử dụng nhiều máy bay không người lái ở Đông Âu.

Như nhận định của chuyên gia Bendett, máy bay không người lái cáp quang "sẽ ngày càng trở nên quan trọng ở Ukraine" kể từ năm nay.

"Việc ra đời của FPV cáp quang không phải là một bước ngoặt cơ bản, nhưng chắc chắn là một bước tiến gia tăng khác trong cuộc đấu tranh sinh tồn tàn khốc, không bao giờ kết thúc trên chiến trường", chuyên gia Wright nói thêm.